Karespandent mienskaha vydańnia «Novy čas» Źmicier Hałko viarnuŭsia z uschodniaj Ukrainy pazaŭčora. Žurnalist pabyvaŭ u najbolš haračych kropkach u Danbasie ŭžo dvojčy. Minuły raz Hałko pravioŭ va Ŭkrainie try miesiacy.
Ciapierašniaja pajezdka ŭdvaja karaciejšaja, ale, jak jon sam zaznačaje, pa adčuvańniach tak nia skažaš.
«Svaboda» parazmaŭlała sa Źmitrom pra niebiaśpieku na pieradavoj, pra toje, ci daloka palityčnyja padziei ŭ Kijevie ad piekła vajny na ŭschodzie Ŭkrainy, a taksama pra ŭražańnie, jakoje zrabiŭ na vajskoŭcaŭ učynak futbolnych zaŭziataraŭ u Barysavie.
— Źmicier, hetym razam Vy znachodzilisia va Ŭkrainie mieniej času, čym padčas papiaredniaj kamandziroŭki.
Raspaviadzicie, dzie vy byli hetym razam?
— Heta ŭdvaja karaciejšaja pajezdka, chacia pa adčuvańniach tak nie skažaš. Ja pravioŭ tam miesiac i tydzień z chvościkam. Ja moh by zastacca jašče, ale praz chvarobu musiŭ viarnucca. U mianie vostry branchit i padazreńnie na pneŭmaniju. Nie prajšli biaśśledna nočy ŭ namiotach i padvałach. Byŭ ja ŭ Charkavie, Maryjupali, a potym Danbas — Debalcava, u hetym rajonie. Narešcie Piaski — heta la Danieckaha aeraportu, to bok samaj haračaj kropki Danbasu. Tam baza bajcoŭ Dobraachvotnickaha ŭkrainskaha korpusu «Pravy sektar». Paśla Kijeŭ, naturalna.
Hety braniavik naležaŭ synu Janukoviča. Ciapier jon na pieradavoj va ŭkrainskich vajskoŭcaŭ.
— Dzie było najhorš?
— Naturalna, heta Piaski. Ščyra kažučy, ja prosta nie ŭjaŭlaŭ sabie, kudy jedu. Ja byvaŭ u niebiaśpiečnych sytuacyjach i časta. Ale što takoje vajna ŭ režymie non-stop, ja prosta nia viedaŭ. Ja ŭpieršyniu pabačyŭ, kab abstreły nie spynialisia ŭvohule. Tolki adnojčy nie stralali ciaham dźviuch-troch hadzin, tamu ja zdoleŭ krychu pahulać pa Piaskach. Uvieś astatni čas — heta bieśpierapynnyja abstreły. Heta kali vychodziš z padvału pajeści, schadzić u prybiralniu ci papalić — i praz kolki chvilinaŭ musiš biehčy nazad.
Źmicier Hałko – druhi sprava. Pobač ź im, druhi źleva – etničny biełarus, jaki vajuje ŭ Danbasie.
— Jak vyhladaje žyćcio na pieradavoj?
— Dla žaŭnieraŭ rasparadak dnia vyhladaje inakš. U ich jość narady. Raniej narad byŭ 12 hadzinaŭ, ciapier — sutki. 24 hadziny pravieści ŭ naradzie — heta vielmi składana. Tam jość akopy — heta dosyć vialikaja terytoryja, jakuju pastajanna abstrelvajuć separatysty. Vajskoŭcy raz-poraz stralajuć u adkaz, a tak vymušanyja ŭvaročvacca ad hetych kulaŭ. Mocna paciejuć ad hetaj biehatni, tamu časam raspranajucca, a rečy trasuć na vietry, kab trochi padsochli. I znoŭ — biehatnia ad kulaŭ. Viartajucca adtul i abmiarkoŭvajuć, dzie ž toj snajper siadzić, jaki pa ich stralaje.
— Što vy adčuvali, kali nad hałavoj latali kuli?
— Davoli chutka da hetaha pryzvyčajvaješsia. Navat ja na treci dzień pierastaŭ bajacca hetych abstrełaŭ. Kažuć, što heta jašče horš: kali čałaviek pierastaŭ bajacca, to lepš jaho dadomu adpravić. Bo nadta heta niebiaśpiečna. Ja byŭ prosta z vajskoŭcami ŭ padvale. U mianie nie było navat kaski z nadpisam «Presa», tamu jany ŭvieś čas zabyvalisia, chto ja taki. Žaŭniery ŭvieś čas pytalisia, kali ja pajdu ŭ narad. Kala ja źjaždžaŭ, to adzin vajskoviec patelefanavaŭ mnie i spytaŭsia: «Kolki ty pravajavaŭ, što ciabie adpravili dadomu?»
Źmicier Hałko z abaroncami danieckaha aeraporta, kibarhami, jak ich nazyvajuć u narodzie.
