Pavieł Danejka, fota radyjo.net.
U Biełarusi vydatny biznes-klimat, adnak raźvićciu pradprymalnictva pieraškadžaje nizkaja jakaść adukacyi dy raspaŭsiudžanyja ŭ hramadztvie stereatypy.
Tak ličyć dyrektar Biełaruskaha ekanamičnaha daśledčycka-adukacyjnaha centru (BEROC) Pavał Danejka.
Biełaruski ekspert byŭ hościem Mižnarodnaha ekanamičnaha forumu ŭ polskaj Krynicy. Z Paŭłam Danejkam razmaŭlaje Alaksandar Papko.
— Spadar Pavał, skažycie kali łaska, ci dobry biznes-klimat u Biełarusi j jak jon upłyvaaje na aktyŭnaść našych biznesoŭcaŭ?
P. Danejka: Biznes-klimat u Biełarusi dobry. Biełaruś zajmaje 58-je miesca ŭ rejtynhu Doing Business, a Polšča zajmaje ŭ im 55-je. Vieści biznes u Biełarusi siońnia našmat kamfortniej, čym va Ŭkrainie ci Rasiei.
Statystyka pakazvaje, što kolkaść małych i siarednich pradpryjemstvaŭ raście. Z-za niedakładnaściaŭ biełaruskaj statystyki realnuju dynamiku ŭbačyć ciažka. Ale jana jość i jana pazytyŭnaja.
— Jak Vy tady prakamentujecie takija paradoksy, jak našmat mienšaja, čym u Eŭraźviazie, kolkaść małych i siarednich pradpryjemstvaŭ u pieraliku na 1000 čałaviek, vialikaja kolkaść biznesoŭcaŭ u turmie, masavaja emihracyju maładych ludziej, jakija nie znachodziać sabie prymianieńnia ŭ Biełarusi?
P. Danejka: Dobryja ŭmovy viadzieńnia biznesu my majem na praciahu apošnich 5–6 hadoŭ, a nie 20 hadoŭ, jak u Polščy. Da hetaha biełaruski biznes žyŭ u absalutna inšych umovach.
Biznesmeny vyžyli va ŭmovach, kali ich tolki dustam nie travili. Akramia hetaha, makraekanamičnaja sytuacyja da siońniašniaha dnia daje takija aplavuchi, jakija nia kožny vyniesie.
Biełaruski biznes pryzvyčaiŭsia vyžyvać u samych nievierahodnych umovach. Tamu kali ŭmovy stali lepšymi (a jany ciapier vielmi pazytyŭnyja, stymulujuć vysokija tempy nazapašvańnia srodkaŭ), tyja, chto znajšoŭ svaje nišy ŭ papiarednija hady, ciapier vielmi burna raźvivajucca.
Sytuacyja kanca 1990-ch — pačatku 2000-ch hadoŭ padšturchoŭvała biełaruskich pradprymalnikaŭ da pošuku takich madelaŭ biznesu, jakija ciapier vielmi paśpiachova realizujucca.
Hetaja madel składajecca z ekspartnaj aryjentacyi, davoli vysokaj inavacyjnaści, nišavaj stratehii.
Mnostva biełaruskich biznesmenaŭ ciapier aktyŭna kankurujuć na zachodnieeŭrapiejskich, amerykanskich, japonskich rynkach.
Čamu šmat biznesoŭcaŭ siadziać u turmach? Heta spadčyna minułaha — ich pasadzili daŭno.
Ja miarkuju, što kolkaść kryminalnych spravaŭ, źviazanych z ekanamičnymi złačynstvami, ciapier źnižajecca. U nas vydatnaja padatkavaja systema z punktu hledžańnia stavak i abjomaŭ.
Pry hetym jana vielmi žorstkaja ŭ planie vykanańnia. Tamu sensu sychodzić ad padatkaŭ, stvarać čornyja schiemy ŭ Biełarusi niama.
— Jakija tady asnoŭnyja prablemy stajać pierad biznesam? Što treba pieraadoleć, kab było lepš?
P. Danejka: Samaja hałoŭnaja prablema — heta niedachop kvalifikavanych kadraŭ: pačynajučy ad pracaŭnikoŭ i zakančvajučy top-menedžerami.
Heta prablema ŭsioj ekanomiki Biełarusi. U nas jašče žyvuć strachi 1990-ch hadoŭ, što kali pačniecca pryvatyzacyja, u krainie budzie masavaje biespracoŭje.
Navat kali siońnia pačać praces pryvatyzacyi z žorstkaj aptymizacyjaj kolkaści pracaŭnikoŭ, to Biełaruś ŭsio roŭna budzie pakutavać ad niedachopu pracoŭnaj siły.
Mahčyma, što ŭ niekatorych prafesijnych hrupach budzie biespracoŭje, adnak u inšych niedachop rabočych ruk budzie vielmi vostry.
Heta hałoŭnaja prablema, jakaja spyniaje raźvićcio biznesu j robić nas niepryvabnymi dla zamiežnych investycyjaŭ. Adzinaje, što my mahli zaprapanavać — heta kvalifikavanuju pracoŭnuju siłu. A jaje ciapier nie chapaje, i jakaść vyklikaje vialikija pytańni, bo jakaść VNU padaje.
— Spadar Pavał, kali jość takoje zapatrabavańnie ŭ pryvatnym sektary, čamu biełaruskaja moładź nie idzie tudy? Čamu maładyja ludzi masava vyjaždžajuć za miažu, znachodziać sabie pracu ŭ zamiežnych karparacyjach i za miažoj adčyniajuć svoj biznes?
P. Danejka: Pryčynaŭ dźvie. Pieršaja — heta dehradacyja vyšejšaj adukacyi. Druhaja pryčyna zaklučajecca ŭ tym, što my majem vialikija mahčymaści dla viadzieńnia biznesu, ale nia majem aptymizmu. Dla pradprymalnika važnaje pačućcio misii.
Jon pavinien adčuvać, što robić niešta, što hramadztva ŭsprymaje z udziačnaściu, što jon źmianiaje śviet.
Tolki tak stvarajucca efektyŭnyja kankurentazdolnyja biznesy. U Biełarusi hramadztva nie zachaplajecca pradprymalnikami.
Ja b skazaŭ, što ŭ nas vydatnyja ŭmovy, ale aficyjnaja idealahiema, pradstaŭlenaja ŭ dziaržaŭnych ŚMI, kaža, što pradprymalniki — heta choć i nia škodnyja ludzi, ale nie hieroi.
***
Biełaruskaje hramadztva nie vychoŭvaje ŭ ludziach zdolnaści da ryzyki j inavacyjnaści, jakaja patrebna dla biznesu — z žalem kanstatuje Pavał Danejka.
Pry hetym u sfery IT biełarusy stvarajuć dziorzkija biznes-prajekty, dla jakich rynak — heta ceły śviet. U bližejšaj budučyni ŭ Biełarusi praciahnuć burna raźvivacca infarmacyjnyja technalohii j aparatnyja srodki, źviazanyja ź imi.
Dobraja budučynia taksama čakaje lahistyku — ličyć dyrektar Biełaruskaha ekanamičnaha daśledčycka-adukacyjnaha centru.
