Sumieśsiu absurdu i vydumak nazvaŭ śpisy biełaruskich čynoŭnikaŭ, nieŭjaznych u ES, ministr zamiežnych spravaŭ Biełarusi Uładzimir Makiej. Pavodle jaho słovaŭ, biez «skasavańnia hetaj prablemy z paradku dnia ŭ našych adnosinach ź Jeŭrasajuzam ruchu napierad nie budzie». Ci ličyć heta ŭmovaj u adkaz na patrabavańnie Jeŭrasajuza nakont vyzvaleńnia biełaruskim režymam palitviaźniaŭ?
— Nakolki imavierna toje, što Jeŭrasajuz, kab zamirycca z aficyjnym Minskam, pojdzie na admienu śpisaŭ nieŭjaznych naŭzamien na vyzvaleńnie palitviaźniaŭ?
Arkadź Mošas: Ja nie vyklučaju taki varyjant: śpisy nieŭjaznych — na palitviaźniaŭ. Poŭnaj admieny, kab siudy traplała i proźvišča prezidenta, u taki raźmien «usich na ŭsich» mnie vierycca ź ciažkaściu. Ale vyzvaleńnie palitviaźniaŭ i, prynamsi, značnaje skaračeńnie pamieraŭ «čornaha śpisu» — što taki scenar moža być realizavany, ja vieru. Jeŭrapiejcami ŭ hetym budzie kiravać biurakratyčnaja łohika: jany buduć kazać pra toje, što ich zadača vykananaja, tak ci inakš, ale vynik dasiahnuty, u tym liku i vynik ad uviadzieńnia hetych śpisaŭ. Heta možna zrabić i heta možna pradać hramadskaj dumcy. Inšaja sprava, što stratehična heta ničoha nie vyrašaje. Voś tolki stratehičnaha bačańnia taho, što rabić ź Biełaruśsiu, u Jeŭrapiejskaha sajuza jak nie było, tak i niama. Mienavita tamu ja i nie vyklučaju taho, što, ahučvajučy takuju pazicyju, biełaruski MZS pačynaje pryvučać hramadskuju dumku — i rasijskuju, i zachodniuju — da mierkavańnia pra toje, što taki raźmien, mahčyma, rychtujecca.
— Sama pracedura ŭklučeńnia ŭ śpis nieŭjaznych u ES jość, a voś pracedury vyklučeńnia ź jaho niama. Kali heta budzie nie poŭnaja admiena śpisu, a vyklučeńnie častki ludziej ź jaho, to jak Jeŭrasajuz heta budzie rabić?
— Stvareńnie takoha śpisu było palityčnym rašeńniem, a palityčnyja rašeńni nie patrabujuć pracedury. Na ŭzroŭni pasiedžańnia, da prykładu, ministraŭ Jeŭrasajuza heta možna vyrašyć. Taja pracedura, jakaja prymianiałasia padčas uviadzieńnia, a potym — padčas pašyreńnia śpisu, moža być užytaja i dla jaho admieny. Ci anałahičnaja.
— A chto pavinien pieršym zrabić krok u hetym raźmienie?
— Tut isnuje peŭnaja składanaść… Jana bolš emacyjnaha charaktaru — jeŭrapiejcy ŭžo apiakalisia na abiacańniach Łukašenki. I tamu svaim kontrahientam u Minsku jany całkam nie daviarajuć. Ale z punktu hledžańnia dypłamatyi možna damovicca pra toje, što nichto nie pieršy. Što heta mienavita raźmien i što dziejańnie pačynajecca adnačasova — abviaščajecca amnistyja, pierahlad spravaŭ palityčnych źniavolenych, pryznačajecca data, kali palitźniavolenyja pavinny vyjści na svabodu, i ŭ hety ž dzień nabyvaje moc rašeńnie nakont «čornaha śpisu». Ale jość toje, što prymušaje mianie kazać, što ja mienavita nie vyklučaju, što takoje moža adbycca, a nie vykazvaju poŭnaj upeŭnienaści. Sprava ŭ tym, što jeŭrapiejcy patrabavali nie tolki vyzvaleńnia palitviaźniaŭ, ale i ich reabilitacyi. I viartańnia im pravoŭ na ŭdzieł u palityčnym pracesie. Prablema ŭ hetym. Peŭnyja kantakty i kansultacyi nie vielmi publičnyja nakont pryniaćcia takoha varyjantu — palitźniavolenyja na «čorny śpis» — jany, vidać, iduć, ale zastajecca pytańnie reabilitacyi. I toje, što Minsk hatovy pajści na reabilitacyju, mnie nie ŭjaŭlajecca vidavočnym.
— I jakim vy bačycie vyjście z hetaha tupika?
— Sprava ŭ tym, što nie ŭsio adnaznačna: jość ludzi, jakija ličać, što reabilitacyja pavinnaja być abaviazkovaj umovaj, i jość tyja, chto ličać, što vyzvaleńnie i spynieńnie naniasieńnia škody zdaroŭju kankretnych ludziej — heta ŭžo samo pa sabie dasiahnieńnie. Zhadajcie Sańnikava: bolšaść ludziej na Zachadzie była zadavolenaja samim faktam jaho vyzvaleńnia. Tamu ja liču, što reabilitacyja — heta nieabaviazkovaja pazicyja, heta toje, pra što buduć vieścisia pieramovy.
