Na pasiedžańni Rady biaśpieki Łukašenka zapatrabavaŭ paskoryć praces budaŭnictva atamnaj elektrastancyi (AES). Faktyčna palityčnaje rašeńnie pa hetym pytańni pryniataje, prajekt pierachodzić u praktyčnuju płaščyniu. Jak zvyčajna, stratehičnaja zadača, jakaja maje vializarnaje značeńnie nia tolki dla ciapierašniaha, ale i dla nastupnych pakaleńniaŭ, pačynaje realizoŭvacca biez abmierkavańnia, biez ahulnanacyjanalnaj dyskusii.
Losavyznačalnaje rašeńnie pryniata kuluarna pad uździejańniem atamnaha łobi. Niezdarma kažuć, što vajna — zanadta surjoznaja sprava, kab daviarać jaje vajskoŭcam. Tak i tut, AES vielmi surjoznaja sprava, kab daviarać jaje admysłoŭcam u halinie atamnaj enerhietyki.
Navat kali vyniesiem za dužki takija pytańni, jak padtrymka hetaj idei hramadzkaj dumkaj, “postčarnobylski syndrom”, to ŭsio roŭna ŭźnikaje šerah piarečańniaŭ hetamu prajektu.
1. Hałoŭnaje pytańnie, biez adkazu na jakoje niama sensu budavać AES: kolki Biełarusi spatrebicca elektraenerhii praz 10 abo praz 20 hadoŭ? Siońnia my majem vielmi enerhajomistuju ekanomiku. Systema, u jakoj daminujuć dziaržaŭnyja pradpryjemstvy, kałhasy, ź vialikaj kolkaściu nierentabelnych subjektaŭ haspadarańnia, tannych kamunalnych taryfaŭ, — takaja systema viadzie da taho, što spažyvańnie enerhii ŭ Biełarusi ŭ 3—5 razoŭ vyšejšaje, čym u raźvitych krainach. Va ŭmovach niepaźbiežnaha rostu cenaŭ na naftu i haz takaja systema doŭha zachoŭvacca nia zmoža. Praz 10—15 hadoŭ my budziem mieć inšuju ekanomiku, ź inšym abjomam spažyvańnia enerhii.
2. Nieabchodnaść budaŭnictva AES tłumačać skaračeńniem zdabyčy nafty i hazu, chutkim rostam cenaŭ na ich. Ale, pavodle daśledavańnia MAHATE, da 2010 hodu ŭran u śviecie stanie deficytam. Akramia taho, suśvietnyja ceny na ŭran rastuć chutčej, čym na naftu i haz. Tamu naŭrad ci z dapamohaj AES Biełaruś zmoža zekanomić.
3. Niachaj sabie pytańnie pra toje, što rabić z AES, jakaja adpracuje svoj resurs, pakiniem dzieciam. Ale voś pytańnie pra adpracavanaje paliva daviadziecca vyrašać ciapier. Tym časam adkaznyja za AES čynoŭniki admaŭlajucca heta rabić, usialak uchilajucca ad adkazu na jaho. Miž tym košt pierapracoŭki i zachavańnia radyjeaktyŭnych adkidaŭ pieravyšaje košt jadravaha paliva minimum utraja.
4. Łukašenka, vystupajučy na pasiedžańni Rady biaśpieki, tłumačyŭ nieabchodnaść budaŭnictva AES tym, što takim čynam my budziem “supraćstajać dyktatu manapalistaŭ”, “minimizavać škodu pry ŭźniknieńni krytyčnych sytuacyj”, macavać niezaležnaść, enerhietyčnuju biaśpieku krainy. Viadoma, što manapalist u hetym sensie — Rasieja. Raniej kiraŭnik dziaržavy pastaviŭ zadaču damahčysia dyversyfikacyi krynic enerhii, što prymusiła šukać naftu ŭ Venesuele, Iranie, Azierbajdžanie.
Ale z zajavaŭ adkaznych čynoŭnikaŭ vyśviatlajecca, što amal pradvyrašana kuplać rasiejski reaktar, bo jon tańniejšy. Da taho ž zachodnija kampanii mohuć nie pradać jaho Biełarusi z palityčnych mierkavańniaŭ.
U vyniku atrymajecca, što abstalavańnie dla stancyi daviadziecca kuplać u Rasiei, paliva — u Rasiei, adkidy zachoŭvać — taksama tam. Pakolki svaich hrošaj na hety prajekt niama, to kredyty brać daviadziecca znoŭ ža ŭ Rasiei. Takim čynam, na dadatak da naftavaj i hazavaj zaležnaści ad susieda, Biełaruś apyniecca jašče ŭ atamnaj i finansavaj zaležnaści ad jaho. I zamiest dyversyfikacyi krynic enerhii kraina trapić u jašče bolšuju zaležnaść ad taho ž samaha manapalista. Dzie lohika? Składajecca ŭražańnie, što ludzi sami nia vielmi razumiejuć, što jany robiać.
4. U peryjad budaŭnictva AES ciaham niekalkich hadoŭ krainie daviadziecca šukać šmat hrošaj, jakich niama. Pryčym tuju sumu, jakaja ciapier nazyvajecca (kala 4 miljardaŭ dalaraŭ), možna śmieła pavialičvać udvaja. (Chaču nahadać, što budaŭnictva Nacyjanalnaj biblijateki abyšłosia ŭdvaja daražej u paraŭnańni ź pieršapačatkovym biznes-planam). U 2007 hodzie dziaržava adčuvała vialikaje finansavaje napružańnie. Z pačatkam budaŭnictva AES jano pavialičycca šmatkroć, što paciahnie za saboju ŭsie viadomyja nastupstvy: deficyt biudžetu, inflacyju, rost zamiežnaj zapazyčanaści i inš. Pra takuju drabiazu, jak deficyt cementu, vady i kazać niama čaho. A dyvidendy ad prajektu možna budzie atrymać tolki praz šmat hadoŭ, mahčyma, za miežami palityčnaha žyćcia Łukašenki.
Takaja achviarnaść dziela naščadkaŭ, zdajecca, nia vielmi pasuje da palityčnaha stylu dziejnaha kiraŭnika Biełarusi. Tady što staić za ŭsim hetym? Budaŭnictva AES vyhladaje jak vialiki łabiscki prajekt, daloki ad nacyjanalnych intaresaŭ Biełarusi.
Samaja hałoŭnaja zahadka — u tym, jak udałosia ŭhavaryć Łukašenku, čałavieka dastatkova prahmatyčnaha, na hetuju sumnieŭnuju avanturu?