— Va Ŭkrainie prajšli vybary ŭ Viarchoŭnuju Radu. Ci adčuvalisia vybarčyja žarści ŭ zonie bajavych dziejańniaŭ?
— Kali pra pieradavuju kazać, to tam nasamreč žyvuć u infarmacyjnym vakuumie. Žaŭniery sami pytalisia ŭ mianie, chto staŭ novym ministram abarony Ŭkrainy. Internetu tam, viadoma, niama, ale navat mabilnaja suviaź jość mała dzie. Ale vybary časam abmiarkoŭvali. Dla mianie nie navinoj staŭ vialiki adsotak hałasoŭ dla «Samapomačy». Ja sustrakaŭ vialikuju kolkaść ludziej, jakija źbiralisia za ich hałasavać.
Na fonie bajavoj mašyny.
— Jak usprymajuć ukrainskija vajskoŭcy zajavy Łukašenki pra Ŭkrainu, ci viedajuć pra padziei ŭ Biełarusi?
— Admietna, što vielmi šmat tam razmaŭlali pra matč «Biełaruś-Ukraina» ŭ Barysavie. Navinu pra toje, što adbyłosia na «Barysaŭ-arenie», pieradavali navat pa racyjach usim blok-pastam. Pra zatrymańni i inšyja detali tam užo nia viedali, ale ŭčynak zaŭziataraŭ zrabiŭ pryjemnaje ŭražańnie. A voś što da Łukašenki — ukrainskija žaŭniery pačynajuć razumiejuć, što nia varta asablivaj uvahi nadavać jahonym słovam, što jon siońnia adno kaža, zaŭtra druhoje.
U padvale padčas abstrełu.
— Vy kazali, što šmat sustreli biełarusaŭ na vajnie va Ŭkrainie. Čamu jany vajujuć?
— Jość častka biełarusaŭ tolki pavodle pachodžańnia, jakija ŭžo žyvuć tam niekalki hadoŭ, majuć siemji, ličać siabie hramadzianami Ŭkrainy. Ale jość i tyja biełarusy, jakija vajujuć «za našu i vašu svabodu». Hetyja ludzi viedajuć, što hetaja vajnaja jość i našaj vajnoj, bo linija frontu moža być značna bližej. Siarod ich — były palitviazień, ale dziela jahonaj biaśpieki nia budu ŭdakładniać, chto heta. Uvohule biełarusaŭ tam šmat, u roznych dobraachvotnickich bataljonach. Ale lepš ni pra kaho nie raspaviadać.
Bajcy ŭ Piaskach.
— A vy jeździli tudy jak žurnalist ci nia tolki?
— Viadoma, nie. Heta pieradusim maralnaja padtrymka z majho boku. Kab pakazać im, što biełarusy taksama ź imi, taksama ich padtrymlivajuć. Choć viadoma, što luby žurnalist choča pajechać u haračuju kropku. Ale jašče raz paŭtarusia: ja nie ŭjaŭlaŭ sabie, kudy ja jedu. Tam sapraŭdy niebiaśpiečna.
— Ci źbirajeciesia jechać jašče?
— Pakul treba vylečycca. A tam pahladžu, jak buduć raźvivacca padziei.
— Nabližajecca zima. U jakich umovach znachodzicca ŭkrainskaje vojska?
— Umovy tam nialudzkija. Ja sam z pneŭmanijaj viarnuŭsia. Samaje kryŭdnaje, što istotna źniziłasia valanterskaja padtrymka. Usio dahetul trymajecca na valanterach, ale hrošaj pieravodzić stali značna mieniej. Heta zakanamierna, bo ekanamičnaja situacyja nie palapšajecca, a i tak ludzi addali šmat hrošaj. Niekatoryja valantery žyvuć niekalki miesiacaŭ biez zarobku, aciapleńnia, haračaj vady. Tam ničoha nia zroblena, kab žaŭnieram było ciopła. Jak pieražyvie ŭkrainskaje vojska zimu — nie viedaju.
— Jakija ŭ takich umovach nastroi va ŭkrainskich vajskoŭcaŭ?
— Prynamsi dobraachvotniki maralna padrychtavanyja, što praviaduć tam zimu. Jany čakajuć, što budzie narešcie prajaŭlenaja palityčnaja vola. Adsiul — vialikaja niezadavolenaść Kijevam u hetym sensie. Tamu što niezrazumieła, čamu jany tam znachodziacca, čamu, naprykład, niama zahadu nastupać.
Kalekcyja kul i askiepkaŭ, sabranych na miescy bajoŭ.
— Jakoje było pieršaje ŭražańnie, kali viarnulisia ŭ Biełaruś?
— Užo ŭ ciahniku ŭ Biełaruś ździviła poŭnaja adsutnaść vajny ŭ razmovach biełaruskich turystaŭ. Hetyja ludzi jechali z Ukrainy, niešta ž tam rabili, niešta ž bačyli. Ludziej nie zakranała heta, byccam by hetaha niama. Mianie amal jak žaŭniera rezała heta pa sercy.
