Ci ŭsio ŭ paradku z hałavoj u mera Paŭłava?
Vice-mer Miensku Mikałaj Jarochaŭ zrabiŭ drobnuju, ale vialikuju duraść. Niechta Michaił Majsiejevič (z Halandyi!) u haściavoj knizie aficyjnaha internet-sajtu Mienskaha harvykankamu prapanavaŭ źmianić nazvu stancyi metro «Rakaŭskaja», jakuju majuć dabudavać za dva hady. Svaju prapanovu jon abhruntavaŭ suhučnaściu nazvy stancyi z słovam «rak».
Staličnyja ŭłady adreahavali imhnienna. Dyrektar vyličalnaha centru vykankamu Alaksandar Piatroŭ, veb-majstar sajtu, źmiaściŭ paviedamleńnie: rašeńniem pieršaha namieśnika staršyni Mienharvykankamu Jarochava «zroblenaje daručeńnie nakont zamieny nazvy stancyi metro «Rakaŭskaja», i ŭ termin da 20 traŭnia hetaja stancyja atrymaje nazvu «Spartyŭnaja».
Stancyju najmienavali «Rakaŭskaj» tamu, što jana budujecca na miescy, dzie daŭniej pralahaŭ Rakaŭski trakt, jaki vioŭ da miastečka Rakava. Adsiul ža pajšli nazvy Rakaŭskaha pradmieścia, Rakaŭskaj vulicy, ciapierašnija «Rakaŭski brovar» i «Rakaŭski kirmaš» — taponimy, bieź jakich nie ŭjavić stalicy. Rakaŭ — miastečka znakavaje dla biełaruskaje kultury, duchu: tam žyŭ Siarhiej Piasecki, adzin z najaryhinalniejšych piśmieńnikaŭ XX st., heta miastečka «Narodnaha albomu», rakaŭskaj kieramiki, rakaŭskaha bazaru, ajčyna intelektualnych dynastyj Rahojšaŭ i Januškievičaŭ — i historyja naša, i siahadzionnaść, cełaja Biełaruś u minijatury ź jaje niepaŭtornym ducham i kalarytam. Tamu historyki i tapohrafy, vyvučyŭšy pytańnie, paraili nazvać nastupnuju za «Puškinskaj» stancyju mienavita «Rakaŭskaja». Stolki ŭžo pisali pra biezhustoŭnaść «Žamčužnych», «Praletarskich» dy ot «Spartyŭnych» (novaja idealohija!) — zdavałasia, tolki razumova niepaŭnavarty čałaviek hetaha nie zasvoiŭ. Ale kab u rozumie była sprava — u savieckaj estetycy, što zastałasia ŭ spadčynu savieckim biełarusam, i słabym viedańni nia tolki historyi krainy, ale i hieahrafii, bo navat darohi viali tady nie ŭ Barysaŭ, a ŭ Maskvu. To nie drabnicy, to pytańnie pavahi da krainy — jaje kultury, nazovaŭ i duchu, biez stanoŭčaha adkazu na jakoje ni paradku, ni krasy nia budzie ŭ nas.
Kali kiravacca lohikaj namieśnika mera Paŭłava, treba i sam Rakaŭ pieranazvać u Spartahorsk, a ŭsim Rakam pamianiać proźviščy na Rybaŭ.
Bzdura z hetaj «Rakaŭskaj», vakoł i nie takoje tvorycca, ale ž prykra. Napišuć u Rasiei i Polščy: «Mienski horadanačalnik źmianiŭ nazvu amal dabudavanaj stancyi metro...» Achryścili stancyju pradumana, uzvažana, a pierajmienavali biez abmierkavańnia, biez uliku dumki specyjalistaŭ, intelihiencyi, adnym rosčyrkam piara.
Hramadztva adchilenaje ad abmierkavańnia navat kulturna — užo nia tolki palityčna — značennych rašeńniaŭ. Ź ludźmi nia rajacca. Dyrektyvy prymajucca kielejna. Adnačasova ź Jarochavym na inšym kancy avenidy Skaryny kiraŭnictva teleradyjokampanii, taksama kielejna, vyrašyła stvaryć na chvalach radyjo «Stalica» novuju FM-stancyju — rasiejskamoŭnuju. Čaho? Našto? Čamu nie paraicca z hramadzkaściu? Adzinaja biełmoŭnaja FM-stancyja — heta, jak ni kruci, nia tolki ŭłasnaść telechłopcaŭ, a taksama ž jakaja-nijakaja supolnaja kaštoŭnaść u krainie, dzie try čverci hramadzianaŭ šanujuć rodnuju movu. Bo adzinaja. (A vy, stvaralniki Nacyjanalnaha ŭniversytetu, pa-raniejšamu kvapiciesia, kab jon byŭ dziaržaŭnym, zatoje biaspłatnym?)
A ŭsio tamu, što dla Jarochava «Spartyŭnaja» hučyć lepš za «Rakaŭskuju»; husty tut vydajuć cyvilizacyjnuju prynaležnaść. Biełarusu ž nazva «Rakaŭskaja» milejšaja, a «Spartyŭnaja» dla jaho — savietčyna. Heta bolš čym roźnica ŭ palityčnych pohladach, heta roznyja estetyki. Pa-raniejšamu, na žal. Fatalny pravał intehracyjnych prajektaŭ nie źmianiŭ hustaŭ niekatorych kiraŭnikoŭ, i pakul takoj źmieny nie adbudziecca, pakul dumka hramadzkaści — nie abstraktnaha «Michaiła Majsiejeviča», a kankretnych vučonych, duchoŭnych aŭtarytetaŭ, specyjalistaŭ — nia budzie cikavić ułady, ni dyjaloh, ni kansalidacyja ŭ hramadztvie nia buduć mahčymyja, budzie i dalej parocca haračka, budzie praciahvacca baraćba nie na žyćcio, a na śmierć dvuch cyvilizacyjnych vybaraŭ, dźviuch estetyk.
Zaklikaju intelihiencyju, najpierš z uradavych asiarodkaŭ i vydańniaŭ, padać, pakul nia pozna, hołas u abaronu «Rakaŭskaj». A mer Paŭłaŭ zrabiŭ by mudra, admianiŭšy rašeńnie svajho namieśnika.
Andrej Dyńko
