Lider nacyjanalnaj kamandy, adna ź viadučych jachtsmenak śvietu Taćciana Drazdoŭskaja letaś upieršyniu ŭ historyi Biełarusi ŭznačaliła ŭsiaśvietny rejtynh Mižnarodnaj federacyi parusnaha sportu ŭ klasie sudnaŭ «Łazer-Radyjał».
Na finišy hodu Taćciana nie pakinuła šancaŭ supiernicam na čarhovym etapie ŭ akvatoryi cichaakijanskaha zalivu Port-Filip u Aŭstralii. A dniami vypraŭlajecca na bujnyja spabornictvy ŭ Majami. Čempijonka śvietu, pieramožca etapaŭ Kubkaŭ śvietu, uładalnica Kubkaŭ Eŭropy — pra siabie, radzimu, rodnuju movu i nacyjanalnyja symbali.
— Taćciana, jak stanoviacca «marskimi» čempijonami ŭ krainie, dzie mora niama? Adna sprava — viesłavańnie, dzie pośpiechi biełarusaŭ taksama istotnyja, ale treniravacca možna na kanałach, rekach, aziorach. I zusim inšaje — parusny sport.
— Užo amal standartnaja sytuacyja, kali mianie zapytvajuć: jak biaz mora, na maleńkim voziery, moh vyraści čempijon śvietu? Ščyra kažučy, samaje hałoŭnaje — atrymać škołu. Paviercie, asnoŭnyja azy možna atrymać na lubym vadajomie, na lubym vadaschoviščy.
Jaskravy prykład: u Polščy jość cudoŭnaja baza Mranhova na Mazurach, tam navat spartyŭny parusny internat. Hetaje voziera, napeŭna, razoŭ u piać mienšaje za naša Mienskaje mora, jano ž Zasłaŭskaje vadaschovišča. Pryblizna jak Kamsamolskaje voziera, dzie ciapier zrabili Park Pieramohi. Ale na bazie ŭ Mranhova vyraśli praktyčna ŭsie lepšyja jachtsmeny Polščy.
Tak, ja nia vyrasła na ciačeńni, i ź ciačeńniem mnie haniacca davoli składana, bo specyfika mora, viadoma, unikalnaja, svaje niuansy maje specyfika ciačeńnia. Tym nia mieniej, kali pravilna zrazumieć specyfiku chvali (navat u aziornych umovach z maleńkaj chvalaj), to na mory haniacca našmat lahčej. Tolki treba pravilna pastavić hetuju techniku.
— Faktyčna 8–9 miesiacaŭ z 12 vy pravodzicie za miažoj. Jakaja častka śvietu najbolš blizkaja vam pavodle mentalitetu? Dzie narod najbolš blizki pa duchu?
— Ja, napeŭna, nidzie i nikoli nie znajdu ničoha bolš blizkaha pa duchu, bo ŭsio roŭna zastanusia ŭ Biełarusi.
Nie zmahu pamianiać na niešta inšaje svaju radzimu, jak heta ni patasna hučyć. Adziny, jak mnie padajecca, bolš-mienš padobny da nas narod, — heta palaki. Ale nijak nie dalej.
Padčas kubku śvietu ŭ Kitai
— Aficyjnaja idealohija śćviardžaje, što biełarusy braty naviek vyklučna z rasiejcami, a z palakami — ledźvie nia vorahi…
— Nie. Z rasiejcami kantaktavać składana. Choć mnie dniami i skazali, što ja nachabnaja, ale sama ja zvyčajna liču nachabnymi mienavita rasiejcaŭ, bo ŭ hetym davodzicca čaściakom pierakonvacca.
U mianie šmat rasiejskich siabroŭ-spartoŭcaŭ, pra jakich ja ničoha drennaha nie mahu skazać. Ale kali šmat jeździš pa śviecie, u vialikaj kolkaści sutykajeśsia z rasiejcami, jakija staviać siabie takim čynam, jak byccam im niechta niešta vinien. Voś hetaha ja nie lublu. Nie lublu, kab hetak ža stavilisia da mianie, tamu starajusia zaŭsiody pavodzić siabie cicha-mirna. Ja ŭvohule redka kanfliktuju, ale kali ŭžo kanfliktavać, to dziela taho, kab adstojvać spraviadlivaść. Rasiejcam hetaha brakuje.
