Мікалай Казека знаходзіцца ў статусе аднаго з найлепшых трэнераў у беларускім спорце. Яго вучні-фрыстайлісты прынеслі Беларусі чатыры золата, адно срэбра і дзве бронзы на Алімпійскіх гульнях. Сам жа Казека з'яўляецца поўным кавалерам ордэна Айчыны, мае ордэн Пашаны і медаль «За працоўныя заслугі».
Свае палітычныя погляды Мікалай Іванавіч ніколі не хаваў: раней падтрымліваў Аляксандра Лукашэнку. Вось і на апошніх выбарах ён галасаваў за дзейнага прэзідэнта. Аднак падзеі, якія адбываюцца ў Беларусі ў апошнія дні, прымусілі трэнера на многае зірнуць па-іншаму. Пра сітуацыю пасля выбараў з ім пагаварыла «Трыбуна».
— Ад таго, што было ў мінулую нядзелю каля Стэлы, я атрымаў каласальны энергетычны запас. Сам туды не хадзіў, але ехаў міма на машыне, убачыў, што вады не хапала, усё ж такі горача было. Набраў у багажнік вады, выставіў яе на тратуары. Два разы так зрабіў. І кожны раз пераконваўся, наколькі ўсё прыемна, светла, як усё добразычліва.
— А як вы наогул ставіцеся да той сітуацыі, якая разгортваецца ў Беларусі ў апошні тыдзень?
— Людзі выйшлі на вуліцы, каб сказаць сваё меркаванне з нагоды вынікаў выбараў, яны хацелі выказаць сваю незадаволенасць. Людзі выходзілі на мірныя акцыі. Але, шчыра, я не чакаў, што ў дачыненні да грамадзян рушыць услед такая жорсткая рэакцыя. Балюча. Зразумейце, праверыць, разабрацца ва ўсёй несправядлівасці [выбараў] быў час, была магчымасць, але другі бок вырашыў проста задушыць пратэсты — гэта няправільна, гэта бесчалавечна. Не ў нашай краіне так рабіць. Тым больш пратэсты людзей, як цяпер высвятляецца, мелі пад сабой рэальныя падставы. Бо мы бачым, што на выбарах былі падробкі.
— Першапачаткова людзі выходзілі з патрабаваннем сумленных выбараў…
— А затым сітуацыю абвастрылі жорсткія падзеі. Гэта ні ў якія рамкі не лезе. Як могуць дзейнічаць падобным чынам тыя, хто, па сутнасці, павінен аберагаць народ? Мне здаецца, ім паступіў нейкі сігнал, можа, яны думалі, што крыху паб'юць, усё пройдзе па накатанай, і сітуацыя супакоіцца… Шчыра, не магу зразумець. У любым выпадку такія дзеянні сілавікоў выклікалі зваротную рэакцыю — шквал абурэнняў. Добра, калі адзін чалавек, два абурацца, але мы ж бачым, колькі людзей выходзіць на вуліцы. Вы ўспомніце, колькі іх было на Стэле.
Дарэчы, я быў на мітынгу ў Менску ў пачатку 90-х, які праходзіў на плошчы Незалежнасці. І тады на вуліцы выйшла рэальна вельмі шмат людзей, уся плошча была забітая. І цяпер адбываецца нешта падобнае, эмацыйны парыў. Людзі перасталі баяцца, яны пачалі казаць тое, што на самой справе думаюць.
І яшчэ. Упэўнены, калі б сілавікі не пачалі жорсткімі метадамі душыць акцыі, затрымліваць людзей, то сітуацыя развівалася б зусім па іншым сцэнары. Можа, нейкіх адмарозкаў прыгналі ў шэрагі АМАПа? Але тады іх павінна быць адзін-два-тры. Аднак мы бачым, што такіх людзей было значна больш. Калі цябе навучылі, як абараняцца, як страляць, то гэта ж усё трэба ўжываць не ў дачыненні да мірных грамадзян! Проста неадэкватныя паводзіны. І выбачэннямі ўлады не адкараскаюцца. Абавязкова трэба правесці расследаванні, выразна і ясна высветліць, хто аддаваў загады, хто іх выконваў. І гэтых людзей пакараць. Я ўпэўнены, што ўсё раскрыецца, усё высветліцца, шыла ў мяшку не ўтоіш.