— Makiej śćviardžaje, što dalejšaje ŭzmacnieńnie sankcyj suprać aficyjnaha Minska nie zmoža pahoršyć
— Sam fakt uzmacnieńnia sankcyj Jeŭrasajuza ŭ dačynieńni da Biełarusi mnie siońnia padajecca niemahčymym. Nu, ci małavierahodnym. U Biełarusi nie zdaryłasia ničoha takoha, što dało b padstavy dla novych sankcyj. Navat u adkaz na toje, što adbyłosia ŭ Biełarusi paśla «miadźviedzikavaha desanta», tyja ž pasły nie źjechali ź Biełarusi. A ŭvodzić novyja sankcyi tolki tamu, što papiarednija nie dali vyniku, zaŭsiody vielmi ciažka. Da ŭsiaho, treba dakładna ŭjaŭlać: čaho vy chočacie damahčysia ŭzmacnieńniem sankcyj? Mnie ž padajecca, što takoha ŭjaŭleńnia taksama niama. Hatoŭnaści pieravodzić palityčnaje zamarožvańnie ŭ ekanamičnyja sankcyi nie było i niama.
— Makiej zhadvaje frazu, nie nazyvajučy, kamu jana naležyć: «Vy albo adychodźcie ad Rasii i nabližajciesia da Jeŭrasajuza, albo adychodźcie ad Jeŭrasajuza i nabližajciesia da Rasii». «Ale my nie chočam ni ad koha adychodzić», — kaža Makiej. Minsk nie choča, ale jak da nabližeńnia da Jeŭrasajuza pastaviacca ŭ Maskvie?
— Nie viedaju, ci kazali takuju frazu ŭ adras Minska — mnie ź ciažkaściu vierycca, što na aficyjnych pieramovach albo padčas aficyjnych kantaktaŭ takoje naŭprost zajaŭlałasia. Navat kali tak dumali. Tym nie mienš pakul u Maskvy niama asablivych pryčyn dla chvalavańniaŭ. Jany byli da vybaraŭ 2010 hoda — tady svaboda manieŭru Minska była dastatkova vialikaj. Siońnia jana nie takaja vialikaja. Siońniašniaj zvyšmetaj dypłamatyčnaj pracy Biełarusi moža stać adnaŭleńnie adnosinaŭ da taho ŭzroŭniu, na jakim jany byli ŭ 2010 hodzie. I tolki potym dumać pra toje, kab vyvodzić ich na inšuju stadyju. Ale heta zojmie stolki času, što niepakoicca i pačynać rabić štości, kab hetamu pieraškodzić, niama nijakaj nieabchodnaści. U Maskvy niedastatkova resursaŭ, kab kančatkova padparadkavać sabie Minsk i pazbavić jaho samastojnaści, ale ŭ jaje i niama nijakich asablivych pryčyn dla paniki, kab reahavać na niejkija zajavy pra mahčymaść adnaŭleńnia adnosinaŭ pamiž Zachadam i Biełaruśsiu. I palepšanyja ŭ paraŭnańni z tym dnom, na jakim jany znachodziacca ciapier.
— Padajecca, vy nie vierycie ŭ toje, što asabliva vysoka nad hetym dnom adnosiny pamiž Biełaruśsiu i Jeŭrasajuzam zdolnyja ŭźniacca…
— Tak! Da śniežnia 2010 hoda hetyja adnosiny byli na ŭzdymie. I tam možna było hulać vielmi efiektyŭna na bałansie. Ciapierašni «punkt raŭnavahi» pryncypova inšy. Tady ŭ Maskvy byli padstavy dla chvalavańniaŭ, a siońnia ich ja nie baču. Jość instytucyjnyja pryviazki, jość pryviazki ekanamičnyja, jość fakt adnaŭleńnia subsidyj — Minsk siońnia ŭ značna mienšaj stupieni zdolny na niejkija rezkija ruchi. Tamu nievialikaje palapšeńnie adnosinaŭ i budzie mienavita nievialikim. Siońniašniuju situacyju my nie budziem paraŭnoŭvać navat z 2008 hodam — jana ŭsio adno horšaja!
— U 2010 hodzie ŭ Maskvy byli padstavy dla chvalavańniaŭ… Jak u takim vypadku vy staviciesia da viersii, što za padziejami Płoščy bačać «ruku Maskvy»?
— Ja liču, što rašeńnie prymałasia ŭ Minsku. Minsk nikoli nie stračvaŭ kantrolu nad pracesami, jakija adbyvalisia ŭ krainie. U pačatku śniežnia 2010 hoda Minsk zabiaśpiečyŭ sabie dastatkova mocny tył. Pravilnaje było toje rašeńnie ŭviečary 19 śniežnia ci nie z punktu hledžańnia stratehičnaha — ciapier heta abmiarkoŭvać biessensoŭna. Tym nie mienš ja liču, što rašeńni prymalisia ŭ Minsku — niezaležna ad taho, pravilnymi jany byli z punktu hledžańnia vyžyvańnia režymu ci pamyłkovymi.
