Niahledziačy na toje, što pieršapačatkova aficyjny Minsk admaŭlaŭsia ŭdzielničać u «Jeŭrapiejskim dyjałohu ab madernizacyi ź Biełaruśsiu» (JEDM), u apošni čas ułady ŭsio ž prajaŭlajuć cikavaść da realizacyi sumiesnych z Brusielem prajektaŭ.
Tak, u časie vizitu ŭ Biełaruś dyrektara departamienta Rasii, «Uschodniaha partniorstva», Centralnaj Azii, rehijanalnaha supracoŭnictva i ABSIE Jeŭrapiejskaj słužby źniešnich dziejańniaŭ Hunara Vihanda 28 maja ŭ Minsku prajšoŭ pieršy raund kansultacyj pamiž Biełaruśsiu i Jeŭrasajuzam pa pytańniach madernizacyi.
Ad nieprymańnia - da kansultacyj
Nahadajem, prahrama JEDM była ŭchvalenaja Radaj ES 23 sakavika 2012 hoda. Jana praduhledžvała šmatbakovy abmien pohladami i idejami pamiž ES i pradstaŭnikami biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści, palityčnaj apazicyi ab reformach, nieabchodnych Biełarusi, raźvićci jaje adnosin ź ES i ab mahčymaj padtrymcy z boku Jeŭrasajuza.
Dyjałoh pieršapačatkova byŭ zasiarodžany na čatyroch klučavych śfierach: palityčnaja reforma; reforma sudovaj sistemy i čałaviečyja kantakty; pytańni ekanamičnaj i halinovaj palityki; handal i rynkavyja reformy. Aficyjny Minsk ad udziełu ŭ prahramie admoviŭsia.
«My nie ŭdzielničajem u jeŭrapiejskim dyjałohu ab madernizacyi, jaki byŭ zapuščany biez udziełu pradstaŭnikoŭ Biełarusi i biez kansultacyj ź biełaruskim uradam», - zajaviła namieśnik ministra zamiežnych spraŭ Alena Kupčyna ŭ vieraśni minułaha hoda.
Adnak zaraz vidavočna, što pazicyja aficyjnaha Minska pieražyvaje niekatoryja źmieny. Boku ŭ farmacie kansultacyj namacvajuć prymalny farmat supracoŭnictva ŭ pytańniach madernizacyi.
Biełaruś na pieramovach 28 maja pradstaŭlała taja ž Kupčyna, u skład delehacyi ES, akramia Vihanda, uvajšli dyrektar pa pytańniach palityki susiedstva Hienieralnaha dyrektarata pa raźvićci i supracoŭnictvie Jeŭrakamisii Michael Kieler, kiraŭnik pradstaŭnictva ES u Biełarusi Majra Mora, ekśpierty departamienta Jeŭrakamisii pa ekanomicy i finansach, pradprymalnictvu i pramysłovaści, raźvićci i supracoŭnictvie.
Pavodle infarmacyi pres-słužby MZS Biełarusi, hałoŭnaj metaj kansultacyj pa madernizacyi źjaŭlajecca «paznačeńnie lepšaj budučaj formy ŭzajemadziejańnia pamiž uradam Respubliki Biełaruś i Jeŭrapiejskim sajuzam». Adbyłosia pradmietnaje abmierkavańnie pytańniaŭ raźvićcia małoha i siaredniaha pradprymalnictva, makraekanamičnaj palityki, kiravańnia ekanomikaj, pryvatyzacyi, restrukturyzacyi finansavaj sistemy Biełarusi.
«Rieforum»: što za novym brendam?
Varta adznačyć, što na starcie JEDM častka biełaruskaj palityčnaj apazicyi zajaŭlała ab žadańni ŭdzielničać u prahramie i vystupić zakazčykam reformaŭ. Adnak vidavočna, što ŭ ciapierašniaj palityčnaj situacyi pravieści jakija-niebudź reformy ŭ Biełarusi biez zhody i ŭdziełu uładaŭ niemahčyma. Što da pracy ŭ ekśpiertnych hrupach ŭ ramkach JEDM, to tam apazicyja ničym asabliva nie vyłučyłasia. Pa sutnaści, inicyjatyva Brusiela pavolna zhasała.
Ciapier Jeŭrakamisija robić staŭku, u pryvatnaści, na prajekt «Rieforum», jaki raspracavany ŭ ramkach JEDM zarehistravanym u Vilniusie Biełaruskim instytutam stratehičnych daśledavańniaŭ (BISS).
Prajekt raźličany na dva hady i budzie składacca z čatyroch paŭhadavych cykłaŭ. U ramkach kožnaha cykłu pradstaŭniki ŭłady, biźniesu, hramadzianskaj supolnaści i hramadstva ŭ cełym buduć farmavać simvaličny zakaz ekśpiertam, jakija, u svaju čarhu, vypracujuć prapanovy dla realizacyi hetaj zamovy.
