Jubilejny «Ahlad»
Niachaj tolki 5 hadoŭ najlepšamu biełaruskamu časopisu pa historyi, ale jakija heta byli hady! Ustup «Ad redakcyi» na pačatku apošniaha numaru «Biełaruskaha histaryčnaha ahladu» — heta ŭ sutnaści karotkaja spravazdača pierad čytačom. 116 aŭtaraŭ vystupili sa svaimi idejami, ź ich bolš za tracinu — z-za miažy. Ci nie para pieranazvać BHA ŭ mižnarodny časopis? Tym bolš, što jon narešcie zajmieŭ svoj numar u internacyjanalnaj systemie numaracyi peryjodykaŭ (ISSN). Salidna. Jubilejny nastroj krychu psuje pamyłka ŭ numaracyi sšytkaŭ na kareńčyku jubilejnaha numaru. Pa ahulnym liku jon maje być №10—11, a nia 9—10.
Jak zaŭsiody, časopis imkniecca da šyrokaha achopu histaryčnych temaŭ. Numar raspačynaje polski daślednik Piotr Krol artykułam «Biełaruskaja kampanija 1654 h. (da bitvy pad Šapialevičami)».
Jury Kiturka aśviatlaje «biełaruskaje pytańnie» ŭ palityčnaj kancepcyi Juzafa Piłsudzkaha ŭ 1899-1908 h. Kirył Mal daśleduje antybalšavicki ruch u Biełarusi ŭ 1919-1921 h. Na žal, nie pryhadanaja praca jaho papiarednika ŭ vyvučeńni temy — Jurki Vićbiča, jahonaja kniha 1996 hodu «Antybalšavickija paŭstańni i partyzanskaja baraćba na Biełarusi». Moža, jana nie zusim navukovaja, u niečym sastarełaja, nia maje materyjałaŭ z savieckich archivaŭ, ale ž adna ź pieršych. Treba šanavać. Jašče raz prajavilisia ciažkaści ŭ pierakładzie na našu movu savieckich skaračeńniaŭ. U artykule prapanujecca napisańnie UČK, što vyhladaje dziŭnym spałučeńniem biełaruščyny z rasiejščynaj. Moža, usio ž pakinuć jak było ŭ Maskvie — VČK, KHB i h.d.?
Nastupny tradycyjny raździeł BHA — «Paviedamleńni». Tut majem pracy Andreja Partnova «Etničnyja pytańni historyi VKŁ u syntezach i padručnikach pa historyi Ŭkrainy» (znoŭ kryŭdziać abo nie zaŭvažajuć biełarusaŭ!), Jurja Vaškieviča «Vobraz Biełarusi i biełarusaŭ u polskaj memuarnaj litaratury 1945—1991 h.» (jašče horš, jak va ŭkraincaŭ), Alaksandra Hužałoŭskaha i Siarhieja Kaŭna «Internet dla historykaŭ».
U rubrycy «Novyja perspektyvy» BHA praciahvaje prapahandavać novyja metady histaryčnych studyjaŭ, hetym razam žanočuju historyju, intelektualnuju historyju i mikrahistoryju. Apošniaja, zdajecca, maje dobry šaniec raskvitnieć u našaj biednaj na archivy krainie, dzie dobra zachavalisia dakumenty, badaj, tolki pa historyi rehijonaŭ. Viačasłaŭ Nasievič za ŭzor (bo niama inšych) takoha rodu biełaruskich dośledaŭ uvažaje knihu Mikoły Ŭłaščyka «Była takaja vioska». Była takaja kniha. Jašče lepšaja — «Vioska Stralcy-Davydavičy ŭ histaryčnaj tradycyi» Ireny Matus (taja vioska, praŭda, ciapier u Polščy). Zvažajučy na navukovy dośvied i litaraturyja zdolnaści našaha, biełaruskaha boku, treba čakać jašče lepšych knih.
Pad rubrykaj «Pierakłady» nadrukavany ese Redžynalda R.Betsa «Kanstytucyjny praces i palityčnaja dumka va Ŭschodniaj Eŭropie» i Maksa Šelera «Čałaviek i historyja».
Jašče ŭniosak u vyvučeńnie vajny 1654—1667 h. z Maskovijaj — padborka (aŭtar — Maksim Hardziejeŭ) dakumentaŭ z aktavaj knihi połackaha mahistratu za 1656—1657 hady (tut zaŭvažym, što bachmat — konskaja paroda, a nie mianuška). I chto jašče budzie kazać, što pra hetuju vajnu mała napisana?
Raździeł «Histaryjahrafija» reprezentuje artykuł Andreja Anuškieviča «Inflanckaja vajna 1558—1582 h. u savieckaj histaryjahrafii», a ŭ rubrycy «Historyja i historyki» padadzienyja memuary maskvički Hanny Charaškievič pra Mikołu Ŭłaščyka (davoli nieźmiastoŭnyja), narys znoŭ ža Andreja Partnova «Leŭ Akinševič — historyk ukrainski i biełaruski». Nakont apošniaha aŭtaru padajecca, što ŭ biełaruskaj histaryjahrafii pra jaho ničoha nie napisana. Ale nie takija my ŭsio ž niaŭdziačnyja suajčyńniki, kab zusim zabyć znanaha ŭ ZŠA našaha historyka. Jość pra jaho artykuły i ŭ «Encyklapedyi historyi Biełarusi», i ŭ «Biełaruskaj encyklapedyi», i ŭ časopisach («Spadčyna»), i ŭ zbornikach artykułaŭ.
Što dumaje pra Biełaruś niamiecki historyk, možna daviedacca ź interviju z Macijasam Nijendorfam. Što dumajuć pra histaryčnyja knihi našy navukoŭcy, bačna ŭ raździele «Novaja litaratura: ahlady i recenzii» (akazvajecca, u nas čytajuć navat pa-litoŭsku, ale heta, zdajecca, adziny vypadak).
Sumny raździeł «In memoriam» pryśviečany śvietłaj pamiaci zaŭčasna pamiorłaha Michasia Biča.
U cełym ža «Biełaruski histaryčny ahlad» pa-raniejšamu vysoka trymaje płanku kvalifikavanaści i prosta pryjemnaha čytańnia.
Valery Paźniakoŭ
