Dakładnaja zapiska
U archivie redakcyi "NN" znajšłasia kopija dakładnoj zapiski na navučalny dapamožnik "Historyja Biełarusi" N.Šarovaj ad 27 studzienia 1999 h. Aŭtar zapiski niechta V.Baranaŭ. Rezalucyja U.Zamiatalina pakazvaje na idealahičnyja pryjarytety Łukašenkavaha režymu, jakija nia majuć ničoha ahulnaha z nacyjanalnymi intaresami Biełarusi i staviać na mecie ŭsiebakovuju rusifikacyju školnaj navuki. Voś niekalki frahmentaŭ na movie aryhinału. My padajem ich dziela taho, kab čytač niepasredna paznajomiŭsia z "pracesami ŭ hałovach" siońniašnich kiraŭnikoŭ biełaruskaj navuki. Baranaŭ piša:
"Nad avtorom dovlejet striemlenije biełorusizirovať (!) sobytija, javlenija i fakty, podať ich vnie śviazi s objektivnymi (čytaj: u rasiejskaj interpretacyi, bo historyi "ničyjoj" nie byvaje. — Red.) prociessami, samodovlejuŝimi (toje samaje. — Red.) faktorami, okazavšimi vlijanije na istoričieskije osobiennosti biełorusskoho etnosa i biełorusskoj hosudarstviennosti.
Nie obchodia storonoj upominanije o diejstvitielnom ekonomičieskom i socialnom prohrieśsie v hody sovietskoj vłasti, avtor odnovriemienno niejtralizujet ich istoričieskuju značimosť idieołohičieskimi ocienkami (mabyć, piša pra miljony represavanych. — Red.), blizkimi k sformirovannym nacionał-patriotami vzhladom (tak u aryhinale. — Red.) na istoriju Biełarusi v pośledniem diesiatiletii.
Słožniejšije prociessy poślednich let žiźni Biełarusi (!), pośle raspada SSSR v ekonomikie, politikie, socialnoj śfierach (tak u aryhinale. — Red.) avtor układyvajet v ramki vtorostiepiennych vyvodov. Raspad SSSR, etot słožniejšij istoričieskij kataklizm, miechanizm razrušienija strany, užie opisannyj avtorami zapadnych hosudarstv (?), avtor učiebnoho posobija układyvajet v prostiejšuju formułu, čto "u ahulnahistaryčnym sensie pryčyny raspadu SSSR zaklučalisia ŭ tym, što jon z pačatku svajho zasnavańnia ŭjaŭlaŭ saboj utvareńnie, jakoje trymałasia na ŭsieŭładździ KPSS. Jaje padzieńnie abumoviła razvał SSSR".
Što kankretna pryciahnuła ŭvahu aŭtara dakładnoj zapiski ŭ navučalnym dapamožniku?
"... Obŝiepriznannyje tiermin i poniatije "Oktiabŕskaja rievolucija" nihdie nie upominajetsia, zamieniena tierminom "Kastryčnickija padziei na Błarusi".
... Formirovanije BNR soprovoždieno słovami "Rosła nadiežda na pomoŝ Hiermanii v stroitielstvie hosudarstviennosti Biełarusi". Eto pierieklikajetsia (?) s nadieždami kołłaboracionistov v hody Vielikoj Otiečiestviennoj vojny.
... Krajnie primitivno objaśnienije vsiej słožnosti istoričieskoj situacii v chodie sozanija BSSR soprovoždajemoje vyvodom: "Takim obrazom suvierienitiet BSSR prinosiłsia bolšievikami v žiertvu idieje vsiemirnoj rievolucii".
... Sozdajetsia protivoriečivoje vosprijatije istorii Biełarusi v 20-je-30-je hody. Popytka pokaza riealnoho povyšienija kulturnoho, obrazovatielnoho urovnia mass, niejtralizujetsia akcientirovanijem vnimanija učaŝichsia, na tom čto "v eti hody utvierdiłsia totalitarnyj političieskij ružim. Vsie uśpiechi obiernuliś dla biełorusov ohraničienijami v raźvitii nacionalnoj kultury i nasaždienii marksistskoj idieołohii".
