Apošnim časam Biełaruś demanstruje niečuvanuju z pačatku 90-ch zamiežnapalityčnuju aktyŭnaść. Na pieršy pohlad, vyhladaje, što vybranaja linija datyčna ahresii Rasiei suprać Ukrainy – pravilnaja i adpaviadaje daŭhaterminovym intaresam našaj krainy. Siarod inšaha, jana stvaraje spryjalny fon dla narmalizacyi dačynieńniaŭ z ZŠA i Jeŭrapiejskim Źviazam. Razam z tym,
kab raźličvać na sapraŭdnyja źmieny ŭ mižnarodnym statusie Biełarusi, Łukašenka musić zrabić zachady ŭnutry krainy.
Pieramovy ŭ Miensku 26 žniŭnia — najvažniejšaja mižnarodnaja padzieja ŭ sučasnaj historyi Biełarusi. Adnak hetaje dasiahnieńnie, jakoje tak karcić nazvać pieramohaj biełaruskaj dypłamatyi, moža być i prostym vybaram najbolš zručnaha miesca, i razumieńniem taho, što Biełaruś, jak susied Ukrainy i Rasiei, maje prava na miesca za stałom pieramovaŭ.
Na praktycy hetyja pieramovy dla biełaruskaj dypłamatyi – nie bolš, čym nahoda nahadać śvietu pra Biełaruś. Rola Łukašenki na ich nie moža być centralnaj praź jaho niesamastojnaść, nizki mižnarodny aŭtarytet i abmiežavanyja resursy Biełarusi. Tolki prymirenčaj rytorykaj i charyzmaj na taki składany kanflikt dziejsna nie paŭpłyvać.
Tak, praviadzieńnie pieramovaŭ u Miensku vyjaŭlaje asablivaje miesca Biełarusi ŭ kanflikcie va Ukrainie. Padzieja nadaść impuls stanoŭčamu ŭspryniaćciu suvierenitetu Biełarusi. Ale tolki dla ŭspryniaćcia, bo ŭnutranaje i mižnarodnaje stanovišča Biełarusi zastajecca nadzvyčaj uraźlivym, a źmieny adbyvajucca vielmi niaznačnyja.
Pahłyblajecca zaležnaść Biełarusi ad Rasiei ŭ ekanomicy, handli, inviestycyjach, finansach. Zamiežnaja palityka abmiežavana pilnym kantrolem Maskvy, asabliva nad tymi inicyjatyvami, što skiravanyja na Zachad. U dadatak da dziejnych rasiejskich vajennych abjektaŭ adkryvajucca novyja bazy. Takija pracesy adbyvajucca nie dziakujučy zdarovym miždziaržaŭnym stasunkam pad nahladam hramadstvaŭ, a ŭ vyniku žorstkaha cisku z boku režymu Pucina.
Jak udzielnik Jeŭrazijskaha ekanamičnaha sajuza, Biełaruś znachodzicca vielmi blizka da Rasiei. Uzajemny abmien sankcyjami pamiž Zachadam i Rasiejaj stvaraje peŭnyja mahčymaści dla Biełarusi ŭ karotkaj pierśpiektyvie. Adnak
va ŭmovach kanfrantacyi Rasieja budzie tolki biadnieć i słabieć, ale nijak nie bahacieć i macnieć.
Uzajemnyja sankcyi, zasvajeńnie Kryma, skaračeńnie ekspartu enierharesursaŭ, imklivaja militaryzacyja krainy pryviaduć da taho, što
Rasieja budzie stračvać svaju siłu finansista, inviestara i kupca biełaruskaj pradukcyi. Technałahična adstałaja Rasieja nia moža być krynicaj madernizacyi Biełarusi.
U sumie, Biełaruś znachodzicca ŭ žorstkaj sčepcy z Rasiejaj va ŭsich vymiareńniach. Kali taki stan budzie zachoŭvacca, Biełaruś budzie ruchacca da dna razam z Rasiejaj.
