Kala 110 z 750 zarehistravanych demakratyčnych kandydataŭ pieramahli ŭ pieršym tury miascovych vybaraŭ. Praŭda, tolki 27 zhadvali ŭ biuleteniach pra svaju partyjnuju prynaležnaść. Jašče 70 demakrataŭ vyjšli ŭ druhi tur. Vyznačylisia kamunisty-kalakincy: 123 z 290 vyłučencaŭ PKB pieramahli ŭ pieršym tury i jašče para dziasiatkaŭ praciahnuć baraćbu 16 sakavika. Nivodnaj pieramohi ŭ ŁDPB. Vybary prademanstravali, što łukašenkaŭskaja systema pačynaje ludziej stamlać. Adnak i apazycyjnyja partyi niepapularnyja. Niečuvanaja kolkaść vybarcaŭ vykazałasia suprać usich kandydataŭ — jak u akruhach biezalternatyŭnych, tak i tam, dzie kandydat ad apazycyi supraćstajaŭ «biespartyjnamu» pretendentu ad partyi łukašenkaŭcaŭ. U krainie vyśpiavaje pratestavy elektarat, jaki pakul nia maje svaich nacyjanalnych lideraŭ.
«U mianie takoje ŭražańnie, što vyjhraŭ by luby, kaho nie źniali z rehistracyi i chto nie lenavaŭsia abyści ŭsich vybarcaŭ», — kaža Volha Karač ź Viciebsku. Jana atrymała 51% hałasoŭ, ale nia vieryć hetamu vyniku. «Z-pad nosu ŭ maich chłopcaŭ «źbiehli» dźvie skryni dla hałasavańnia, i mienavita ŭ ich za mianie nibyta prahałasavali mieniej za 50%». Joj jość čym hanarycca: u akruzie z 7069 vybarcaŭ jana sabrała ŭ svaju padtrymku 2000 podpisaŭ, a ŭ jaje kamandzie pracavali 43 aktyvisty.
Volha nabyła viadomaść jak kaardynatarka «Zubra» na Viciebščynie. «Zubr», jak i KCHP-BNF Zianona Paźniaka, hałasavańnie bajkatavaŭ. A Volha vyrašyła «pajści na vybary, da jakich demakraty nie byli hatovyja».
Uviečary ŭ niadzielu jaje ludzi nazirali na ŭsich učastkach, paśla 6 zubroŭcaŭ siadzieli pad vykankamam, kab skrynki ź biuleteniami nikudy nie padzieli. A 5-j ranku niechta nieviadomy patelefanaŭ joj na mabilnik: «Volha, zdymaj abłohu, ty vyjhrała». Jana raskazvaje mnie ŭsio heta, siedziačy... u RUUSie. Nie, jaje nie aryštavali. Jana z svaimi zubroŭcami pryjšła pavinšavać milicyjantaŭ, znajomych z časoŭ prezydenckaje kampanii, z prafesijnym śviatam.
Takich, jak Volha, maładych dy impetnych, pa krainie akazalisia dziasiatki.
Vasil Hłavackich u Navapołacku taksama zrabiŭ staŭku na tatalnaje nazirańnie i masavy kantakt z vybarcami. «Navat unačy jany potajki ŭ binokli sačyli z dachaŭ za pamiaškańniem vybarčaha ŭčastku!» — cmokaje stary, savieckaje zahartoŭki, navapołacki dysydent Vinceś Mudroŭ. «Mnie napiaredadni vybaraŭ šmat chto raiŭ: prychavaj svaju prynaležnaść da BNF, — kipić ad impetu Vasil. — A ja vyrašyŭ pravieryć, ci prystaje da čystaha cieła brud, ci taja chłuśnia, jakuju raspaŭsiudžvaje BT, vyklikaje ŭ narmalnych ludziej niešta aproč ahidy». Vynik: Hłavackich nabraŭ 39% hałasoŭ, udvaja bolš, čym jahony hałoŭny kankurent z vertykali, i raźličvaje na pieramohu ŭ druhim tury. Jahonaja zadača ciapier — nia dać uładzie arhanizavać u akruzie bajkot.