Jak padkreśliŭ akademičny dyrektar BISS Alaksiej Pikulik, prajekty reformaŭ pavinny być relevantnymi, sapraŭdy karysnymi dla krainy, što realizujucca niezaležna ad palityčnaj abstanoŭki, vykanalnyja siłami ekśpiertnaj supolnaści, a taksama - lažać u tych halinach, u jakich u Jeŭropy nazapašany vialiki vopyt (płanujecca «intelektualny impart», pryciahnieńnie ekśpiertaŭ ź ES).
Pry hetym dla palityčnaj apazicyi śpiecyjalnaj nišy ŭ «Rieforumie» nie praduhledžana. Choć dźviery dla partyj i ruchaŭ adčynienyja, ale «Rieforum» pazicyjanujecca jak maksimalna depalityzavać prajekt. I choć heta tolki prajekt u ramkach JEDM, mnohimi jon ŭsprymajecca jak zamiena tak tołkam i nie pačaŭsia «Jeŭrapiejskaha dyjałohu ab madernizacyi».
Rasiejski faktar taksama moh spracavać
Palitołah Aleś Łahviniec źviartaje ŭvahu na toje, što cikavaść Minska da dyjałohu ź ES pa pytańniach madernizacyi vyjaŭlajecca ŭ śviatle novaha paciapleńnia adnosin ź Jeŭropaj.
«Zrazumieła, što niejkich značnych vynikaŭ nie budzie, - skazaŭ ekśpiert u intervju BiełaPAN. - U toj ža čas mnie zdajecca, što paralelna raźvivajucca pracesy, jakija biez hetaha nie raźvivalisia b: jość techničnaje supracoŭnictva ŭładaŭ ź ES, abmiarkoŭvajecca pahadnieńnie ab spraščeńni vizavaha režymu i hetak dalej. Usio heta idzie takoj pakietnaj inicyjatyvaj, mnie zdajecca».
Na jaho dumku, Minsk pierahledzieŭ svajo staŭleńnie da JEDM i supracoŭnictva ź JEZ u tym liku i z-za «nie zusim adnaznačnych adnosin z Rasiejaj».
«Situacyja mianiajecca, i ŭładam treba dla bałansu rasijskaha viektara mieć adnosiny i ź ES. Hetaha čakaje, jak mnie zdajecca, i biełaruskaje hramadstva», — adznačaje surazmoŭca BiełaPAN.
ES ža zychodzić z łohiki, što, raźvivajučy JEDM, i ŭ pryvatnaści prajekt «Rieforum», udasca ŭ niejkaj miery abjadnać pracesy, jakija adbyvajucca va ŭładzie i ŭ hramadzianskaj supolnaści.
U toj ža čas Łahviniec sumniajecca, što ŭłady Biełarusi buduć hatovyja da radykalnych reformaŭ va ŭsich śfierach.
«Mahčyma, pojduć na niejkija reformy ŭ ekanamičnaj śfiery. U palityčnaj śfiery z boku ŭładaŭ pakul baču tolki dokazy taho, što jany chočuć zamarozić raźvićcio palityčnych pracesaŭ u Biełarusi», — skazaŭ palitołah.
Patencyjał supracoŭnictva abmiežavany śpiecyfikaj palityčnaha režymu
U svaju čarhu, palitołah Juryj Čavusaŭ adznačaje, što pakul składana kamientavać pierśpiektyvy «Rieforuma» i JEDM ŭ cełym.
«Hety prajekt tolki pačaŭsia, jak i druhaja faza JEDM. I pakul nie vielmi publična raźvivajecca. Tak što varta dačakacca pieršych vynikaŭ», — adznačyŭ surazmoŭca BiełaPAN.
Pry hetym jon padkreślivaje, što kali budzie palityčnaja vola, to prajekty, raspracavanyja ŭ ramkach JEDM, mohuć być uklučany «u skład dyjałohu ŭ šyrokim płanie pamiž Minskam i Eŭropaj».
«Kali ž palityčnaj voli nie budzie i paciapleńnia ŭ adnosinach u suviazi z hetym nie nastupić, to los novaj fazy JEDM budzie taki ž, jaki byŭ u pieršaj fazy. Tady heta byŭ nie dyjałoh, a manałoh, tamu što ŭłady ad udziełu admovilisia», — skazaŭ Čavusaŭ.
Prapanavanaja ciapier struktura inicyjatyvy moža bolš adpaviadać intaresam aficyjnaha Minska. Akramia taho, hety prajekt moža być imidžava vyhadny biełaruskim uładam, u tym liku i napiaredadni prezidenckaj kampanii.
U toj ža čas, padkreślivaje Čavusaŭ, pytańnie ab praviadzieńni abo niepraviadzieńnie reformaŭ vyrašajecca ŭ Biełarusi «asobna na palityčnym uzroŭni».
«Napracoŭki ŭ ramkach «Rieforuma» i JEDM mohuć być vykarystany, ale sami pa sabie padšturchnuć Minsk da pryniaćcia niejkich rašeńniaŭ ab reformach naŭrad ci mohuć», — reziumavaŭ Čavusaŭ.
