Nie, vy bačycie, što robicca? Na biełaruskuju movu, adzin za adnym, pierachodziać taj-barcy mižnarodnaha kłasa.Jany hipnatyzujuć supiernikaŭ Kirčukom na spabornictvach i źmiaščajuć u siabie na šortach sakralnyja dopisy siły («Adno žyćcio – adzin šlach»). Piacikurśniki BDUIR stvarajuć biełaruskamoŭnyja (!) IT-kursy, u «Fejsbuku» pastupova robicca praściej sustreć biełaruskamoŭny status maładoha čałavieka, čym ruskamoŭny, – i heta tolki, skažam tak, miedyjna bačnyja źjavy.
Zdajecca, u majoj kolišniaj uzajemapavažlivaj palemicy z Usievaładam Ścieburakam (hł. tut i tut) pastaŭlena vyraznaja kropka. Nie mieli racyi ni jon, ni ja. Pa-pieršaje, novaje pakaleńnie biełaruskamoŭnych nie prosta nabližajecca, jano ŭžo tut. Pa-druhoje, jano nie tolki lepiej za nas (tych, kamu na momant napisańnia tekstaŭ pra «Pakaleńnie Łast» było 30 (+5)) – jano vyrazna inšaje.
U jakaści manifiesta hetaha nastupnaha pakaleńnia abiaru ścipły dopis z ŽŽ.«Jak vyhladaje śviadomaja, biełaruskaja moładź? (…) Jany razumnyja i talenavityja (…) Biełaruskaja mova – heta sapraŭdy adznaka jakaści. I dziakuj, što inšaja moładź pačynaje razumieć, što biełaruskamoŭnyja – heta nie «siekta», heta nie abmiežavanyja adepty biełaruščyny, jakija mohuć razmaŭlać tolki pra nacyjanalizm, zmaharstva i kaštoŭnaść historyi, heta nie vyklučna BNF ci nastaŭniki, jak časta možna pačuć. Biełaruskamoŭnyja (…) – heta dyzajniery, rekłamščyki, žurnalisty, biznesmeny, kantralory, pradavački, linhvisty, ekanamisty, inžyniery, chimiki-jadzierniki, dy j chto zaŭhodna. Jany žyvyja i sapraŭdnyja, modnyja i nie vielmi, razumnyja i trochi durnavatyja, cikavyja i nie vielmi, jany kachajuć, svaracca, bjuć talerki i rasčaroŭvajucca, jany hrajuć u śniežki i śpiavajuć. Jany navat seksam na biełaruskaj movie zajmajucca – ci heta nie dokaz taho, što mova žyvie?»
Hety cudoŭny tekst byŭ napisany jašče letaś studentkaj i žurnalistkaj Volhaj Harapučyk. Toj samaj Volhaj, jakaja da svajho razumieńnia movy dadała halereju partretaŭ-intervju maładych śviadomych biełarusaŭ u «Našaj Nivie» (hł., naprykład, hety epizod ź sieryi).
Skazanaje Volhaj pra tuju hienieracyju, da jakoj jana naležyć, – amal vyčarpalnaje.Tut možna było b prosta pieraličyć proźviščy maładych ludziej, viadomych mnie pa Fejsbuku, jakija idealna padpadajuć pad prykmiety, sfarmulavanyja Volhaj. Ale, zdajecca, kožny maje takich u siabie ŭ stužcy ŭ sacyjalnaj sietcy, tamu lepiej pasprabuju vyłučyć niekalki adroźnieńniaŭ hetaha pakaleńnia ad taho, što pradstaŭlajem my z Usievaładam.
Pieršaje: mova dla hetych maładzionaŭ nie źjaŭlajecca zonaj bolu
Mnie navat składana budzie rastłumačyć tut im, što ja maju na ŭvazie. Voś hladzicie: u starejšaj hienieracyi jość ludzi, jakija litaralna achviaravali žyćci za movu. Jakija pa 20 hadoŭ (!) nie razmaŭlali sa svaimi siabrami z-za jakoj-niebudź moŭnaj sprečki. Jakija źjazdžali ŭ emihracyju z-za taho paskudstva, jakoje rabiłasia tut z movaj. Jakija pryncypova paŭsiul razmaŭlali tolki na movie, bo bačyli ŭ hetym misiju.
Jany byli śviatymi, hetyja ludzi. Bieź ich mova nie zachavałasia b – i nie źjaviłasia zaraz vas, madniavych.Užo navat dla mianie i majho pakaleńnia napružanaść bolu ŭ movie była mienšaj. Mnie było kryŭdna za toje, što robicca, i z-za taho ja vučyŭ jaje, namahaŭsia razmaŭlać i pisać – z proćmaj pamyłak, ad jakich nie pazbaviŭsia dahetul. Ale vy razmaŭlajecie na movie, bo heta «prykolna». Bo vy chočacie być admietnymi. I heta – značna bolej zdarovy čyńnik, čym maje matyvy i tym bolš – čym matyvy maich starejšych siabroŭ.
