Тым, хто наматаў ужо даволі кіламетраў па кананічных еўропах, хоча чагосьці новага, але каб не ехаць далёка — прапануем сталіцу Прыднястроўя — Ціраспаль. Спойлер: вы яшчэ больш палюбіце Беларусь. І віза не патрэбная.
Тут вы не пабачыце вытанчанай архітэктуры, не паходзіце па вузкіх вулачках, не адчуеце атмасферу вірлівага жыцця. І ад гэтага яшчэ больш пачняце цаніць сваё.
Але пра ўсё па парадку.
Прыднястроўская Малдаўская Рэспубліка (ПМР) — непрызнаная краіна. У 1992 годзе яна цалкам аддзялілася ад Малдовы. З тых часоў прызнаюць яе толькі дзве часткова прызнаныя дзяржавы: Паўднёвая Асеція і Абхазія, а таксама непрызнаная Нагорна-Карабахская Рэспубліка.
Форма кіравання: прэзідэнцкая рэспубліка
Тэрыторыя: 4163 км² (найбуйнейшыя гарады: Ціраспаль, Бендэры, Рыбніца)
Насельніцтва: каля 500 тысяч чалавек
Сярэдні заробак: 343$ (паводле афіцыйных звестак. Мясцовыя з такой лічбай не згодныя і кажуць, што рэальны сярэдні заробак удвая меншы)
Валюта: прыднястроўскі рубель
З 2017 года расійскі трыкалор — другі дзяржаўны сцяг Прыднястроўя.
1. Як даехаць? Аптымальны варыянт трапіць у сталіцу Прыднястроўскай Малдаўскай Рэспублікі — паехаць з Кішынёва на маршрутцы. Гэта звычайны «Спрынтар», што адыходзіць з цэнтральнага кішынёўскага аўтавакзала і спыняецца на «мяжы» для своеасаблівага кантролю.
Паміж гарадамі 77 кіламетраў, таму прыблізна праз 2 гадзіны вы будзеце ўжо на месцы.
Каштуе гэтае задавальненне 34 малдаўскія леі, што на нашыя грошы будзе каля 4 рублёў. Пагадзіцеся, вельмі нядорага, каб трапіць з адной сталіцы ў іншую.
Каб даехаць да Кішынёва, існуе багата варыянтаў, але
калі вам хочацца больш прыгод, то раім ехаць туды цягніком з Украіны.
Спасылаючыся на ўласны вопыт прадбачым, што вас будзе чакаць не зусім звыклы сцэнар. На кардоне ўкраінцы вам паставяць штамп, што вы пакінулі краіну, а вось памежнікі з Малдовы не захочуць павітацца з вамі. Цягнік на малдаўскай мытні не спыняецца. Абсалютна ніякага кантролю: ні дакументаў, ні рэчаў. Так, сумна тое, што малдаўскім штампікам калекцыя ў пашпарце не папоўніцца. Афіцыйнага пацверджання, што вы былі ў гэтай краіне, няма. І калі вяртацца таксама цягніком ва Украіну, нічога не зменіцца. Толькі ўкраінскія памежнікі сустрэнуць вас, каб проста зрабіць адзнаку ў пашпарце. Прынамсі, так было з намі. Гэта нагода падумаць, што цікавае можна ўзяць з сабою ў вандроўку.
На мяжы самой ПМР кантроль куды больш сур’ёзны. Вам давядзецца выйсці з маршруткі, падысці да пункта рэгістрацыі і адказаць, на колькі дзён і куды менавіта вы едзеце (адрас, дзе будзеце жыць). За гэта вы атрымаеце міграцыйную карту. Не здзіўляйцеся, калі акажацца, што ў вас няма грамадзянства. Досвед паказаў, што так бывае. Нават у людзей з нямецкім пашпартам. Мне ж з маім беларускім пашанцавала болей.
На гэтым канец. І тут вашы рэчы таксама нікога не зацікавяць. Едзем далей.
2. А для чаго, уласна кажучы, едзем? Тут можна знайсці шмат прычын, але галоўныя з іх такія: некрануты кавалак СССР (пасля вандроўкі туды шчыра не зразумела, якія «прэтэнзіі» могуць быць да Мінска), ПМР — краіна (прынамсі, у гэтым перакананыя мясцовыя жыхары), у якой ажно 3 дзяржаўныя мовы: руская, украінская і малдаўская (варта адзначыць, што словы пішуцца ў кірылічнай форме і выглядае гэта крыху дзіўна).
Тут ёсць магчымасць адчуць сябе сталкерам, расплачвацца грашыма, якія не функцыянуюць больш нідзе
(і калі вы з’едзеце адсюль з мясцовай валютай, то нідзе не зможаце яе памяняць).
Таксама вы пабачыце неверагодную колькасць расійскіх сцягоў на 1 кв.м. (імаверна, нават больш, чым у самой Расіі).
А яшчэ, тут хіба што не ў кожнага ёсць два пашпарты, адзін з якіх прыднястроўскі, а другі — расійскі.
3. Чаго чакаць? Маральна падрыхтуйцеся, што тут на вуліцах цяжка пабачыць людзей, але лёгка — непрыхаваную прапаганду. І помнік Леніну. Такі грунтоўны і пампезны, нібыта з карцінкі. Але ў адрозненні ад нашага, што месціцца насупраць Дома ўрада, фатаграфавацца з ім можна.
