U Biełastoku razhareŭsia skandał vakoł adzinaj biełaruskaj hazety Polščy — «Nivy». Padčas pravierki jaje finansava-haspadarčaj dziejnaści Najvyšejšaja kantrolnaja pałata Polščy vyjaviła parušeńni, u tym liku — niametavaje vykarystańnie dziasiatkaŭ tysiačaŭ dalaraŭ dziaržaŭnaj datacyi. Vydaŭcy hazety śćviardžajuć, što spravu raździmajuć polskija postkamunisty.
Supracoŭnik kantrolnaj pałaty siadzieŭ u redakcyi hazety paŭtara miesiaca. Nieŭzabavie paśla hetaha biełastocki «Kurjer poranny» vybuchnuŭ sensacyjaj: «Nivaj» chutka zojmiecca prakuratura. Temu z achvotaj padchapili polskija ŚMI. Hałoŭny redaktar «Nivy» Jaŭhien Miranovič śviedčyć: u vynikovym dakumencie pravierki ahulnaja dziejnaść redakcyi aceńvałasia stanoŭča, za vyklučeńniem viadzieńnia buchhalteryi.
Pravierka vyjaviła, što redakcyja zavyšała nakład tydniovika. U 2001 h. — na 24%, adpaviedna atrymała datacyju ad Minkultu na 42,4 tysiačy złotych bolš. U 2002 h. «Niva» drukavałasia siarednim nakładam 1197 asobnikaŭ, a aficyjna padavała — 2200. Ja.Miranovič paryruje: nakład nie zavyšaŭsia. Brałasia siaredniaja hadavaja ličba (kaladny numar z kalendarom vychodzić vialikim nakładam). Kantralor vyjaviŭ, što košty vydańnia hazety za 2001—2002 h. byli zavyšanyja na 102 tys. złotych (26,1 tys. dalaraŭ). Na nabyćcio paštovych marak było vydatkavana z datacyjnych hrošaj 8 tys. dalaraŭ, i takuju ž sumu «Niva» atrymała na hetyja ž mety ad Fondu Ściapana Batury. Niŭcy ž kažuć, što Fond Batury prafinansavaŭ pierasyłku hazety padpisčykam u Biełaruś. Usiaho kantralor naličyŭ 174 tys. datacyjnych złotych (kala 44,6 tys. dalaraŭ), vykarystanych nie pavodle pryznačeńnia. Pamier dziarždatacyi «Nivie» ŭ 2001 h. składaŭ 382 tys. złotych, u 2002 h. — 326 tys., a sioleta — 310 tys. złotych. (Ot kab biełaruskim hazetam dy hetkija datacyi ad rodnaha ŭradu, jakija maje «Niva» ad polskaha!)
Kiraŭnictva «Nivy» śćviardžaje, što nie parušyć taho zakonu vielmi ciažka. Datacyja na redakcyjny rachunak prychodzić uviesnu, a ŭžo da kanca kastryčnika treba dać spravazdaču pra hetyja hrošy. Vychodzić, što 52 numary «Nivy», zaplanavanyja na hod, musiać vyjści za šeść miesiacaŭ. Kab nie rabić pierapynku ŭ vydańni, supracoŭniki zmušanyja byli iści na chitryki. Adsiul — zavyšeńnie koštaŭ i nakładaŭ. Zekanomlenyja hrošy, adnak, išli nie ŭ kišeni žurnalistaŭ, a na vydańnie hazety ŭ «dadatacyjny peryjad» i na inšyja kulturnickija prajekty. Sytuacyja dobra znajomaja mnohim vydaŭcam niezaležnaj rehijanalnaj presy ŭ Biełarusi.
Redakcyjny aktyŭ «Nivy» peŭny: skandał ź «Nivaj» štučna stvorany z udziełam levych palityčnych siłaŭ, jakija ciapier pry ŭładzie ŭ Polščy. Na apošnich vybarach biełarusy skłali im surjoznuju kankurencyju na Biełastoččynie i prymusili znoŭ z saboj ličycca. Adsiul i ataka na «Nivu», skandał vakoł jakoj musiŭ bumeranham udaryć i pa šerahu lideraŭ biełarusaŭ Biełastoččyny. Reč i ŭ tym, što «Nivu» zasnoŭvali za PNR i vydaŭcom jaje było Biełaruskaje hramadzka-kulturnaje tavarystva, ciesna źviazanaje ź levymi i biełaruskim uradam (ciapier na čale jaho Jan Syčeŭski). Ale na pačatku 90-ch vydaŭcom tydniovika stała Prahramnaja rada, u skład jakoj uvajšli pradstaŭniki vaśmi arhanizacyj, što pradstaŭlajuć biełaruskuju mienšaść, pieravažna źviazanyja z demakratyčnaj apazycyjaj časoŭ PNR.
Nakolki ataka ŭdałasia, pakul kazać rana. Kali Minkult paličyć prastupak redakcyi vielmi surjoznym, možna čakać spynieńnia štohadovaj datacyi na vydańnie hazety. A heta śmiarotny prysud dla «Nivy» ŭ tym vyhladzie, u jakim jana isnuje ŭžo amal paŭstahodździa. (Hazeta nievialikaje biełaruskaje mienšaści akuplajecca tolki na 10%.)
«Sprava navat nie ŭ datacyjach, a ŭ stanie našaha hramadztva, — kaža historyk Aleh Łatyšonak. — Padaje kolkaść čytačoŭ, jakija vałodajuć biełaruskaj movaj. Ale ŭ lubym vypadku «Niva» budzie vychodzić».
Siarhiej Jorš