«Ułada jašče paškaduje, što prapuściła praź sita rehistracyi apazycyjna nastrojenuju moładź, adsiejaŭšy starych palitykaŭ», — nie biaz doli razhublenaści pryznajecca adzin ź lideraŭ sacyjał-demakrataŭ.
Partyi na vybarach
U kožnaj palityčnaj partyi, navat najmienšaj, jość svaja mikraskapičnaja padstava dla honaru. Voźmiem demakrataŭ. BNF vyjhraŭ u pieršym tury ŭ najbolšaj kolkaści akruhaŭ (11). U AHP biescyrymonna zrezali najbolš niebiaśpiečnych dla ŭłady kandydataŭ. BSDP (NH) praviała ŭ druhi tur najbolšuju kolkaść siabroŭ (22) — pieravažna ŭ bujnych haradach. Niezarehistravanaja ASDP ciešycca, što ŭ jaje kandydataŭ najvyšejšy pracent «prachodnaści». Ale ž jany išli jak biespartyjnyja.
ŁDPB vyłučyła najbolš kandydataŭ. A Partyja kamunistaŭ biełaruskaja praviała ŭ saviety až 125 svaich deputataŭ, bolš za tracinu vyłučanych. Kali b u partyi byŭ kandydat u kožnaj akruzie, my b ciapier mieli kamunistyčnyja saviety. Kali b u PKB było kaho vystavić...
Apazycyja vystupiła niečakana dobra. Tolki ŭ stalicy «łukašenkaŭski śpis» pieramoh va ŭsich akruhach.
|
| Bolha Karač stała deputatkaju Viciebskaha harsavietu |
Fenamenalnaja anatomija stalicy
I biez taho nizkuju mabilizacyju staličnaha demakratyčnaha elektaratu padsiłkavała ahitacyja KCHP. «Nia jdzi! Usio adno padmanuć!» — zaklikali masava raspaŭsiudžanyja ŭlotki. I sapraŭdy, 52 z 52 abranych u Miensku kandydataŭ — z «łukašenkaŭskaha śpisu». Adziny pradstaŭnik apazycyi prabiŭsia ŭ druhi tur u Traktarazavodzkaj akruzie. Staranny padbor kandydataŭ, žorstki adsieŭ apazycyi i skandalnyja 20% daterminovaha hałasavańnia zrabili svaju spravu.
Ale navat takaja pieramoha łukašenkaŭcaŭ nie pierakonvaje. U deputaty prajšli nia Skobieleŭ i nie Kanaploŭ. Usie hetyja dyrektarki škołaŭ z menedžeram «Łukojłu» Ŭładzimieram Krukom i paetam-piesieńnikam Alaksandram Lahčyłavym uklučna adnojčy zrobiacca vielmi samastojnymi deputatami. Kali?.. Jak tolki adčujuć novuju siłu apazycyi.
Hieahrafija apazycyi
 |
| Ściažkami adpaviednych partyj paznačanyja rajony Biełarusi, dzie pieramahli ci vyjšli ŭ druhi tur demakratyčnyja partyjnyja kandydaty. Heta pieravažna paŭnočny zachad Biełarusi i Mienščyna — rehijony, u jakich nacyjanalny ruch najmacniejšy, a nacyjanalnaja śviedamaść abudziłasia najdaŭniej — jašče ŭ pačatku minułaha stahodździa. |
Pośpiechi, pieravažna adzinkavyja, jość u Kojdanavie, Vuździe, Žłobinie, Mazyry, Pinsku, Bieraści, Hłybokim, Viciebsku, Śvietłahorsku, Buda-Kašalovie, Asipavičach, Drybinie. Horšyja, čym čakałasia, vyniki ŭ Lidzie, Słonimie, Maładečnie, Vaŭkavysku, Navahradku, Baranavičach. Ułady tam byli ŭdvaja pilnymi, dyj nacyjanalnamu ruchu ŭ hetych zachodniebiełaruskich haradach nie chapiła adzinstva i novych idejaŭ.
Što budzie ŭ 2004-m
«Hetaja kampanija ŭ častcy padliku hałasoŭ i abviaščeńnia vynikaŭ vybaraŭ była na niekalki stupieniaŭ bolš brudnaja, čym navat vybary ŭ pałatu pradstaŭnikoŭ i prezydenckija vybary. Ja na svaje vočy bačyŭ, jak biuleteni adnaho kandydata pierakładalisia na karyść druhoha kandydata!..» — aburajecca ŭ interviju radyjo «Svaboda» aktyvist AHP Jaŭhien Łabanovič.
