Ad Kołasa da Kupały praź Pieramohu
Mienskija ŭłady sprabujuć admović nacyjanalnamu arhkamitetu Dnia Voli—2000 zładzić na 25 sakavika śviatočny pachod ad placu Jakuba Kołasa da parku imia Janki Kupały, ździekliva nakiroŭvajučy biełarusaŭ śviatkavać Dzień Niezaležnaści na «vyhan» — la aŭtobusnaj stancyi Kulman. Niama sumnievu, što hetkaja pazycyja kiraŭnictva adkryta pravakacyjnaja. Viadoma, što ludzi ŭsio adno pryjduć 25 sakavika a 12-j hadzinie na plac Jakuba Kołasa, kab razam adznačyć najvialikšuju datu ŭ historyi svaje Baćkaŭščyny — dzień adnaŭleńnia dziaržaŭnaści na biełaruskich ziemlach. Ułada, vidavočna, niezadavolenaja masavaściu narodnaha ŭdziełu ŭ Maršy Svabody i choča sarvać śviatkavańnie Dnia Voli.
Voś jak kamentuje sytuacyju adzin z zajaŭnikaŭ sioletniaha Dnia Voli (a ŭsiaho pad zajaŭkaj padpisalisia 78 čałaviek), lider Narodnaha frontu Vincuk Viačorka: «Hetaja admova pakazvaje, što: pa-pieršaje, režym pramaskoŭski j baicca šmatludnaha vyjaŭleńnia niezaležnickich pamknieńniaŭ, pa-druhoje, Łukašenka spałochaŭsia da histeryki tryjumfu Maršu Svabody–II, jon zrazumieŭ, što Dzień Voli budzie jašče bolš šmatludnym». Viktar Ivaškievič, jaki kiravaŭ družynaj, što zabiaśpiečyła idealny paradak na Maršy Svabody, žartuje: «My abiacajem nia bić milicyi. A kali surjozna, dyk nijakaj kryvi my nie dapuścim. Naš adkaz — vyjści j nie paddacca na pravakacyi».
Va ŭmovach, kali na hałoŭnaje biełaruskaje śviata mienskija ŭłady zabaraniajuć uračysty pachod i mitynh u planavanym miescy, staić pytańnie vybaru dla kožnaha čałavieka — ci iści ŭ hety dzień a 12-j hadzinie na plac Jakuba Kołasa, dzie maje adbycca zbor udzielnikaŭ, ci zastacca doma. Jaki vybar zrabili viadomyja ŭva ŭsioj krainie ludzi, palityki j kulturniki, što dla kožnaha ź ich značyć data 25 sakavika? Z hetkim pytańniem źviarnulisia my da ich.
Uładzimier Arłoŭ, piśmieńnik: Liču, što jakraz 25 sakavika 1918 hodu ŭ biełaruskaj historyi i pačałosia XX stahodździe. Hety dzień — našaje hałoŭnaje dziaržaŭnaje śviata, i ja adznačaju jaho ŭ luboje nadvorje.
Stanisłaŭ Bahdankievič, staršynia Abjadnanaje Hramadzianskaje Partyi: Ja žorstki prychilnik niezaležnaści j suverenitetu Biełarusi, i tamu samo saboj zrazumieła, što ja adznačaju dzień 25 sakavika jak dzień stanaŭleńnia našaje Respubliki j pačatku dziaržaŭnaha samavyznačeńnia biełaruskaje nacyi. Ja budu na płoščy Jakuba Kołasa ŭ hety dzień, kali tolki budu zdarovy.
Ryhor Baradulin, narodny paet Biełarusi: 25 sakavika — śviaty dla dušy majoj dzień. Mienavita hety dzień daje mahčymaść adčuć siabie volnym biełarusam, daje spadzieŭ na viečnaść Biełarusi jak niezaležnaje dziaržavy. Nievypadkova praz kolki viakoŭ paśla Vialikaha Kniastva Litoŭskaha dzień abviaščeńnia pamaładziełaje dziaržavy — Biełaruskaje Narodnaje Respubliki — supaŭ z dniom Śviatoha Źviestavańnia. Heta znak niabiosaŭ. Kali Boh daść zdaroŭje, budu 25 sakavika razam z usimi. Apošnim časam mnie ciažka chadzić i być na ludziach. Dzie jość mahčymaść, pasyłaju svajo słova chadzić za mianie.
Lavon Barščeŭski, pierakładčyk: Heta data adkryćcia. Nam doŭha nie stavała ŭ našaj historyi hetkaje daty, dosyć pozna my pra jaje daviedalisia. Hety dzień upieršyniu daŭ nam hetak patrebnaje samaadčuvańnie dziaržaŭnaje nacyi pad svaim nazovam. Tyja ludzi, jakija abviaščali BNR, viedali, što ich zhadajuć dobrym słovam. Jany nia ŭsie vieryli, što pieramohuć, ale viedali, što robiać histaryčny krok. I śviatkavańnie Dnia Voli nielha zabaranić — heta śviatoje. Sytuacyja z admovaj haradzkich uładaŭ nahadvaje viadomych litaraturnych hierojaŭ, jakija chacieli zakryć Ameryku.
Valerka Bułhakaŭ, hałoŭny redaktar časopisa «Arche»: Padydu. Bo byŭ 15 sakavika na Maršy Svabody, i mnie spadabałasia.
