Upieršyniu ja sustreŭsia ź Viktaram Šavialevičam u 1997 h. u Biełaruskim videacentry, kudy ja prynios svoj scenar eksperymentalnaj stužki. Heta byŭ moj debiut. Šavialevič, jak kiraŭnik videacentru, ryzykavaŭ, ale tolki siońnia ja razumieju, nakolki jon ryzykavaŭ.
Pamiataju, jak film hladzieŭ vysoki čynoŭnik i sprabavaŭ znajści niebiaśpiečnyja namioki ŭ cytatach z Hoi — a Šavialevič akuratna adchilaŭ mahčymyja abvinavačańni. «My zajmajemsia kulturaj», — kazaŭ jon pra pracu. A kultura była, jość, budzie.
I jość kultura Asoby, ludzi, jakija svaim žyćciom spakojna i cicha śćviardžajuć kulturu. Viktar Šavialevič byŭ takim.
Jon zrabiŭ bolej za 70 filmaŭ, siarod ich i histaryčny telefilm-prypavieść «Pastka dla zubra».
Nichto nia ŭmieje tak adčuvać fakturu spektaklu ci žyvy j niastrymany rytm baletu, kab uvasobić ich na stužcy. Jašče ŭ 1987 h. Šavialevič ździejśniŭ televizijnuju ekranizacyju biełaruskaha baletu — cykł «Stvareńnie». Pieranios na plonku tvor inšaha mastactva — a pierakładčyki viedajuć, nakolki heta składana, — z takoj aščadnaściu j adnačasova z takoj tvorčaściu, kab kaštoŭnyja imhnieńni kultury mahli zachavacca ŭ viečnaści.
Zachavać kulturu, zachavać historyju, zachavać asiarodździe, zachavać toje, što robić čałavieka čałaviekam, — heta i rabiŭ Viktar Šavialevič, ci to svajoj chronikaj sivoj biełaruskaj minuŭščyny, ci to kłopatam pra ekalahičny festyval.
Što prymušała jaho absalutna bieskaryśliva dapamahać maładym režyseram, abaraniać ich ad napadak, padtrymlivać, tłumačyć pryjomy prafesii j tvorčyja vynachodki? Kłopat pra kulturnuju pierajemnaść i duchoŭnaje śviatło.
Čałaviek duchoŭnaści j sumleńnia, niakidkaha, ale dziejsnaha śviatła j dabryni — jon jak zaklikaŭ filmam «Stvaraj dabro», tak i rabiŭ. Jahonaja štodzionnaja karpatlivaja praca była i jość zachavańniem i adbudovaj taho padmurku, na jakim zaŭždy isnuje čałaviečaja kultura — učora, siońnia, zaŭtra. Heta toje, biez čaho my prosta ździčeli b.
Kali čałavieku nadychodzić čas, kažuć «jon syšoŭ». Viktar Šavialevič nie syšoŭ. Jon zastajecca z nami.
Andrej Rasinski