Tamu ŭ hetym vybary ja, naturalna, bolš schilnaja da palakaŭ, čym da rasiejcaŭ. Rasiejcy — nie, jany dakładna nie ŭ maim śpisie pryjarytetaŭ.
— Ciaham minułaha hodu šerah biełaruskich spartoŭcaŭ akreślili svaju hramadzianskuju pazycyju, stanoŭča vykazaŭšysia adnosna biełaruskaj movy, historyi i kultury…
— Całkam ź imi salidarnaja. Ale, ščyra kažučy, z ulikam taho ž polskaha faktaru ja, zdarajecca, błytaju polskija słovy ź biełaruskimi. Moj syn Kola pajšoŭ u škołu, i kali ja ź im rablu ŭroki, pačynaju havaryć pa-biełarusku, mianie mama papraŭlaje: «Tania, heta nie biełaruskaje słova, a polskaje». Soramna, ale ja sapraŭdy časam błytajusia.
Choć ja absalutnaja prychilnica taho, što my biełarusy i pavinny razmaŭlać pa-biełarusku. Sama ja vielmi lublu biełaruskuju movu, u zachapleńni ad biełaruskich piesień. U peŭnaj stupieni ja, kaniečnie, patryjot svajoj Biełarusi.
Mnohija, asabliva maminaha pakaleńnia, siabry havorać: «Tania, u ciabie takaja mahčymaść źjechać, dzieści zastacca, što ty tut robiš?» A ja nie mahu. Tak, mahčyma, u nas u čymści składanaja palityka, ja heta taksama razumieju. Adnak ja biełaruska, mentalitet u mianie naš, biełaruski, i tudy ja mahu pajechać tolki ŭ hości. Žyć dzieści ja nie zmahu. Žyć možna i ŭ nas, inšaja sprava — jak? Ale ŭ maim vypadku ŭsio dastatkova prosta: ja lublu Biełaruś i lublu našych ludziej. Tak, ludzi ŭsie roznyja, ale ŭ asnoŭnaj svajoj masie biełaruski narod dobry i pryvietlivy. Voś i ja takaja ž, spadziajusia.
Z synam Mikałajem pad vietraziem
— Ale čamu «dobryja ludzi» nia chočuć zrazumieć, što, žyvučy ŭ svajoj krainie, važna havaryć na svajoj movie, viedać svaju historyju ad hłybini viakoŭ, a nie ad 1917 hodu? Čamu biazvolna rastvarylisia ŭ rasiejskim asiarodździ?
— Maja mama ź vioski, z-pad Uzdy. Jana zhadvaje, što kali pryjechała ŭ Miensk, to, zrazumieła, havaryła pa-biełarusku. Ź jaje mnohija śmiajalisia, było šmat naśmiešak. Dla maładoj dziaŭčyny heta było, kaniečnie, baluča. I tady jana pačała staracca havaryć rasiejskaj movaj.
Tamu kali my z bratam Siarhiejem byli maleńkija, kab z nas nie naśmichalisia, my vychoŭvalisia rasiejskamoŭnymi. Dumaju, takoje pieražyła balšynia siemjaŭ, jakija pierajechali ŭ horad. Na leta pryjaždžajučy ŭ viosku, naturalna, my mocna papaŭniali biełaruski zapas, razumieli sens usich słovaŭ.
Ale ciapier sytuacyja inšaja. My čytajem Mikałaju knižki na biełaruskaj movie, narodnyja kazki, i paroj ja ad jaho čuju: «Mama, a što heta značyć? Ničoha nie razumieju, što ty pračytała». Mnie tak dzika.
Zdavałasia, kali naradziŭsia ŭ Biełarusi, užo na hienetyčnym uzroŭni pavinien razumieć biełaruskuju movu. Davodzicca kanstatavać, što nie. I heta nasamreč prablema, jakuju ja sprabuju vypravić. I dahetul vadziła jaho na biełaruskija spektakli, a ciapier ciešyć, što kali jon pajšoŭ u škołu, u ich tam šmat paznavalnych ekskursijaŭ, pachodaŭ u teatry, u tym liku biełaruskija. Napeŭna, mianie taksama treba dzieści prymusić, pryščamić, kab ja pačała havaryć pa-biełarusku.