Diesiatki tieatrov, tysiači škoł, połnaja likvidacija biezhramotnosti, javiliś kak by sami soboj.
Poślevojennoje vosstanovlenije Biełarusi v korotkije sroki, sozdanije industrialnoj po suti riespubliki, ni odnim štrichom nie pokazyvajet učastije v etoj hihantskoj rabotie narodov vsiej strany, i, prieždie vsieho, russkoho".
Cikava ŭjavić, što było b, kali b spadary Baranaŭ i Zamiatalin byli, da prykładu, ukraincami. Całkam vierahodna, što my na kožnym kroku dziakavali b "prieždie vsieho" ŭkrainskamu narodu. A kali b — palakami? Tady — "prieždie vsieho" — polskamu...
"... Štrichovoj pokaz ohromnych usilij vsiej strany v sozdanii promyšlennoho i naučnoho potienciała Biełarusi, zatušievyvajetsia postojannym politizirovannym vyvodom o žiźni v usłovijach "stalinskoj totalitarnoj sistiemy".
... V pokazie sovriemiennoho raźvitija kultury riespubliki osnovnyje ssyłki sdiełany na izdanija "Spadčyna", "Biełaruski histaryčny časopis", "Biełaruskaja minuuščyna" i druhije podobnyje im izdanija i avtorov sorijentirovannych na nacionalno-ohraničiennyj pokaz i tołkovanije istorii Biełarusi"
... Kali b jany byli palakami abo litoŭcami, dyk "nacionalno-ohraničiennyj" pakaz usprymaŭsia jak patrabavańnie padładzić historyju Biełarusi pad schiemy polskaj abo litoŭskaj historyi. U našym ža vypadku patrabujuć padładzicca pad schiemy historyi rasiejskaj.
Jak bačym, adzinaje, što nia vyklikała b piarečańniaŭ u Baranava — heta apalahietyka: Rasiei i rusifikatarskaj palityki, Stalina i časoŭ jahonaha kiravańnia, a taksama KPSS. Ź inšaha boku, pra biełarusaŭ niališnie było b nahadać, što heta adstały narod z kaŭtunom i ŭ łapciach, biazhramatny i biedny, jaki tolki ŭ 1917 hodzie i tolki dziakujučy Rasiei, Stalinu i KPSS... i hetak dalej. Treba dumać, što mienavita takija padručniki nieŭzabavie źjaviacca ŭ našych škołach. Što i paćviardžajecca rezalucyjaj U.Zamiatalina (na movie aryhinału):
"Vojtoviču, Stražievu, Podhajnomu, Kozulinu
Falsifikacija kak tiendiencija prieždie vsieho v istorii, vsie jeŝie naviazyvajetsia i suŝiestvujet v naukie i obrazovanii. Pričiny vierojatno v śledujuŝiem:
1. Biesprincipnosť (chroničieskaja) otvietstviennych dołžnostnych lic.
2. Sahłašatielskij podchod k sodieržaniju i principam tołkovanija i priepodavanija istorii.
3. Otsutstvije jedinoho hosudarstviennoho vzhlada na istoriju strany v sootvietstvii s triebovanijem Priezidienta RB i osuŝiestvlajemoj hosudarstviennoj politiki.
4. Nierazborčivosť v kadrovych naznačienijach.
5. Nie riešien vopros po licienzirovaniju izdanija učiebnikov i učiebnych posobij".
Da hetaha možna dadać i jašče adnu, nie "nacionalno-ohraničiennuju" pryčynu. Heta biazhramatnaść "historykaŭ" Baranava i Zamiatalina, jakija, pastaŭlenyja kiravać navukaj i bieručysia pravodzić tatalnuju rusifikacyju, tak i nie navučylisia pisać pa-rasiejsku biez pamyłak.
S.P.
