konkurs imia Čajkoŭskaha ŭ Maskvie
U Panačeŭnaha — bronza
U noč z 16 na 17 červienia ŭ mienskich “muzyčnych damach” nia spali. Chtości vartavaŭ la telefona, chtości — la kamputara. I a pieršaj hadzinie ŭ Internecie źjaviłasia doŭhačakanaja źviestka: biełaruski pijanist Andrej Panačeŭny trapiŭ u finał XII Mižnarodnaha konkursu imia Čajkoŭskaha ŭ Maskvie.
Za plačyma 25-hadovaha artysta ŭžo byli dźvie vielmi pačesnyja pieramohi. U 19 hod jon zdabyŭ Hran-pry Mižnarodnaha konkursu pijanistaŭ imia Sandra Tamazoni ŭ Kiolnie (pryčym druhoj premii nikomu nie prysudžali). A praz dva hady byŭ uhanaravany pieršaj premijaj konkursu pijanistaŭ imia Ŭiljama Kiepeła ŭ Vašynhtonie. Z hetaje pieramohi raspačałasia jahonaja vialikaja muzyčnaja karjera.
Panačeŭny šmat kancertuje, asabliva ŭ ZŠA. Jon hraŭ navat u słavutym Karnehi-chole. Na jahonyja vystupy ŭ Miensku niemahčyma kupić kvitok… Ciapier jon — pieršy z tych biełaruskich muzykaŭ, chto vučyŭsia na radzimie, — apynuŭsia ŭ finale Mižnarodnaha konkursu imia Čajkoŭskaha.
Hetaje muzyčnaje spabornictva paŭstała ŭ 1958 h. jak častka chruščoŭskaha planu idealahičnaj ataki na zachodnija demakratyi. U toj čas siarod eŭrapiejskich intelektuałaŭ raspaŭsiudziłasia moda na rasiejskaje mastactva XIX st. Kramloŭskija ideolahi namahalisia vykarystać sytuacyju — pradstavić SSSR u vačoch suśvietnaj hramadzkaści zakonnym spadčyńnikam vialikaj rasiejskaj kultury, lideram u suśvietnym kulturnym pracesie. Konkurs Čajkoŭskaha zadumlaŭsia jak najbujniejšaje i samaje prestyžnaje muzyčnaje spabornictva. Jano musiła demanstravać pieravahu rasiejskaj i pierš za ŭsio maskoŭskaj vykanalnickaj škoły.
Adbor na konkurs ładziŭsia tolki siarod savieckich muzykaŭ; zamiežniki traplali tudy amal aŭtamatyčna.
Vypusknikam i studentam Biełaruskaj kanservatoryi trapić na konkurs Čajkoŭskaha było amal niemahčyma. Pieršyja premii najčaściej dastavalisia maskoŭskim chłopcam z “česnymi” kamsamolskimi tvarami; niekatoryja ź ich navat zrabili karjeru. Zatoje talenavityja vykanaŭcy niaredka zadavolvalisia tolki treciaj-šostaj uznaharodaj ci ŭvohule nie traplali ŭ finał. Siarod najbujniešych suśvietnych słavutaściaŭ, “uhanaravanych” takim čynam, — rasiejec Michaił Majski (VI premija, 1966), jakoha časta nazyvajuć najlepšym vijalančelistam usich časoŭ i narodaŭ, vuhorski pijanist i dyryžor Andraš Šyf (IV premija, 1974), amerykanski bas-baryton Šyman Estes (III premija, 1966), ukrainski bas Anatol Kačarha i česki tenar Peter Dvorski (V premija, 1974), amerykanskaja mecca-saprana biełaruskaha pachodžańnia Dałora-Maryja Zajc (III premija, 1978) i biełaruskaja saprana Maryja Hulehina (III premija,1986).