— Vam davodziłasia asabista pierakonvacca, što biełarusy «zabuksavali» ŭ savieckim minułym?
— Prykładam, kali ja pačynaju razmaŭlać ź litoŭcami — a ŭ nas u Litvie jość siabry, dobryja znajomcy — jany pačynajuć atakavać: nu što Biełaruś? Voś Litva — siła, naša Vialikaje Kniastva Litoŭskaje i h.d. Mianie heta tak biare za dušu, što ja adrazu pačynaju spračacca: na jakoj padstavie jany «pryvatyzavali» VKŁ?
Tym nia mieniej jany pierakananyja, što heta my nia viedajem historyi, nam niapravilnuju padajuć infarmacyju i heta my, biełarusy, sapraŭdnaj praŭdy nia viedajem. Na hetaj hlebie ŭ mianie ź imi idzie vajna. Ale heta jaskravy pakaźnik taho, jak možna pierakrucić fakty na svaju karyść. Litoŭcy ŭžo napraŭdu vierać, što Vialikaje Kniastva Litoŭskaje było ichnym.
A voś biełarusam u bolšaj masie ŭsio roŭna. Znoŭ ža, ja za heta nie viniu biełarusaŭ, bo heta palityka krainy takaja. Ja liču tak: kab palityka dziaržavy była nakiravanaja na padaču histaryčnaj praŭdy, to i narod ciahnuŭsia b za hetymi viedami.
A tut kursy, na žal, nie supadajuć.
Syn Mikałaj i brat Siarhiej
— U toj čas jak litoŭcy karystajucca «Pahoniaj», u Biełarusi faktyčna zabaronieny i histaryčny hierb, i bieł-čyrvona-bieły ściah. A chto pad im chodzić, aŭtamatyčna pryraŭnoŭvajucca da apazycyjaneraŭ…
— Ja liču, što heta pierabor. U kožnaha svaja praŭda. Ja takich zabaronaŭ absalutna nie razumieju.
U mianie baćka vielmi dobra viedaŭ našu historyju i jašče za savieckim časam sam pašyŭ bieł-čyrvona-bieły ściah. Jany z mamaj časta chadzili ŭ pachody, zachaplalisia vodnym turyzmam, da traŭmy brata prajšli ŭvieś Saviecki Sajuz ad Kamčatki da Ŭzbekistanu i Kirhizstanu, šmat dzie pabyvali. I baćka ŭvieś čas na bajdarcy macavaŭ bieł-čyrvona-bieły ściah. Apazycyjaneram ja jaho nie mahu nazvać, jon byŭ prosta adukavany čałaviek.
Kali na pačatku 1990-ch Stanisłaŭ Šuškievič staŭ kiraŭnikom Biełarusi, tata byŭ nadzvyčaj zadavoleny, vielmi hanaryŭsia za krainu. Ja taksama lublu bieł-čyrvona-bieły ściah za toje, što heta naša historyja. Jana była, navošta jaje adkidvać? Šmat ludziej ličać, što ŭ nas histaryčna pavinien być hety ściah. Dziela Boha! Dajcie im takuju mahčymaść, kab jaho prynamsi ŭšanoŭvać, čamu nie? Heta ž historyja, jaje źmianić nielha, heta ŭžo adbyłosia! Tym bolš, pa časie hety ściah byŭ našmat daŭžej, čym čyrvona-zialony.
— Vam daviałosia vystupać na spabornictvach pad bieł-čyrvona-biełym?
— Na adnym z čempijanataŭ śvietu ŭ Halandyi, kali ja tolki pačynała ŭ parusnym sporcie, da nas padychodziać arhanizatary i zapytvajuć: skažycie, jaki vaš ściah? I pakazvajuć bieł-čyrvona-bieły i čyrvona-zialony. My z treneram vybrali bieł-čyrvona-bieły. Pryčym heta było ŭžo ŭ 1998 hodzie.