— Пры гэтым людзі дагэтуль сядзяць за кратамі ў розных гарадах, нягледзячы на тое, што МУС паабяцаў усіх выпусціць.
— У тым ліку таму людзі выходзяць на вуліцы. Беларусы за перамены, яны хочуць, каб іх пачулі. Час указанняў і рашэнняў нейкіх з'ездаў даўно прайшоў. Зараз трэба пераконваць людзей, гаварыць з імі. Любоў вельмі лёгка страціць, а вярнуць яе потым практычна немагчыма.
— Вы думаеце, дзейная ўлада зможа пераканаць людзей у чымсьці?
— Наколькі я ведаю, усе дастаткова лаяльна ставіліся да ўлады. Так, была палітычная барацьба, нейкія забароны. Але беларусы хацелі сумленнасці, адкрытасці. Яны хацелі пераканацца, што іх голас пачуты. А ў нас як? Па сутнасці, назіральнікаў і не было на ўчастках, іх проста не пускалі. Людзі спадзяваліся на праўду, але калі падман настолькі відавочны, пачынаеш думаць зусім пра іншае.
І пасля сілавога вырашэння праблем, пытанняў, думаю, нават тыя, хто галасаваў за Аляксандра Лукашэнку, наўрад ці аддадуць за яго свае галасы. Цалкам магчыма, нават калі б выбары прайшлі сапраўды сумленна, дзейны прэзідэнт і перамог бы, дапускаю, але навошта так сябе паводзіць, маю на ўвазе выкарыстанне сілы?
— А вы верыце ў тое, што Лукашэнка набраў 80 працэнтаў?
— Вядома, гэтага не можа быць. Не ведаю, як было раней, але цяпер людзі бачаць і разумеюць, як яны ішлі на выбары, з чым яны ішлі і для чаго. Вы бачылі, якія былі чэргі на ўчасткі. Я падобнага ў нас ніколі не бачыў.
— Некаторыя беларускія спартоўцы адмовіліся выступаць за нацыянальныя зборныя, пакуль краінай кіруе Лукашэнка. Як расцэніце іх паводзіны?
— Гэта выбар кожнага. Я магу сказаць шчыра, што люблю спорт, люблю Беларусь і выступаю не за Лукашэнку. Я выступаю за краіну! Рыхтую каманду для таго, каб на міжнароднай арэне яна прадстаўляла менавіта краіну. Не трэба змешваць у адну кучу краіну і Лукашэнку. Прэзідэнт яе не прыватызаваў, не купіў, гэта не яго ўласнасць. І я сам выступаю не за Лукашэнку, а ўяўляю ў першую чаргу Беларусь, нацыю.
Зараз беларусы на ўздыме. Мы бачым, што акцыі праходзяць не толькі ў Менску. Людзі ў вёсках выйшлі, дзе пару сотняў жыхароў. Тое, што пры любой нязгодзе з табой могуць так жорстка абысціся, ускалыхнула народ. Мы глядзім фільмы пра царскую Расію, дзе ахранка гэтак жа жорстка абыходзілася з падданымі. Прайшоў час, калі было толькі адабрэнне. Трэба слухаць чужое меркаванне.
Неяк цікавую думку прачытаў у Даўлатава. Ён казаў: «Перад ад'ездам у Амерыку мы думалі, што мы дэмакраты. Віталіся з дворнікамі, выпівалі з сантэхнікамі. Але, прыехаўшы ў Амерыку, мы зразумелі, што гэта не дэмакратыя. Ёй трэба вучыцца». Трэба ўмець слухаць чужое меркаванне, а гэта няпроста. Не палкай і пугай даказваць нешта, тым больш калі ты ўпэўнены ў сваёй слушнасці. Неабходна пераконваць, тады, можа быць, табе павераць.