Pry hetym dadam, što movu zaraz «presujuć» navat bolej suvora, čym u 90-ja. Ale vy adkazvajecie na hetaje «presavańnie» śmiecham maładości, a nie rykam pakryŭdžanaj dušy. I tamu za vami pojduć adnahodki.Bo śmiech – značna bolej pryvabny adkaz, čym złopychlivaje burčańnie. Kažuć, našaja nacyja nie paŭstała razam ź niezaležnaściu ŭ 1991-m z-za taho, što taja, papiaredniaja hienieracyja, jakoj baleła, adšturchnuła svaimi hipiertrafiravanymi reakcyjami, amorfnuju masu. Dla jakoj hałoŭnym byŭ kamfort, a nie kaštoŭnaści. Dyk, vyhladaje, ich pamyłku, jakaja vyciakała z boli za movu, vypravicie vy – svajoj biaśpiečnaściu.
Druhoje: mova dla ich nie źjaŭlajecca zonaj palityki
Vyśvietliłasia, što možna čytać Hareckaha i nie być siabram BNF. Vy rasčaravalisia ŭ palitycy, ale vy začaravalisia movaj.
Treciaje: «novyja biełaruskamoŭnyja» – nie kontrkultura. Jany – mejnstrym
U maim pakaleńni pa-biełarusku razmaŭlali chłopcy z doŭhimi vałasami, ciažkim pozirkam, chvaravitaj schilnaściu da ałkaholu. Ludzi, jakija byli non-kanfarmistami i kulturnymi revalucyjanierami. Čaściakom heta vyhladała pryvabna. Ale byvała i tak, jak apisana ŭ Achromienki ŭ «Teoryi zmovy» (hieroj całkam zamknuŭsia ŭ kazačnym «VKŁ», jaki sabie naŭjaŭlaŭ: jon siadzić na «śviadomych» sajtach, nie sočyć za saboj i h. d.).
Dyk voś: «novyja biełaruskamoŭnyja» – nie non-kanfarmisty. Jany – «machrovy» mejnstrym.Vy pahladzicie, čym jany zajmajucca (źviarnusia da Harapučyk): «dyzajniery, rekłamščyki, žurnalisty, biznesmeny…».
U prastoru movy pryjšli zvyčajnyja ludzi. Tyja, na jakich trymajecca hramadstva. A nie tyja pijaniery-praroki, jakija hramadstva niekudy šturchajuć(ja – nie pra svaju hienieracyju, ja pra tych, kamu zaraz 45 +/– 5). Jany nie buntujuć movaj. Jany nasadžajuć novy kanon narmalnaści. I heta značyć, što praz dvaccać hadoŭ u haradach buduć razmaŭlać na biełaruskaj. Što b nie rabiłasia zaraz u škołach i VNU.
Čaćviortaje: jany – madniavyja
Ja dumaŭ byŭ nazvać hety tekst «Mova dla chipsteraŭ», ale ŭ čas zrazumieŭ, što «chipster» ŭ Biełarusi – chutčej abraza. Našyja papiaredniki byli apantanyja zachavańniem i raspaŭsiudam movy i nie nadta turbavalisia tym, kab apranacca pryvabna. Kažu: ludzi pakłali ŭłasnyja losy, dabrabyt, ščaście. Novaje pakaleńnie – dzieci spažyvańnia. Mova ŭpisana ŭ ich abličča pobač z akularami Ray Ban, cišotkaj ź vilenskaha Pull and Bear, šuzami ad Converse dy fryzuraj «pad Cimbierlejka». Zaŭvažym: jany nie staviać pierad saboj metu raspaŭsiudu movy.
Jany – značna bolej cyničnyja za našych papiarednikaŭ. Ale mienavita z-za hetaha cynizmu ich «apostalskaja» dziejnaść robicca efiektyŭnaj. Bo jany raspaŭsiudžvajuć movu prosta svaim way of life. Nikoha na słovach nie zaklikajučy pierachodzić na movu, razmaŭlajučy vyklučna pra novuju kalekcyju Bershka dy karamiel-makijata ŭ CoffeeInn, jany robiacca ikonami movy, pryvabnymi simvałami, na jakich chočacca aryjentavacca adnahodkam.I ŭ hetym – ich pieravaha. Jany ŭžo pieramahli.
