Polskija dyplomy j biełaruskaja rečaisnaść
90% biełaruskich hramadzianaŭ, jakija vypraŭlajucca za miažu na vučobu, pakidajuć radzimu nazaŭždy
Niadaŭna Biełaruski klub vypusknikoŭ polskich VNU zładziŭ u Horadni svaju tradycyjnuju sustreču. Dla spatkańnia vybrali pryhožy budynak polskaj škoły № 36 u Dzieviatoŭcy.
Škoła, pabudavanaja na srodki słuchačoŭ Polskaha radyjo, robić vializnaje ŭražańnie: pampezny hanak, elehantny ŭnutrany padvorak z šklanym dacham, prastornyja kalidory, halerei, klasy, utulnaja aktavaja zala z rajalem i miakkimi kresłami, paŭsiul karciny, ekzatyčnyja kvietki, vystavy hanarovych kubkaŭ, miedaloŭ i hramataŭ… U škole 37 kamputaraŭ. Usie pradmety vykładajucca pa-polsku, ale j biełaruskaja mova vyvučajecca pahłyblena. 144 čałavieki vučacca hrać na roznych muzyčnych instrumentach. Pry zakančeńni škoły hetyja junaki dy dziaŭčaty atrymajuć paśviedčańni ab siaredniaj muzyčnaj adukacyi. Dakładna takaja ž škoła jość u Vaŭkavysku. Haradzienskaja škoła letaś vydavała pieršyja atestaty. Ciapier mnohija jejnyja vypuskniki vučacca ŭ Polščy.
Kab trapić u polskija VNU, biełarusy musiać vydatna zdać ustupnyja ispyty, a potym damaŭlacca nakont stypendyi z rektaram ustanovy. Albo, kali jany etničnyja palaki, papiarednie prosiać stypendyju ŭ polskaha ŭradu.
Byłyja stypendyjaty nie śpiašajucca viartacca ŭ Biełaruś. Mnohija zastajucca ŭ Polščy albo vypraŭlajucca dalej na Zachad. Mienavita z hetaj pryčyny polskija ŭłady apošnim časam abmiežavali dostup biełaruskich studentaŭ na takija specyjalnaści, jak zamiežnyja movy, jurysprudencyja i mastactva. Zhodna ź nieaficyjnymi ličbami, 90% biełaruskich hramadzianaŭ, jakija vypraŭlajucca ŭ Polšču na vučobu, pakidajuć radzimu nazaŭždy. Tolki 10% viartajucca damoŭ. Zhodna sa statystykaj Biełaruskaha klubu vypusknikoŭ polskich VNU, tolki treciaja častka z hetych 10% znachodziać pracu pa specyjalnaści. Siarhiej Klimaŭ vykładaje historyju ŭ Mahiloŭskim universytecie. Valancin Citarenka — polskuju movu ŭ BDU. Historyk Andrej Jakuboŭski ŭznačalvaje Mienski adździeł Sajuzu palakaŭ. Historyk Juzaf Pažecki — vice-staršynia Biełaruskaha sajuzu palakaŭ. Irena Černiak vydaje časopis Słowo Ojczyste. Andžej Dubikoŭski — hałoŭny redaktar hazety Głos znad Niemna, u jakoj pracujuć taksama Halina Ejsmant, Andžej Pisalnik, Ines Todryk. Alena Zdobnikava pracuje ŭ Polskim Instytucie…
Adnak bolšaść vypusknikoŭ pakutujuć ad biespracoŭja i biesperspektyŭnaści. Niechta handluje na rynku ci pracuje kiroŭcam, niechta pastupiŭ u biełaruski ŭniversytet i ciapier atrymlivaje novuju specyjalnaść. I sprava nia ŭ tym, što jany zhubili kantakt ź biełaruskimi realijami dy stalisia čužakami. Bolšaść hetych ludziej atrymali ŭ Polščy dyplom bakalaŭra, jaki nie fihuruje ŭ polska-savieckaj damovie 1974 h. pra abmien studentami, a značycca, aficyjna nie pryznajecca biełaruskimi ŭładami.
Letaś vypuskniki polskich VNU jašče spadziavalisia, što klub i Polski instytut dapamohuć im uładkavacca. Adnak vyśvietliłasia, što klub prapanuje im zusim inšaje: radaść sustrečaŭ, udzieł u kulturnych mierapryjemstvach Polskaha instytutu, siabroŭskija kantakty z kalehami ŭ Biełarusi i za miažoj… Apošnim časam uźnikła ideja vydzialać polskija hrošy na polskamoŭnuju adukacyju ŭ Biełarusi. Hałoŭnaja pieraškoda na hetym šlachu — moŭnaja palityka ciapierašniaha režymu. Naiŭna čakać ad siońniašnich biełaruskich uładaŭ dazvołu adčynić polski ŭniversytet ŭ Horadni. Niadaŭna byŭ skasavany prajekt polskaj škoły ŭ Voranavie, jakuju planavali pabudavać na polskija hrošy. Ciapier iduć zaciatyja sprečki vakoł stvareńnia polskaha adździełu ŭ Mienskim pedinstytucie imia Maksima Tanka. Zrešty, na fonie zakryćcia biełaruskich škołaŭ usio heta vyhladaje całkam zakanamierna.
Julija Andrejeva