Chaciełasia pačućcia sapraŭdnaj datyčnaści da biełaruskaha narodu, nacyi. Dla mianie bieł-čyrvona-bieły — heta ściah niezaležnaści. To bok — heta svabodnaja kraina, niezaležnaja kraina.
Usio ž čyrvona-zialony — heta ściah savieckaj respubliki. Ja nie spračajusia: my ciapier niezaležnyja, tak. Ale, prykładam, ja ŭ dušy vielmi bajusia, kab my nie patrapili pad Rasieju. Ja nasamreč bajusia, kab nie paŭtaryłasia sytuacyja Savieckaha Sajuzu.
Rasieja vielmi vialikaja i nachabnaja, i ja apasajusia, što naša maleńkaja kraina prosta nia vytrymaje hetaha pryhniotu, jakomu z našymi ludźmi supraćstajać nadzvyčaj składana. Viadoma, ja vielmi žadaju, kab u nas była niezaležnaja, volnaja kraina. Čamu tyja samyja litoŭcy, łatyšy, estoncy, u jakich dziaržavy jašče mienšyja, nasamreč niezaležnyja, razmaŭlajuć na svaich rodnych movach? Ja hetaha taksama vielmi chaču.
— Vy asabista adčuvajecie padzieł u hramadztvie na «česnych» i «niačesnych»? Piśmieńniki, mastaki, žurnalisty, nia kažučy pra palityčnych i hramadzkich aktyvistaŭ, — usie jany albo «dobranadziejnyja», albo nie…
— Takoje sapraŭdy jość. Kali kazać, prykładam, pra našaha słavutaha Vasila Bykava, jakoha ja vielmi lublu jak piśmieńnika, to jaho faktyčna nidzie niama!
Maja mama da hetaha času nia moža supakoicca: jak heta ŭ nas u Miensku niama vulicy Bykava? Jość, kaža, bulvar Mulavina, ale niaŭžo jahony ŭniosak nastolki bolšy, čym Bykava?
Choć, kaniečnie, i nieasprečny. Nasamreč majem fakt: čałaviek pryznany va ŭsim śviecie, i kab adnosinami da jaho demanstravać takuju niepavahu da ŭłasnaj kultury — ščyra kažučy, u hałavie nia ŭkładvajecca. Darečy, ja da hetaha času nie mahu pryzvyčaicca da pierajmienavanaha praspektu Mašerava: adkryvajucca inšyja vulicy, niaŭžo nielha tam eksperymentavać? Navošta łamać toje, što ŭžo skłałasia histaryčna? Byŭ praspekt Franciška Skaryny. Vybitny biełaruski dziejač, takaja fihura, usiaśvietnaja historyja! I kudy jaho pierasunuli? Taja ž ekskursija zamiežnych turystaŭ: vy jedziecie pa praspekcie Skaryny. «Chto heta?», — pacikaviacca ludzi i prynamsi atrymajuć adkaz. A ciapier? «Vy jedziecie pa praspekcie Niezaležnaści». Chto-niebudź zadaść pytańnie? Pra što? Viadoma, jość šmat momantaŭ, jakija nie padabajucca.
— Dziakujučy bratu Siarhieju, kaardynataru Ofisa pa pravach ludziej ź invalidnaściu, vy, napeŭna, kantaktujecie z pradstaŭnikami «treciaha sektaru». Čamu, adrozna ad inšych krainaŭ, biełaruskija ŭłady, pa sutnaści, ihnarujuć hramadzianskuju supolnaść?
— Maja dumka takaja: razumnych ludziej prosta bajacca. Heta ŭžo amal nie sakret. Tak, ja kantaktuju z Alenaj Tankačovaj, nas sapraŭdy paznajomiŭ Siarhiej. U mianie, ščyra kažučy, byŭ šok, kali ja trapiła ŭ toje asiarodździe. Ja prosta siadzieła, maŭčała i słuchała.
