— Heta pravakacyja! — ličyć staršynia savieta vieteranaŭ Leninskaha rajona Pavieł Panasiuk.
Akazvajecca, čałavieka z partretam hienieralisimusa ŭdzielniki roznych patryjatyčnych akcyj bačyli nie ŭpieršyniu. Mužčyna piensijnaha ŭzrostu nie sa składu vieteranaŭ, na ich zaŭvahi nie reahuje, prapanovy syści ihnaruje. Značyć, heta nie pravakacyja — heta hramadzianskaja pazicyja. Čyja?
Voś što skazaŭ kiraŭnik respublikanskaha hramadskaha abjadnańnia «Za Sajuz i kamunistyčnuju partyju Sajuza» (SKPS) Uładzimir Dziemidzienka:
— Toje, što Stalin byŭ vialikim kiraŭnikom i vielmi mocnaj, vybitnaj asobaj, adznačali mnohija jaho sučaśniki, uklučajučy maršała Žukava i brytanskaha premjera Čerčyla. Pry im Saviecki Sajuz za 15 hadoŭ pieratvaryŭsia z łapcievaj Rasii ŭ supierdziaržavu. A rolu tavaryša Stalina ŭ našaj pieramozie nad fašysckaj Hiermanijaj prosta niemahčyma pieraacanić. Kali b nie było jaho na čale dziaržavy i partyi, my prajhrali b hetuju vajnu. Toje, što kažuć pra represii, šmat u čym pierabolšana. Tak, byli nieabhruntavana represavanyja, ale nie dziasiatki miljonaŭ, a značna mienš. Ź inšaha boku, i vorahi naroda, špijony, dyviersanty taksama byli. Ź imi nieabchodna było niejak zmahacca. Bo jany chacieli razburyć dziaržavu jašče ŭ tryccatyja hady. Potym, na žal, usio ž razvalili jaje ŭ pačatku
Heta mierkavańnie sučaśnika, jaki nie bačyŭ vajny. A što kažuć na hety kont vieterany Vialikaj Ajčynnaj?
— Siabry našaj vieteranskaj arhanizacyi ŭsłaŭleńnie Stalina nie padtrymlivajuć, — upeŭnieny Pavieł Panasiuk. — Rola Stalina ŭ historyi akreślenaja, jaho złačynstvy nazvanyja, maštaby represij viadomyja. Darečy, moj baćka taksama byŭ represavany, jaho rasstralali ŭ 197 hodzie, i rubcy ŭ majoj dušy da hetaha času nie zažyli, jak i ŭ miljonaŭ takich ža niavinnych achviaraŭ režymu. Znoŭ ŭźvialičvać Stalina za toje, što vyjhraŭ vajnu? Ale pieramoh nie jon — fašystaŭ razhramiŭ uvieś saviecki narod pad kamandavańniem pałkavodcaŭ — Žukava, Konieva, Malinoŭskaha… Voś kali b ich partrety nieśli na čale kałony 9 traŭnia, heta było b pravilna.
Partretaŭ maršałaŭ Žukava, Vasileŭskaha, Rakasoŭskaha, jaki kamandavaŭ frantami pa vyzvaleńni Biełarusi, hienierałaŭ vojskaŭ, jakija vyzvalali Brest, hanarovych hramadzian horada ŭ śviatočnaj kałonie nie było. Byŭ partret Stalina — niedalnabačnaha strateha, hienieralisimusa, na jakim lažyć adkaznaść za niaŭdačy ŭ pačatku vajny, jakija pryviali da kałasalnych achviaraŭ i strat, pałkavodca, što nie niuchaŭ porachu. Ale pravadyra, jakomu dziasiatki hadoŭ pakłaniaŭsia šmatmiljonny narod vialikaj krainy — biednyja, hałodnyja, zapałochanyja ludzi, jakija mieli adnu vieru i adnu nadzieju — na baciušku Stalina.
My z abureńniem usprymajem paviedamleńni ab prajavach nieanacyzmu dzie b tam ni było — fašyzm asudžany i nie maje prava na žyćcio, navat kali asobnyja małojčyki ci hrupy ličać, što Hitler byŭ «bujnoj histaryčnaj fihuraj», «pravadyrom nacyi», navioŭ u krainie paradak «žaleznaj rukoj» i da t. p. Hiermanija ni razu nie rabiła sproby abialić svajho byłoha lidara: biesčałaviečny režym, jaki byŭ nakiravany na źniščeńnie inšych narodaŭ i ŭ kančatkovym vyniku pastaviŭ na miažu vyžyvańnia svoj, — najhoršaja z zahanaŭ čałaviectva.
Stalinizm jak prajava hienacydu ŭ SSSR atrymaŭ acenku historyi i prysud ułasnaj dziaržavy. Chaj nie było Niurnbierhskaha pracesu — XX źjezd partyi ŭ
Niekalki hadoŭ tamu, kali ŭźnikła ideja «ŭpryhožyć» Krasnuju płošču 9 maja partretam Stalina, rasijskija ŭłady skazali rašučaje «nie» i zdoleli pastavić zasłon «druhomu pryšeściu» «pravadyra narodaŭ». Niaŭžo Brest, čyja krepaść była hieraičnym farpostam na šlachu «karyčnievaj čumy», nie ŭ siłach praz 67 hadoŭ iznoŭ pakazać mužnaść ułasnamu narodu i šmatlikim haściam i kateharyčna spynić sproby padniać na ščyt «histaryčnuju asobu», čyja rola ŭ losach mnohich krain pakinuła kryvavy śled?
