U 2010 prafiesaru Astroŭskamu daviałosia ładzić pikiet, kab adstajać prava svaich dziaciej vučycca pa-biełarusku.
Siabry Tavarystva biełaruskaj movy ličać, što biełaruskamoŭnaha navučańnia niama nia tolki z pryčyny pazycyi ŭładaŭ, ale i tamu, što dziela hetaha nie prykładajuć namahańniaŭ baćki.
Pieršaja klasa ź biełaruskaj movaj navučańnia adkryłasia sioleta ŭ škole № 37 Horadni. Vučniaŭ u joj piaciora. U hetaj ža škole jość i adna treciaja biełaruskamoŭnaja klasa — tam try vučni. U škole mianie zapeŭnili, što prablemaŭ z navučańniem u hetych dzietak niama, bo jość i biełaruskija padručniki, i dobryja nastaŭniki.
Siabry Tavarystva biełaruskaj movy sioleta praviali ŭ haradzienskich škołach bolš za 50 sustreč, ahitujučy baćkoŭ, kab tyja addavali svaich dziaciej u biełaruskamoŭnyja klasy. Ale vyniki — niaznačnyja.
Vykładčyk medycynskaha ŭniversytetu, prafesar Aleś Astroŭski raspaviadaje: padčas sustreč z baćkami jon adčuvaŭ ź ichnaha boku poŭnaje razumieńnie, što biełaruskamoŭnaja adukacyja patrebnaja. Ale, na jaho dumku, vidavočna toje, što ŭłady nijakim čynam hetamu nie spryjajuć, a naadvarot — robiać usio, kab u hetym kirunku ničoha nie raźvivałasia.
Siabry Tavarystva biełaruskaj movy sioleta praviali ŭ haradzienskich škołach bolš za 50 sustreč, ahitujučy baćkoŭ, kab tyja addavali svaich dziaciej u biełaruskamoŭnyja klasy. Ale vyniki — niaznačnyja.
Astroŭski: «Ułady stvarajuć sytuacyju zusim inšuju: biełaruskich škołaŭ niama, biełaruskich klasaŭ niama, usia infarmacyjnaja prastora rasiejskamoŭnaja, usie naŭkoła rasiejskamoŭnyja, i zrabić čałavieku taki krok, kab addać dzicia ŭ biełaruskuju klasu — vielmi składana. Tamu absalutnaja bolšaść ludziej robiać pavodle pryncypu: tak, jak usie».
Historyk, prafesar Aleś Kraŭcevič, dzielačysia ŭražańniami ad sustreč u škołach na baćkoŭskich schodach, adznačaje, što ludzi z razumieńniem staviacca da prablemy. A z boku administracyi škoły jon bačyŭ zvyčajny farmalny padychod: maŭlaŭ, nas puskali tolki dziela taho, kab pastavić u svaje plany čarhovuju ptušačku ab praviedzienym mierapryjemstvie.
Kraŭcevič: «Biełaruskaja mova metanakiravana, śviadoma vyskrabajecca, vyčyščajecca z usich sferaŭ žyćcia. I voś baćki dumajuć: addać dzicia ŭ biełaruskuju škołu — heta raspačać darohu zmahańnia pa minnym poli.Zmahacca, kab adkryli klasu, kab znajšli padručniki, kab znajšli vučniaŭ... Ci treba heta ludziam ciapier i ci mnoha znojdziecca takich hierojaŭ, kab zmahacca? Niama tych hierojaŭ».
Byłaja nastaŭnica biełaruskaje movy Iryna Daniłoŭskaja ŭzhadvaje, jak paśla referendumu ŭ 90-ja hady źniščali biełaruskamoŭnuju adukacyju. Pavodle jaje, tady hetamu radavalisia najbolš nastaŭniki. I ciapier tyja, chto ŭsio žyćcio vykładaŭ pradmiety pa-rasiejsku, usialak praciviacca ŭviadzieńniu biełaruskaj movy ŭ škoły. Ale spadarynia Daniłoŭskaja akcentuje ŭvahu i na bolš značnaj prablemie.
Daniłoŭskaja: «U škole nichto nia kaža: my chočam biełaruskija klasy. A škołu možna prymusić, kali znojducca takija baćki. A baćki chočuć psavać adnosiny z nastaŭnikami? U nas takich šmat?A zaraz paličycie navat tych aktyvistaŭ, u kaho dzieci ŭ školnym uzroście — jany iduć „kačać pravy“ ŭ škołu, u RANA? Kolki takich?»
Ciažka pra heta kazać, ale asnoŭnaja pryčyna ŭ tym, što my nia stali jašče biełarusami, pakul jašče nia stali, bo nie ŭśviedamlajem, što heta vielmi važna. Heta asnoŭnaja pryčyna, kali ŭsio padsumavać.
Staršynia TBM u Horadni Aleś Kroj sam pravioŭ šmat sustrečaŭ z baćkami i nastaŭnikami. Jon nazyvaje ŭsie tyja abjektyŭnyja pryčyny, pra jakija kazali i jahonyja kalehi. Dadaje, što ŭ škołach nie sustrakaŭ varožaha staŭleńnia da siabie. I prychodzić da vysnovy, što prablema najpierš — u hramadzkaj śviadomaści.
Kroj: «Ciažka pra heta kazać, ale asnoŭnaja pryčyna ŭ tym, što my nia stali jašče biełarusami, pakul jašče nia stali, bo nie ŭśviedamlajem, što heta vielmi važna. Heta asnoŭnaja pryčyna, kali ŭsio padsumavać. A heta praces, heta nie naradžajecca za adzin dzień».