— Вы кажыце, што памятаеце маніфестацыі 90-х. Тады ж таксама рабочыя выходзілі на вуліцу, страйкавалі заводы. Цяперашнія падзеі падобныя да тых?
— Тады ўсё якраз і вырашылі заводы. Я назаўжды запомню, як вуліца Маякоўскага была запоўненая людзьмі з заводаў. І гэта прыкладна тое ж самае, што я ўбачыў у нядзелю. Людзі ішлі на мітынг. Не ведаю, колькі дакладна людзей было, але вельмі і вельмі шмат. Пры гэтым, што важна адзначыць, усё праходзіла прыстойна, арганізавана, культурна. Дзякуй трэба сказаць і валанцёрам, якія ўсё потым прыбралі, у мяшкі спакавалі. Як быццам там нічога і нікога не было. Ды і паглядзіце: за гэтыя дні ніякіх беспарадкаў, ніхто колы не паліў, ніводнай вітрыны не разбіта.
— Калі заводы спыняюцца, калі работнікі выходзяць на мітынгі, гэта значыць, што людзей давялі да краю?
— Думаю, так. Работнікі выдатна разумеюць, што ў гэтым жыцці не ўсё вымяраецца ў грошах. Цяпер патаптаныя асноўныя чалавечыя прынцыпы. Нават у афрыканскіх краінах такога няма. Мы ў цэнтры Еўропы, а нас за людзей не лічаць.
— Як думаеце, народ пераможа?
— Хацелася б верыць. Народ заўсёды пераможа. Пытанне толькі ў тым, колькі на гэта трэба часу і сіл. Сто працэнтаў упэўнены, што, як было раней, ужо дакладна не будзе. Я казаў гэта перад выбарамі, калі даваў інтэрв'ю, кажу і цяпер. Так, як было раней, быць не можа. Пайшлі пратэстныя з'явы, людзі выказваюцца. Гонар беларусаў закрануты.
А яшчэ смешна было назіраць, як арыштоўвалі чалавека, які высунуў сябе ў кандыдаты ў прэзідэнты. Вы што, раней не ведалі тое, у чым яго абвінавачваеце? Ведалі. Дык чаму тады не затрымалі, калі гэта так? Выкажам здагадку, 20 гадоў чалавек кіраваў банкам, а вы ўсё вырашылі за тры месяцы. Прабачце, але зусім за дурняў нас нельга трымаць.
— Калі не сакрэт, вы за каго галасавалі?
— За Лукашэнку. Па-першае, таму што ў іншых кандыдатаў не бачыў нейкай яснай палітыкі ў дачыненні да спорту, фізічнай культуры. Так, было цікава слухаць, але ў Лукашэнку я бачыў гаранта нейкай стабільнасці, разуменне спартыўных момантаў. Плюс яго досвед казаў аб тым, што ён валодае сітуацыяй. Хоць… мне здавалася, што ён валодае сітуацыяй.
— А цяпер не валодае?
— Думаю, кожны павінен зразумець, якое ў мяне цяпер да гэтага стаўленне.
Са сваім выбарам я вызначыўся загадзя, хай шэраг пытанняў мяне і не задавальняў, з чымсьці можна было спрачацца. Але не думаў, што такое стаўленне і паводзіны так глыбока ў натуры чалавека. Не думаў, што падобныя сітуацыі адбудуцца пасля выбараў. І ў напружанай абстаноўцы ўсё выльецца ў такім негатыве. У Беларусі ўся сістэма пабудавана на гэтай жорсткасці.
Усе хочуць справядлівасці, у тым ліку хлопцы з нашай каманды. Ва ўсіх ёсць меркаванне. І, вядома, хочацца мець выбар. А то калі цябе пытаюцца меркаванне, але пры гэтым, аказваецца, усё за цябе вырашана загадзя, яшчэ да таго, як ты адказаў, навошта праводзіць нешта?