Paśla razvału SSSR konkurs Čajkoŭskaha staŭ pracavać na prestyž ŭsieŭładnych pedahohaŭ Maskoŭskaj kanservatoryi. U 1994 h. 17-hadovy Andrej Panačeŭny paŭdzielničaŭ u X konkursie, jaki staŭsia rekordnym pa kolkaści machinacyjaŭ. Tady Andrej nie prajšoŭ navat u druhi tur. Nie pašancavała j inšym biełaruskim udzielnikam: ani śpiavačka Taciana Varapaj, ani vijalančelist Mikaeł Samsonaŭ nia trapili ŭ finał. “Konkurs Čajkoŭskaha nie pakinuŭ u mianie pryjemnych uražańniaŭ”, — skazaŭ mnie Panačeŭny nastupnaj vosieńniu, atrymaŭšy svoj pieršy “darosły” dyplom na Mižnarodnym konkursie imia Šapena ŭ Varšavie. Jon zaroksia ŭdzielničać u maskoŭskim konkursie. U 1998 h. u konkursie imia Čajkoŭskaha ŭdzielničali try biełaruskija pijanisty — Alaksandar Ivanoŭ, Ihar Halankoŭ i Alaksiej Piatroŭ. Jany čamuści stalisia hałoŭnymi mišeniami dla maskoŭskaj krytyki.
Adnak prajšli jašče čatyry hady, i Panačeŭnamu zakarcieła znoŭ pasprabavać svaje siły.
U dziońnikach telekanału “Kultura” vystupleńnie Panačeŭnaha na pieršym tury ŭvohule nie pakazvali, chacia jano vyklikała ŭ zali 10-chvilinnuju avacyju. Uvohule, sioleta ŭsie ŭdzielniki, u tym liku zamiežnyja, prajšli praz žorstki papiaredni adbor, i siaredni ŭzrovień kankursantaŭ byŭ značna vyšejšy, čym čatyry hady tamu. Navat na hetym fonie Panačeŭny adrazu ž vybiŭsia ŭ lik nieaficyjnych lideraŭ.
Tym nia mienš, pa abviaščeńni vynikaŭ druhoha turu muzyčny ahladalnik hazety “Viedomosti” Michaił Fichtenholc cikaviŭsia, “čamu heta” biełarus Panačeŭny prajšoŭ u finał, a rasiejcy Vałodzin i Šybko nie prajšli. Maŭlaŭ, varta było prapuścić u finał jašče adnaho rasiejskaha vykanaŭca.
Fichtenholc nia viedaje, što Šybko — taksama biełarus, jaki paśla skančeńnia Himnazii-kaledžu pry Biełaruskaj akademii muzyki źjechaŭ u Maskvu, da tamtejšych piedahohaŭ. A voś Panačeŭny — čysty pradukt biełaruskaje fartepijannaje škoły, hadavancy jakoj usio čaściej dasiahajuć pośpiechaŭ na mižnarodnych konkursach. Zusim niadaŭna 24-hadovy Kanstancin Kraśnicki zdabyŭ čaćviertuju premiju na konkursie imia Rachmaninava ŭ Maskvie.
Vyniki Mižnarodnaha konkursu imia Čajkoŭskaha takija: Andrej Panačeŭny atrymaŭ zvańnie laŭreata, bronzavy medal i premiju 10 tysiač dalaraŭ. Treciaje miesca padzialiła ź im kitajanka Cziuj Czyń; druhuju premiju addali rasiejcu Alaksieju Nabiulinu, a pieršuju — japoncy Ajacy Ŭechary. Čaćviertaj premii nie prysudžali, piatuju padzialili miž saboju ŭkrainiec Źmitro Aniščanka i karejec Lim Don Min.
U konkursie vakalistaŭ pieršyja premii atrymali rasiejcy: bas Michaił Kazakoŭ i mecca-saprana Ajtalina Adamava-Afanaśjeva.
U skrypačoŭ i vijalančelistaŭ pieršyja premii nie prysudžanyja, a hałoŭnymi hierojami finału stalisia niamiecki vijalančelist Jahanes Mozer, japona-amerykanskaja skrypačka Tamaki Kavakuba i kitajski skrypač Si Čeń, jaki mocna paciarpieŭ padčas biasčynstvaŭ rasiejskich futbolnych fanataŭ. Jon byŭ źbity, z traŭmaj plača trapiŭ u špital, adnak znajšoŭ u sabie siły vystupić i atrymaŭ druhoje miesca.
Ju.A.
