Biełaruskija piśmieńniki vychodziać sa składu PEN-centra, niahledziačy na prabačeńni kiraŭnictva arhanizacyi za vykazvańni pra nibyta dyskryminacyju ruskamoŭnych aŭtaraŭ u Biełarusi.
Rašeńnie ab vychadzie sa składu hetaj arhanizacyi ŭ intervju BiełaPAN paćvierdziŭ paet, eseist i vydaviec Aleś Arkuš. Jon taksama paviedamiŭ, što z PEN-centra vychodzić piśmieńnik i žurnalist Vinceś Mudroŭ.
«Jašče letaś my ź Vincesiem Mudrovym byli nie zusim zadavolenyja dziejnaściu arhanizacyi, — skazaŭ Arkuš. — PEN-centr pavinien być pravaabarončaj arhanizacyjaj, jakaja abaraniaje pravy piśmieńnikaŭ. Ale apošnim časam jon pieratvaryŭsia ŭ niejkuju karmušku, arhanizacyju, dzie prosta dzielać humanitarku, a nie zmahajucca za piśmieńnikaŭ, čym pavinny byli najpierš zajmacca. Navošta być statystam arhanizacyi, jakaja dziejničaje nie tak, jak pavinna?»
Znachodzicca ŭ składzie PEN-centra, pavodle słoŭ litaratara, — značyć «davać mahčymaść jaho kiraŭnictvu rabić usio što zaŭhodna», bo «z členami arhanizacyi nichto nie raicca», nie pytajecca ich mierkavańnia pa tym ci inšym pytańni.
«Havorycca, što ŭ Biełarusi ŭščamlajucca ruskamoŭnyja piśmieńniki. A jak ža biełaruskamoŭnyja, im ža prosta dychać niama čym — pierakryli kisłarod, zakryvajuć kniharni, a heta šlachi realizacyi biełaruskamoŭnych knih. Što heta, kali nie dyskryminacyja?» — zajaviŭ Arkuš.
Jon ličyć, što kali ideja pra dyskryminacyju ruskamoŭnych aŭtaraŭ u hramadstvie voźmie vierch, to heta «vyljecca ŭ źniščeńnie apošnich astraŭkoŭ biełaruskaści». Arkuš taksama paviedamiŭ, što razam z adnadumcami maje namier adnavić dziejnaść usich struktur litaraturnaj supolnaści «Tavarystva volnych litarataraŭ», viadomaha z 1993 hoda.
Vykazvańni pra dyskryminacyju ruskamoŭnych aŭtaraŭ nie pakinuli abyjakavymi taksama mastactvaznaŭca Siarhieja Chareŭskaha, jaki zajaviŭ pra svoj vychad z arhanizacyi, ale potym uspomniŭ, što faktyčna ŭ joj užo daŭno nie staić. «Ja ŭspomniŭ, što farmalna ja ŭžo daŭno nie ŭ PEN, bo nie paćviardžaŭ svoj udzieł užo pryblizna 10 hadoŭ», — skazaŭ jon.
Staršynia PEN-centra Andrej Chadanovič, pavodle jaho mierkavańnia, zrabiŭ pravilna, paprasiŭšy prabačeńnia i rastłumačyŭšy svaju pazicyju. «Ale hety prykry skandał vyjaviŭ, nakolki roznyja ŭ našym hramadstvie jość mierkavańni i nakolki niebiaśpiečnaja tema moŭnych prablem», — adznačyŭ Chareŭski.
«Ja siabruju sa šmatlikimi kalehami, jakija pišuć pa-rusku, mnie blizkija pazicyi paeta Strocava, režysiora Chalezina i inšych našych ruskich siabroŭ. Ale voś ža, jak vyjaviła heta situacyja, šmat jość ludziej, jakija ličać, što ich viečna «dyskryminujuć», z časoŭ BSSR, u 1990-ja. Da siońniašniaha dnia nie mohuć znajści sabie spakoju, pakul kančatkova nie zatopčuć biełaruščynu», — skazaŭ Chareŭski.
Pavodle jaho słoŭ, «niedarečnaja pamyłka» vyjaviła, nakolki «hramadstva raschvalavanaje, uzbałamučanaje i hatovaje da luboj stadyi kanfliktu».
«Tak, my žyviom va ŭmovach moŭnych kanvierhiencyj, my amal usie — dvuch-, trochmoŭnyja. I heta, ja liču, treba prymać jak dar, a nie jak prablemu. I rabić svaju spravu — usim razam budavać Biełaruś», — skazaŭ historyk.
Raniej z-za hetaha skandału arhanizacyju pakinuŭ žurnalist i piśmieńnik Siarhiej Dubaviec.