Demakrataŭ u budučyni čakaje taktyka, abkatanaja ŭ stalicy. Častku niebiaśpiečnych kandydataŭ nie rehistrujuć. Inšuju zdymajuć za parušeńni napiaredadni vybaraŭ. Mahčymaści ahitacyi zvodziacca da nula. «Niabačnyja» dla naziralnikaŭ skrynki daterminovaha hałasavańnia strachujuć asabliva niepapularnych.
Adsiekšy ad savietaŭ usich partyjnych lideraŭ, ułady dasiahnuli niebiaśpiečnaha efektu. Navat pamiarkoŭnaja častka apazycyi zrazumieła, što zmoža raźličvać na pieramohu tolki pry mahutnaj padtrymcy «vulicy» i najaŭnaści šmatlikich naziralnikaŭ. Tym samym apazycyju znoŭ pastavili pierad nieabchodnaściu rychtavać «juhasłaŭski varyjant».
Barys Tumar
Jury Ziankovič
pieramoh na vybarach u rajonny i sielski saviety (Ždanovičy—Kuncaŭščyna—st.Radaškavičy). Jon abyšoŭ usie kvatery ŭ šmatpaviarchovikach svajoj Ždanovickaj akruhi, i tam «suprać usich» hałasavali 15% vybarcaŭ. Na pryvatny sektar jaho nie chapiła, i pratestavy pracent na hetym učastku dasiahnuŭ pałovy ŭdzielnikaŭ hałasavańnia.
Aleś Zarambiuk
aktyvist «Maładoha frontu» i sacyjał-demakratyčnaha ruchu z Mastoŭ, raskataŭ svajho apanenta-darožnika ŭ blin: 74% suprać 15%. Kamanda Zarambiuka pabyła ŭ kožnym domie. «Kali aceńvać na prykładzie Mastoŭ, investycyi ŭ infrastrukturu treciaha sektaru apraŭdali siabie. Seminary, tusoŭki, jakija stolki krytykavali, dali plon. Usia maja kamanda pierabyvała na treninhach. My praviali kampaniju na zachodni manier, i ŭ Mastoch heta spracavała». Na dumku Zarambiuka, dla pieramohi šmat zrabili lidery miascovaje intelihiencyi Jazep Pałubiatka, Lavon Vaško — «paradaju i maralna». Inšyja mastoŭskija kandydaty-nacyjanalisty vyjhrali ŭ svaich akruhach, choć i nie dabrali da 50%.
Biezalternatyŭnaja kandydatka ad apazycyi
Adzinym rajonam Biełarusi, dzie ŭłady pakinuli dźvie akruhi kandydatam-demakratam, byŭ Vierchniadźvinsk. Jany balatavalisia biezalternatyŭna i pieramahli. U rajonie na vybary vyjšli 10 demakrataŭ, ci, jak ich tradycyjna nazyvajuć, «beenefaŭcaŭ». Ź ich čaćviora vyjhrali. Asabliva zaŭvažyli ŭ Padźvińni pośpiech Paŭła Ivaščanki, byłoha dyrektara lashasu, jaki straciŭ pasadu z palityčnych matyvaŭ.
Horad, dzie pieramahli demakraty
U Biełaaziersku demkaalicyja na čale ź Jurjem Hubarevičam uziała 7 miescaŭ u harsaviecie z 12. Jašče ŭ 13 akruhach deputaty pakul nia vyznačanyja. Na vynik paŭpłyvała ekanamičnaja depresija. Abutkovaja fabryka «Biełkielme» tydzień pierad vybarami nie pracavała dziela sezonnaha spadu popytu na pradukcyju.
Ludzi śviadoma hałasavali «suprać» namenklatury. Namieśnik staršyni harsavietu atrymaŭ tolki 46%, a były staršynia — 35% hałasoŭ, choć byli jany ŭ svaich akruhach adny. Demakratyčnyja tradycyi ŭ Biełaaziersku zakłała jašče na zołku niezaležnaści supołka «Ahmień», sapraŭdnym ahmianiom jakoj była paetka Nina Maciaš.
