Śviaščennyja knihi viedyčnych i aŭramičnych relihij — heta adna teoryja, vykładzienaja dla roznych aŭdytoryj. Pavodle ich mova — heta kod i častata, ź jakimi etnas kantaktuje z Vyšnim Rozumam. A Vyšni Rozum Ziamli, kulturnaja bijahieachimičnaja enierhija, enierhija čałaviečaj kultury — forma bijahieachimičnaj enierhii — stvaraje naaśfieru.
Čałaviek niedaskanały, jamu davodzicca karystacca šmat jakimi pratezami, kab zachavać žyćciedziejnaść roznych orhanaŭ i funkcyj, ad akularaŭ da serca. Nie vyklučeńnie i moŭnaja śfiera. Ale…
Adna reč, kali my vymušany karystacca čužoju movaju jak instrumientam dla navuki ci kultury. Dla biełarusa łacina, niamieckaja, rasiejskaja etc. — heta histaryčna abumoŭleny instrumientaryj prahresu. Ale ž čužamoŭje ŭ pobycie — pratez, ničym nie apraŭdany, chiba chcivaściu. Jano — naša trahiedyja.
Isus vioŭ prapahandu na obŝiepriniatom — iŭrycie. Ale na kryžy jaho astatnija słovy byli na rodnaj movie:«Ili, Ili! Łama savachfani?» — Boža moj, dla čaho ty mianie pakinuŭ?
Muchamied kazaŭ: «My (Ałach), adpraŭlali pasłancoŭ tolki z movaju ichniaha naroda…»
Za tysiaču hadoŭ da jaho Buda nakazvaŭ svaim roznamoŭnym vučniam: «Ja zahadvaju, vučni, kab kožny vučyŭ na svajoj movie».
U toj čas, jak biełarusy tracili dziaržaŭnaść — złomlenyja tryma impieryjami! — lubavicki rebe Šneur na našaj ziamli vučyŭ: «Žyćciovaja siła fizičnaha dziejańnia ništo ŭ adnosinach da žyćciovaj siły hukaŭ movy».
Straciŭšy kod i častatu, poviaź z naaśfieraju, biełarus straciŭ bahaćcie, duchoŭnaść, zdaroŭje. Siońnia my na žyćciedajnaj miažy psichafizičnaj enierhietyki.
Što ŭsich nas — narod i tak zvanych lidaraŭ — abjadnoŭvaje?
1. Žyćcio niby ŭ piermanientnym vajennym stanie.
2. Zładziejski čas, pradkazany ŭsimi daŭniejšymi prarokami.
3.
4. Charakternaja rysa epochi: stan nacyjanalnaj katastrofy.
Značycca, treba ratavacca.
Kab syści ad adkazu na pytańnie «jak?!», roznyja demakrady i renehady viaduć šalonyja sprečki: ćviardoje ci biełaje?! U hetym i roźniacca partyi i lidary.
Miž tym adkaz nie novy, jak nie novaja i situacyja: patrebnaja Dyrektoryja ŭ składzie vykaźnikaŭ asnoŭnych pazicyj u hramadstvie. Heta, naprykład, Šuškievič, Sańnikaŭ, Niaklajeŭ, Statkievič, Paźniak i Surviła. Dyrektoryja pavinna abrać Prezidenta Dyrektoryi, h.zn. čałavieka, jaki ź ich nie pretenduje na pasadu budučaha prezidenta Respubliki i premjera!
Kali b u 1991 vybrali Kiebiča, to praz paŭhoda Viarchoŭny Saviet adstaviŭ by hetaha pieršaha prezidenta i zrabiŭ by toje, pra što mroić dahetul apazicyja. A tak Narodny Front u svoj čas paličyŭ
Nu dyk i viadzicie ź imi spravy, nie pasyłajcie naiŭnych intelehientaŭ na prachadnyja, bo praletaryjatu nijakaha jak śviadomaha kłasa ciapier niama, a toj ža Parvus apiraŭsia na kryminał vajskovy i cyvilny, i 7 listapada 1917 cynična nazyvali oktiabŕskim pierievorotom až da razhromu Trockaha praź dziesiać hadoŭ, kali Stalin sačyniŭ Vialikuju Kastryčnickuju sacyjalistyčnuju revalucyju. Miž tym, darečy, jak i bolšaść revalucyj u Jeŭropie, Kastryčnickaja była zroblena na zamiežnyja hrošy.
Elektarat Łukašenki vymier. Vajennaja chunta, što jaho pryviała, destrukturyzavana. Ciapierašnija paradki nienavisnyja savieckim čornym pałkoŭnikam horš, čym narodu. Roznyja sacyjalnyja hrupy siońnia chočuć pieramien.
Ale pieramieny mohuć adbycca tolki na hruncie jadnańnia vakoł nacyjanalnych kaštoŭnaściej. Naaśfiera ŭsprymaje movu etnasu — jahonych duchoŭnych lidaraŭ.
Etnas nie kinuty Boham, pokul my pra heta zdolnyja havaryć.
* * *
Uładzimir Iskryk — piśmieńnik, publicyst.