Але калі вашы фотакарткі з Уладзімірам Ільічом яшчэ нікому не замінаюць, то фатаграфаваць ціраспальскі Дом урада не варта. Мы спрабавалі. І на гэта адразу адрэагавала мясцовая ахова.
Тут час нібыта спыніўся. Ціраспаль — гэта музей савецкай атмасферы. У якасці сувеніра адсюль можна прывезці тыповую газіроўку «Чабурашка», «Дзюшэс» ці «Бураціна».
Калі вы прыйдзеце на вакзал, то пабачыце, што калісьці Ціраспаль быў вельмі важным пунктам у транспартных камунікацыях. Тут 18 пуцей, але ж відаць, што 17 з іх — ужо ў адпачынку. Толькі па першым ходзяць цягнікі. 4 разы на дзень. І калі ў раскладзе можна пабачыць багата альтэрнатыў, варта звярнуць увагу, што амаль усе іх адмянілі.
Таксама трэба памятаць, што скарыстацца карткай тут — вялікая ўдача.
У нас гэта атрымалася толькі ў адным супермаркеце (Sheriff). Увогуле Sheriff — гэта буйны прыднястроўскі холдынг прыватных кампаній. У Шэрыфа ёсць усё: і прадуктовыя гіпермаркеты, і банкі, таксама медычныя і спартовыя паслугі, а яшчэ вялікі ўплыў у сферы сувязі і тэлекамунікацый. І за ўсім гэтым стаяць два чалавекі. Напэўна, з гэтага неяк вынікае тое, што тут прымуць вашу картку. Кажуць, што ў некаторых кафэ карткай таксама можна скарыстацца, але на ўласным вопыце мы ў гэтым не пераканаліся. Усе падобныя нязручнасці праз валюту, якая не прызнаецца ў міжнароднай фінансавай сістэме.
Таму не здзіўляйцеся, калі на чэку вы пабачыце суму ў расійскіх рублях (бо ўсе транзакцыі адбываюцца праз іх).
А яшчэ, у людзей тут «свой курс». Разлічваемся з гаспадаром за жыллё, кажам, што скарысталіся канвертарам валют і бачым, што мусім даць 20 даляраў. На што чуем адказ «у нас тут свая сістэма, таму давайце 21».
Што прыемна здзіўляе — гэта наяўнасць шматлікіх тавараў з Беларусі. На паліцах ляжаць нашы вафлі «Віцьба», шакаладкі «Спартак», рагачоўская згушчанка, ёгурты і малако ад «Савушкіна».
Таксама тут ёсць кавалачак Мінска. У прамым сэнсе. Гандлёвы дом з блізкай нам тапанімічнай назвай.
І няважна, што асартымент тут як у звычанай савецкай краме падчас талоннай сістэмы. Усё адно прыемна ведаць, што недзе ў цэнтры Ціраспаля ёсць Мінск.
4. Некалькі лайфхакаў
- Што тычыцца маршрутак да Ціраспаля, то ездзяць яны кожныя 20 хвілін, таму ведаць расклад не абавязкова.
- Паспрабаваўшы некалькі варыянтаў, упэўнена можам сказаць, што жыллё зручней за ўсё шукаць на Booking. Не рэклама. І цэны тут адэкватныя.
- Калі прыедзеце ў Ціраспаль — адразу мяняйце грошы. На картку не спадзявайцеся.
- Абавязкова наведайце рэстаран «Ла Токанэ». Тут можна пакаштаваць сапраўдную малдаўскую нацыянальную кухню. Што прыемна, беларускую таксама. І цэны радуюць.
- Каб заставацца на сувязі, дастаткова купіць сім-карту ў Кішынёве. Яна будзе працаваць і ў ПМР. У нас быў Moldcell, які, на дзіва, тут працаваў і ў некаторых месцах нават лавіў 4G.
- Пабываўшы тут, у якасці сувеніра вязіце не толькі «савецкую» газіроўку, а яшчэ і нешта больш моцнае. Мясцовая славутасць — вінна-каньячны завод KVINT. Назва — абрэвіятура ад «каньякі, віны і напоі Ціраспаля». Гэты пункт у праграме абавязковы для выканання. Бо не прывезці віна з Ціраспаля — гэта як паехаць з Беларусі без згушчанкі.
Калі ехаць у Ціраспаль, то дастаткова на адзін дзень. Але ехаць дакладна трэба. Гэта пашырае кругагляд і ўзбагачае вопыт. Бонусам: ты адчуваеш сябе героем камп’ютарнай гульні з добра прадуманымі дэкарацыямі і сюжэтам. Спачатку, калі толькі прыязджаеш, бачыш абстаноўку і не бачыш людзей, становіцца проста дзіўна. Ты ўсё яшчэ спадзяешся, што нешта зменіцца. Але пасля разумееш, што некалькі сабачак, бабуль, адна парачка закаханых мясцовых і такая ж парачка турыстаў — максімум на сёння. Дарэчы, з турыстамі цікава атрымалася. Хлопец з Францыі, дзяўчына — з Італіі. Прыехалі ў Ціраспаль, бо ім проста цікава. Напэўна, гэта найлепшая матывацыя.
А беларусам вандроўка сюды падорыць нетыповыя ўражанні і яшчэ адну нагоду мацней палюбіць сваё.