Artur Volski, dziciačy piśmieńnik: Ja pierakanany prychilnik niezaležnaści našaje Baćkaŭščyny, tamu Dzień Voli dla mianie najvialikšaje śviata. Kali Boh daść i zdaroŭje dazvolić, ja abaviazkova pajdu z tymi, chto sapraŭdy dbaje pra Biełaruś, jaje niezaležnaść, jaje volu, bo samoje słova vola adpaviadaje maim pamknieńniam.
Vincuk Viačorka, staršynia Biełaruskaha Narodnaha Frontu «Adradžeńnie»: Jašče anivodnaha razu my nie pastupalisia svajoj najvialikšaj nacyjanalnaj vartaściu. 25 sakavika — heta kancentracyja ŭsich biełaruskich vartaściaŭ. I my budziem śviatkavać 25 sakavika, jak pastanavili.
Ludmiła Hraznova, deputatka Viarchoŭnaha Savietu Biełarusi: 25 sakavika — heta budučynia Biełarusi, nia tolki jejnaja minuŭščyna. Naša budučynia — eŭrapiejskaja, spakojnaja, zrazumietaja j pavažanaja ŭ śviecie Biełaruś. Heta kraina, u jakoj dziaržava budzie nie dla adnoha, ale dla ŭsich, kali ludzi buduć žyć svaimi pabytovymi prablemami, a nia hetkimi, što turbujuć nas ciapier. Ja pryjdu 25 sakavika na płošču Jakuba Kołasa. Heta majo prava jak hramadzianina, harantavanaje Kanstytucyjaj. Budzie hetak šmat ludziej, što prablema taho, što budzie, vyrašycca na miescy. Ale pierakananaja: usio budzie spakojna, bo my vyšejšyja za kryki, łajanku, ahresiju. Naša sprava praŭdzivaja i my budziem siabie pavodzić spakojna.
Anatol Hryckievič, historyk, staršynia Nacyjanalnaha arhanizacyjnaha kamitetu Dnia Voli—2000: Ja liču hety dzień nacyjanalnym śviatam, badaj najhałoŭniejšym śviatam. I hetaja data maje stać dziaržaŭnym śviatam. Jak hanarovy siabra Tavarystva biełaruskaje kultury ŭ Litvie ja byŭ zaprošany na 25 sakavika ŭ Vilniu. Tamu, na žal, udzielničać u Miensku ŭ akcyi nia budu, ale kab nie pajechaŭ, byŭ by.
Uładzimier Konan, filozaf: Ja razhladaju hetuju padzieju jak vialiki etap u nacyjanalna-dziaržaŭnym adradžeńni Biełarusi XIX–XX stahodździaŭ. Heta adna z asnoŭnych padziejaŭ našaha stahodździa. 25 sakavika 1918 hodu skončyŭsia stohadovy šlach biełaruskaha Adradžeńnia ŭ składzie Rasiejskaj imperyi i była adnoŭlenaja dziaržava Biełaruś. Struktura BNR — archietyp, na jakim budzie hruntavacca nacyjanalna-dziaržaŭnaje budaŭnictva ŭ budučyni. Ja, kali ničoha nia vyrviecca, pastarajusia być 25 sakavika na Dni Voli.
Uładzimier Krukoŭski, mastak: Jak ža nie pajści? Takoha inšaha dnia bolš niama. Vyviešu na balkonie svajho domu bieł-čyrvona-bieły ściah i pajdu.
Aleś Mazur, vydaviec hazety «Navinki»: Niama ničoha viesialejšaha, čym pryjści tudy, kudy iści zabaroniena, i zrabić toje, što zabaroniena dziaržavaj.
Alaksiej Maračkin, mastak. Dzień Voli j Marš Svabody-II uzajemna złučanyja. Bo Marš Svabody-II prajšoŭ pad lozunhami «Pieramovy! Pieramieny! Pieramoha!» i sabraŭ tryccać tysiačaŭ čałaviek. Režym hetkaha nie čakaŭ. Marš Svabody-II złučyŭ ludziej. Značycca, stała bolej niezadavolenych režymam. 25 sakavika — Dzień Niezaležnaści BNR, i ŭłady ŭbačyli, što na hetaje śviata pryjdzie jašče bolej ludziej, tamu sprabujuć jaho zabaranić. Heta našaje tradycyjnaje śviata, ludzi pryjduć na plac Jakuba Kołasa, jak heta abviaściŭ Viačorka, i projduć da pomnika Janku Kupału. Ułady pravakujuć na kanflikt. Ułady bajacca. Biezumoŭna, 25 sakavika ja pryjdu na Dzień Voli, i pryjdzie ŭsia maja siamja. My nie zbaimsia — heta naša miesta, naša śviata. 25 sakavika ja ŭ siadzibie Narodnaha frontu na nievialičkaj vystavie pakažu svaje nonkanfarmisckija pracy, pryśviečanyja Mironu j Čačenii. Ale pakul heta tajamnica.
Mikałaj Statkievič, staršynia Biełaruskaje Sacyjał-Demakratyčnaje Partyi «Narodnaja Hramada»: Dla mianie Dzień Voli — adno z najhałoŭniejšych śviataŭ Biełarusi. I, biezumoŭna, 25 sakavika a 12-j hadzinie ja budu na płoščy Jakuba Kołasa.
Hutaryŭ Viktar Muchin
