Biednyja my, biednyja
17 kastryčnika byŭ adznačany Mižnarodny dzień baraćby ź biednaściu. Ciapier razumieńnie biednaści nia toje, što było sto hadoŭ tamu, za panskim časam. A biednaść u Biełarusi – zusim nia toje, što biednaść u Niamieččynie. Ź inšaha boku, biełaruskaja biednaść — zusim nia toje, što afrykanskaja ci kazachskaja, dzie ludzi časam nia majuć samaha nieabchodnaha.
U Eŭropie zamožnaść peŭnaha rehijonu ciapier vyznačajecca pa zabiaśpiečanaści kamputarami — zvyčajnymi i z vychadam u Internet — i sotavymi telefonami. U nas i pieršyja, i druhija pa-raniejšamu redkaja źjava. Pavodle apošnich źviestak, na tysiaču biełarusaŭ prypadaje ŭsiaho 11 sotavych telefonaŭ. Što praŭda, va Ŭkrainie — 5, u Rasiei – 10, ale ž u Litvie – 91, a ŭ Estonii – 269. A ŭ finaŭ, jakija majuć svaju firmu “Mataroła”, — ažno 651 mabilnik na tysiaču čałaviek. Internetyzavanych kamputaraŭ u Biełarusi śmiešnyja 1,6 štuki na tysiaču. (Va Ŭkrainie 1,3 štuki, u Armienii 0,9, u Rasii – až 3,5, u Litvie kala 9, u Polščy – 12. Ad Iślandyi, jakaja idzie pieršaj, my adstajem u 125 razoŭ).
Kamputar naahuł majecca tolki ŭ 3% biełarusaŭ. Čverć našych suajčyńnikaŭ majuć videamahnitafony, trochi bolš za pałovu —mahnitafony, 60% — pyłasosy, 70% — pralni, 90% — televizary, 98% — ladoŭni. Usio zbolšaha biełaruskaje abo savieckaje, jašče dapierabudovačnaje.
Na novyja hruntoŭnyja pakupki treba źbirać miesiacami. Bo, pavodle aficyjnych źviestak, siaredniamiesiačny zarobak “čystymi” (biez padatkaŭ) u Biełarusi ŭ žniŭni skłaŭ kala 130 tys. rubloŭ. Heta kala 90 dalaraŭ. U achovie zdaroŭja, mastactvie, adukacyi, kultury, sacyjalnym zabieśpiačeńni, sielskaj haspadarki hety pakazčyk jašče nižejšy. Tamu, kab paźbiehnuć biednaści, mnohija biełarusy vymušanyja pracavać na paŭtary-dźvie staŭki. I hetyja siarednija 90 dalaraŭ jany atrymlivajuć nie za adnu staŭku, a za čornuju pracu z rańnia da nočy.
Praŭda, šmat chto padrablaje ŭ “šerym sektary”, nieaficyjna, nia płaciačy padatkaŭ i nie traplajučy ŭ statystyku. Eksperty Ministerstva statystyki ličać, što realny siaredni zarobak u Biełarusi prynamsi ŭ paŭtara razu bolšy za aficyjna-statystyčny.
Minimalny spažyviecki biudžet na adnu dušu dla siamji z čatyroch čałaviek pry hetym składaje 85 tys. rubloŭ (prykładna 57 dalaraŭ). Heta značyć, što bolš za tracinu biełarusaŭ žyvie nižej navat za biełaruski paroh biednaści.
Siaredni biudžet biełaruskaj siamji ciapier taki (źviestki Minstatu): na charčavańnie idzie 51%, na adzieńnie, bializnu i abutak — 21%, na pradmiety pobytu i haspadarki — 8%, na pobytavyja pasłuhi i transpart, apłatu žylla i kamunalnych pasłuhaŭ — pa 7%, na leki — 3%. U Biełarusi pryniata ličyć, što siamja, jakaja vydatkoŭvaje na charčavańnie bolš za 30% ad svaich dachodaŭ, — biednaja. Za biednych taksama ŭvažajucca tyja, chto žyvie na mieniej jak 30 dalaraŭ u miesiac (dalar na dzień). Takich biełarusaŭ bolej za pałovu.
U sielskaj miascovaści biednych bolej, čym u haradach: nižej pražytkovaha minimumu tut žyvuć adpaviedna 60% i 40% nasielnictva. Što da hieahrafii, dyk samaja błahaja sytuacyja na Viciebščynie (45% žycharstva tut biadujuć), adnosna dobraja — u Miensku (25%).
Pry vialikaj biednaści ŭ nas małoje biespracoŭje. Na 1 vieraśnia ŭ Biełarusi było aficyjna zarehistravana 103,3 tys. biespracoŭnych. Takim čynam, uzrovień biespracoŭja ŭ nas 2,3%. Va ŭschodnich abłaściach — Viciebskaj i Mahiloŭskaj — jano składaje 3%, najmienšaje jano ŭ stalicy — 1,5%.
Narešcie, pra bahatych biełarusaŭ. Hetkimi možna ličyć tych, chto płacić padatki pa samaj vysokaj škale ŭ 30%. Takich u Biełarusi — 3%.
Mikoła Buhaj
