U našaj krainie, dzie moža abvalicca stol u Nacyjanalnaj filarmonii, dzie ŭžo čverć stahodździa nia mohuć dakončyć rekanstrukcyju Nacyjanalnaha muzeju, a perspektyva pabudovy Nacyjanalnaje biblijateki hublajecca ŭ tumanie dalokaje budučyni, havaryć pra mienšyja prablemy niby j nie pryniata.
Naprykład, kaho ŭ Biełarusi moža cikavić prablema plahijatu?
Najpierš samich paciarpiełych — tvorcaŭ, plonam pracy jakich skarystalisia biaź ich viedama. Zusim nievialikaja, zdavałasia b, kupka ludziej. Ale zdabytki plahijatu musiać spažyvać miljony ludziej. Ad himnaŭ da etykietak, ad fatazdymkaŭ da reklamnych słohanaŭ, ad paštovak da videa...
Što ž takoje plahijat? Heta słova pachodzić z łaciny: plagiatus — ukradzieny; plagium — kradziež. Plahijat — heta prysabiečvańnie čužoha tvoru, tvorčaj idei abo zadumy, pamnažeńnie jaho pad svaim proźviščam, zapazyčańnie z čužych tvoraŭ, apublikavanaje jak aryhinalnaje; litaraturny, mastacki, navukovy kradziež. Kali jašče praściej, plahijat — złačynstva, što prynosić złodzieju prybytak.
U Biełarusi «nie pryniata» skandalić. Ludzi addajuć pieravahu persanalnym kantaktam. U hetkim zakulisnym rečyščy byli vyrašanyja dziasiatki spravaŭ, što tyčylisia plahijatu. I ŭ tym jość svaja racyja. Bo paciarpieły ekanomić bahata času j nervaŭ, a vinavaty bieraže svoj imidž. Razam ekanomiać hrošy na sudovych vydatkach.
Dzianis Ramaniuk i fabryka «Kamunarka»
Hetak vyrašyŭ svaju prablemu mastak i vydaviec Dzianis Ramaniuk. Fabryka «Kamunarka», nie spytaŭšy dazvołu ŭ siamji, źmiaščała malunki jahonaha baćki, Michasia Ramaniuka, na svajoj pradukcyi. Spadkajemcam praściej było ŭsio vyrašyć praz telefon, čym rabić šoŭ z sudom.
U hetki ž sposab byŭ hatovy ŭzhodnić svaje pretenzii j słavuty fotamastak Anatol Klaščuk. Ale zdaryłasia zahvazdka: patencyjny adkazčyk nie zrazumieŭ naahuł, čaho choča tvorca. A jon chacieŭ, kab vydaviec knihi, jaki vykarystaŭ biez dazvołu aŭtara zdymak dla azdableńnia vokładki, pryznaŭ choć by sam fakt niekarektnych pavodzinaŭ. Ciapier sp.Klaščuk pasprabuje davieści svaju racyju ŭ sudzie.
Poŭny varyjant artykułu hladzicie ŭ hazecie "Naša Niva".
Siarhiej Chareŭski