Maskva nie dazvolić Biełarusi kvitnieć, a Łukašenku — umacoŭvać svaju ŭładu za košt asłableńnia Rasiei i Pucina.
Kreml dziejničaje tak, kab pahłyblać zaležnaść Biełarusi i budzie pieraškadžać, a nie spryjać paŭnavartasnym adnosinam z Zachadam.
Nielha vyklučać, što, u jakaści reakcyi na zbolšaha ŭzvažanuju pazicyju Biełarusi, Zachad moža pajści na karekciroŭku padychodaŭ datyčna režymu Łukašenki i form uzajemadziejańnia ź im. Prykmiety hetaha ŭžo jość. Ale narmalizacyjaj adnosinaŭ takija zruchi nazyvać nielha. Važna razumieć: ZŠA i JEZ nie stanuć rezka i jakasna mianiać adnosiny z aficyjnym Mienskam tolki na padstavie «strymanaj pazicyi Łukašenki pa Ukrainie».
Łukašenka starajecca padać siabie jak siłu, jakaja patrebnaja i Uschodu, i Zachadu. Adnak rečaisnaść takaja, što
Łukašenka maje adčajnuju patrebu ŭ zamiežnaj padtrymcy. Dla jaho nadzvyčaj pažadana, kab hetym razam padtrymka pryjšła z Zachadu.
Heta i patreba ŭ padtrymcy Mižnarodnaha valutnaha fondu, i ŭ niedvusensoŭnym pryznańni Zachadam suvierenitetu i niezaležnaści Biełarusi na tle rasiejskaj ahresii suprać Ukrainy. Heta i patreba ŭ paćvierdžańni lehitymnaści jaho asabistaj ŭłady ŭ Biełarusi, asabliva ŭ kantekście vybaraŭ 2015 hoda.
Dla taho, kab źniać pieraškody da sapraŭdnaj narmalizacyi adnosinaŭ z ZŠA i JEZ, Łukašenka musić zrabić kroki pa azdaraŭleńni ŭnutrypalityčnaha žyćcia ŭ Biełarusi:
— vyzvaleńnie i poŭnaje adnaŭleńnie pravoŭ ŭsich palityčnych źniavolenych;
— stvareńnie roŭnych ŭmovaŭ dla vybarčaha pracesu;
— praviadzieńnie spraviadlivych svabodnych demakratyčnych vybaraŭ.
Łukašenka viedaje, što treba zrabić, kab pačać vychad z samaizalacyi.
Na žal, strach Łukašenki pierad palityčnaj kankurencyjaj, jaho praha da ŭłady i kiepski stan ekanomiki robiać taki scenar małaimaviernym. Praciahły čas režym nie sprabuje navat imitavać sproby hramadskaha dyjałohu.
Zamiest hetaha ŭ biełaruskaj dypłamatyi panuje stratehija prymusić Zachad pryniać stanovišča ŭ Biełarusi jak narmalnaje.
Adnak upartyja sproby «ačałaviečyć» i lehitymizavać palityčny režym Łukašenki ŭ jaho isnym vyhladzie plonu nie daduć. Mahčymy tolki niepraciahły efiekt, paśla čaho budzie viartańnie da sucelnaha niepryniaćcia režymu. Dastatkova dačakacca čarhovych «vybaraŭ».
Va ŭmovach zaležnaści Biełarusi ad Kramla, ahresiŭnaj palityki Maskvy i pahłybleńnia kanfrantacyi pamiž Zachadam i Rasiejaj sproby źmianić na Zachadzie ŭspryniaćcio biełaruskich realij zamiest praktyčnych zachadaŭ pa azdaraŭleńni hramadskaha žyćcia i ekanomiki krainy buduć mieć ciažkija nastupstvy dla suvierenitetu i niezaležnaści Biełarusi.
* * *
Valer Kavaleŭski — vypusknik mahistarskaj prahramy Škoły mižnarodnych adnosinaŭ Džordžtaŭnskaha ŭniviersiteta ŭ Vašynhtonie. Z 1998 pa 2006 biełaruski dypłamat.