Najpierš, ja trapiła ŭ asiarodździe niespartyŭnaje, absalutna dla mianie niazvykłaje. I dla mianie radykalnaja źmiena abstanoŭki akazałasia vielmi cikavaj. Ludzi cudoŭna viedajuć tuju historyju, jakuju nie vykładajuć u škołach, u VNU — historyju, skažam tak, sapraŭdnuju. Navat kali ja zadaju Lenie i jaje siabram niejkija pytańni i jany pačynajuć adkazvać, mnie prosta padabajecca ich słuchać. Tamu što jany raskazvajuć takija rečy, jakich ja sapraŭdy nia viedaju. Navat nia toje što niejkija palityčnyja rečy, nie. Havorka pra Biełaruś, pra našu historyju, pra asobnyja momanty, jakija mnie cikavyja, ale ja pra heta nidzie nie pračytaju. Mahčyma, što na samoj spravie ja hetymi temami dahetul asabliva i nie cikaviłasia, ale ciapier daviałosia na mnohaje adkryć vočy.
— To bok peŭnyja abstaviny prymusili zacikavicca palitykaj?
— Ja cudoŭna viedaju, jakaja ŭ krainie palityka. Ja cudoŭna viedaju, jak staviacca da apazycyjaneraŭ. Ja navat viedaju takuju sytuacyju, što byłuju nastaŭnicu Siarožy, klasnuju kiraŭnicu, paprasili zvolnicca sa škoły, tamu što jana niejkim čynam była źviazanaja z apazycyjaj.
Ja liču, što heta tak niapravilna! U kožnaha čałavieka jość svoj punkt hledžańnia, navošta kahości za heta dušyć? Tak, ludzi roznyja, ale ž jany nia vorahi svajoj krainie! Moža, nia viedaju, naviersie bajacca niejkaha pieravarotu? Ale ž heta hłupstva! Pieravarot budzie, kali ludziam nie davać vykazvacca. Tamu, kali ja ŭsio šyrej paznaju koła znosinaŭ Siarhieja, mnie ŭsio bolš cikava adkryvać dla siabie štości novaje, bo ja traplaju ŭ zusim inšy śviet. Adnaznačna skazać, za što ja ich pavažaju, naŭrad ci možna. Ale dla mianie heta sapraŭdy ludzi ź niejkaha inšaha vymiareńnia. Jany sapraŭdy vielmi razumnyja, vielmi šmat viedajuć i realna robiać dla krainy.
— Taćciana, jakija spabornictvy vas čakajuć bližejšym časam?
— 19 studzienia ja adlataju ŭ Majami, tam budzie treci etap Kubku śvietu hetaha hodu, bo dva letašnija — kitajski i aŭstralijski etapy Kubku śvietu — pajšli na 2014 hod. Potym, na pačatku krasavika, na Palma-de-Maljorka zaplanavany čaćviorty etap Kubku śvietu, a pry kancy krasavika ŭ Francyi startuje piaty, apošni etap Kubku śvietu. Paśla hetaha raspačnucca etapy Kubku Eŭropy, čempijanat Eŭropy i čempijanat śvietu. Pieršynstva Eŭropy ŭ mianie sioleta budzie ŭ Charvatyi, u červieni, a čempijanat śvietu, užo licenzijny, tamu što buduć razyhryvacca pieršyja licenzii na Alimpijskija hulni 2016 hodu, projdzie ŭ vieraśni ŭ Hišpanii, u Santandery.
Taćciana Drazdoŭskaja naradziłasia 6 śniežnia 1978 hodu ŭ Miensku, skončyła Biełaruski dziaržaŭny instytut fizyčnaj kultury. Budučaja čempijonka śvietu śpiarša pačała zajmacca ŭ sekcyi płavańnia, a ŭ 14 hadoŭ pierajšła ŭ parusny sport. Upieršyniu vystupiła na spabornictvach «Kubku Miensku», a ŭ 1996 hodzie jaje zaličyli ŭ štatny skład nacyjanalnaj zbornaj Respubliki Biełaruś. Mižnarodny debiut adbyŭsia ŭ 1997-m na «SpaRegatta» u halandzkim Medembliku. U 2000 hodzie vykanała narmatyŭ majstra sportu mižnarodnaha klasu. U 2007-m stała čempijonkaj śvietu. Udzielnica čatyroch Alimpijskich hulniaŭ, kandydatka na ŭdzieł u Alimpijadzie-2016 u Brazylii.
