TRYNACCAĆ
Za niebokresem Europy. Antologia nowej poezji biažoruskiej 1987-1997. Wybir i posžowie — Jan Maksymiuk. — Biažystok, 1998. Rada Programowa tygodnika «Niwa». 119 s.
Što tam ni kažy, a vychad antalohii novaj biełaruskaj paezii, dy jašče za miežami Biełarusi, dy jašče ŭ pierakładzie — źjava nie šarahovaja. Navat niečakanaja. Zvyčajna masavy čytač mała cikavicca pierakładami vieršaŭ. Kali na toje pajšło, dyk heta pieršaja sproba (kali nia ŭličvać zbornik «Tutejšyja») źvieści pad adnu vokładku tvory paetaŭ pakaleńnia, jakoje pryjšło ŭ biełaruskuju litaraturu ŭ 80-ch hadoch. Pad vokładku, aformlenuju fejeryčnym hrafikam Michałam Aniepadzistavym, źmiaścilisia partrety j vieršy 13-ci biełaruskich paetaŭ. Hetaha chapaje, kab u ahulnych rysach paznajomić polskaha čytača z tendencyjami, jakija isnujuć u biełaruskaj litaratury siońnia. A partrety aŭtaraŭ — prosta lubata!
Usio heta dobra. Ale prablema palahaje ŭ tym, što adekvatny paetyčny pierakład (a ŭ našym vypadku, dyk pierakład «pamiž» rodnasnymi movami, jakija majuć šmat ahulnych rysaŭ i vialiki ahulny słoŭnikavy skład), pryniata ličyć niemahčymym. I nichto nie źbirajecca abviarhać hetuju tezu. Zvyčajna padobnyja antalohii pryniata drukavać u bilinhvistyčnym varyjancie, dzie vierš pierakładčyka susiedzić ź vieršam-aryhinałam. Čamu tak nie było zroblena ŭ vypadku z «Niebakrajem Eŭropy» — z-za braku hrošaj, albo tak vyrašyŭ układalnik? Na hetaje pytańnie zmoža dać adkaz tolki jon sam — Jan Maksymiuk, jaki ŭ svaim paślasłoŭi da knihi hetaha zrabić nie paličyŭ patrebnym. Zrešty, jak i nie patłumačyŭ, čym kiravaŭsia jon u adbory aŭtaraŭ. Čamu z pradstaŭlenaha im krajavidu biełaruskaj litaratury apošniaha dziesiacihodździa vypali takija paety, jak Uładzimier Ściapan ci Lera Som, choć pa daśpiełaści talentu jany nie sastupajuć ani tryvijalnamu ściobmajstru Iharu Sidaruku, ani patasnamu banalistu Michału Aniempadzistavu, čyj plon u biełaruskaj paezii abmiažoŭviecca tym, što jon źjaŭlajecca aŭtaram tekstaŭ najhoršych albomaŭ hurta «Novaje Nieba».
Samo paślasłoŭje da knihi nie adkryje dla biełaruskaha čytača ničoha novaha j cikavaha. Advolny pierakaz historyi našaj litaratury, prypraŭleny pokazkami z žyćcia biełaruskich piśmieńnikaŭ, pračytaŭšy jaki da apošniaha radka, polski čytač zrazumieje, što Anatol Sys ujaŭlaje saboju postać tolki dziakujučy pankaŭskim akcyjam u Domie litarataraŭ, a Aleh Minkin tolki tamu, što farcavaŭ redkaziemnymi metałami. Zrešty, moža jano tak i jość...
Andranik Antanian
DEMANAKAMERON
Adam Hlobus. Demonokameron. — Biažystok, 1998. 206 s.
Nie paśpieli my ŭ minułym numary «NN» nadrukavać paślasłoŭje Valancina Akudoviča da novaha Hlobusavaha «Damavikameronu», jak u Biełastoku vyjšaŭ pa-polsku Hlobusaŭ «Demanakameron». Kniha ŭklučaje damavikoŭ 1994 hodu i novych, jakija ŭ knižnym farmacie jašče nie vychodzili, a taksama paślasłoŭje Jana Maksymiuka. Usiaho nabrałasia 66 navełaŭ pra realnych i mistyčnych persanažaŭ sučasnaje aŭtarskaje mitalohii. Krychu mieniej stała tryvijalnaje erotyki, źjavilisia filazofskija matyvy ŭ čystym vyhladzie (u «Akopniku», naprykład).
U Polščy nad novaj knihaj pracavaŭ vialiki aŭtarski kalektyŭ, nie raŭnujučy jak nad encyklapedyjaj. Usiaho 14 pierakładčykaŭ. Adam Hlobus raspaviadaŭ, što na prezentacyi «Demanakameronu» ŭ Biełastoku da jaho padychodzili nieznajomyja ludzi i pradstaŭlalisia: «Ja — Ałkaholik», — kazała žančyna, «A ja — Vanitnica», —rekamendavaŭsia pierakładčyk-mužčyna. Słovam, usim, treba dumać, było viasioła. Realnaść błytałasia z knižnym vymysłam, a heta, mabyć, najlepšym čynam adpaviadaje našamu siońniašniamu žyćciu. Chiba što ŭ vyniku naradžajecca nie tatalnaja biezvychodnaść, a novaja kulturnaja źjava, jakoj spakvala stanoviacca Hlobusavy damaviki.
Kryt.
