Ihar Machaniok viadomy ŭ IT-śfiery Biełarusi nie tolki jak prahramist Google, ale i ź niadaŭnich časoŭ jak biźnies-anioł, jaki aktyŭna cikavicca biełaruskimi startapami.
Dev.by sustreŭsia ź Iharam ŭ ofisie Google na Manchetanie, dzie jon raspavioŭ, čym žyćcio i praca ŭ Ńju-Jorku adroźnivajucca ad pracoŭnych budniaŭ ŭ Šviejcaryi, patłumačyŭ, čamu jon tak lubić rehularna jeździć u Minsk, a taksama padzialiŭsia svaim razumieńniem taho, u jakija startapy treba ŭkładać hrošy, i jak «na słych», razmaŭlajučy ź SIEO, adroźnivać prajekty, schilnyja da maštabavańnia, ad «prosta niejkich miłych štučak».
Samaje važnaje na sumoŭjach u Google — jak ty vyrašaješ zadačy
— Ofis Google vyhladaje jak całkam rajskaje miesca: sumieś techničnaha ŭtapičnaha pijanierłahiera, kazačnaha zamka i muzieja sučasnaha mastactva. Ź jaho nikudy nie chočacca sychodzić. Apynucca ŭ rešcie rešt tut — heta niešta z vobłaści mary abo paetapnaha zadavalnieńnia asabistych ambicyj, jakija pačalisia jašče z «Kubka Jandeksa»?
— Kubak tut naohuł ni pry čym — heta reč ź inšaha suśvietu. Z Google ža ŭsio pačałosia tak daŭno, što detali ŭspomnić składana (2007 h.). Ja byŭ juny student, pytańni ambicyj i karjernaha rostu pierada mnoj stajali prostyja: mnie było cikava pierachodzić na novyja ŭzroŭni, i ja chacieŭ pasprabavać papracavać dzieści jašče, nie ŭ Minsku. Choć u Minsku ŭ mianie na toj momant była niadrennaja praca ŭ maleńkaj kampanii Aviesta, jakaja zajmajecca biaśpiekaj i kryptahrafijaj dla dziaržaŭnych arhanizacyj. Potym ja daviedaŭsia, što para maich adnakašnikaŭ apynulisia ŭ Google. Naprykład, Jura Mielničak — ja jaho na niejkim vialikim kancercie NRM abo «Krama» ŭ Minsku na płoščy sustreŭ.
— Heta ž jakija byli časy, kali NRM abo «Krama» vystupali na płoščy ŭ Miensku? Dzievianostyja?
— Heta byŭ 2006 hod, zdajecca. My, uvohule, abmierkavali ŭsio, i jon daŭ mnie rekamiendacyju — referred me, jak heta tut nazyvajecca. Potym ja prajšoŭ intervju, pa vynikach jakoha mnie prapanavali pracu. Tak ja pajechaŭ u Ciurych. Ni na jakija kubki nichto nie hladzieŭ — da klučavoj pracy heta nie mieła nijakaha dačynieńnia.
— A što mieła dačynieńnie?
— Vopyt, adukacyja, ale samaje važnaje — heta toje, jak ty vyrašaješ zadačy. Ja tady išoŭ na pazicyju nakštałt «vypusknika» — jana nie toje, kab małodšaja, ale kali na jaje biaruć, to ŭśviedamlajuć, što ŭ ciabie amal niama vopytu, ale pry hetym ty razumieješ usie detali pracy i ŭmieješ chutka vyrašać zadačy, źviazanyja ź inžynirynham. Było niekalki intervju — na kožnym prychodzić inžynier Google i zadaje tabie zadaču. Zadač šmat, jany ŭsie z roznych katehoryj: ałharytmičnyja; «alimpijadnaha» typu; techničnyja (treba nie stvaryć ałharytm, a vyrašyć hłybinnuju techničnuju zadaču, źviazanuju z tvaim razumieńniem taho, jak pracuje kampjutar); zadačy vyklučna na napisańnie koda, źviazanyja z abjektna-aryjentavanym prahramavańniem, umieńniem napisać pravilnyja funkcyi; zadačy na prydumvańnie rašeńnia — tak zvany system design, kali treba prydumać sucelnaje vyrašeńnie dla prablemy…
— Usie zadačy kandydat rašaje prosta na intervju?
— Tak, heta treba rabić vielmi chutka ŭ realnym časie: siadzić čałaviek, intervjujer, pierad im kandydat, jaki pavinien raskazać svajo rašeńnie, namalavać na došcy. Ułasnyja intervju ja pamiataju drenna, ale z tych časoŭ ja sam kala 150 čałaviek apytaŭ prykładna ŭ takim klučy.
— I dzie ty braŭ zadačy dla intervju?
— Kožny intervjujer prydumlaje ich sam. Jość ahulnaja kiravalnaja łohika, jakoj usie intervjujery pavinny prytrymlivacca, ale čakajecca, što kožny prajavić kreatyŭnaść u vyznačeńni kandydata. U nas usich ahulnaja meta — naniać nie durnych i słabych, a razumnych i tałkovych. I, zychodziačy z hetaha, kožny prydumlaje svaje zadačy. Ja hetym zajmaŭsia i ŭ Ciurychu, i ŭ Ńju-Jorku taksama.
U ńju-jorkskim ofisie Google. Videa: The Wall Street Journal
Ź Ciurycha — u Ńju-Jork
— Pierajezd ź Ciurycha ŭ Ńju-Jork źviazany sa źmienami ŭ pasadzie abo z žadańniem źmianić miesca žycharstva?
— Mnie zachaciełasia pierajechać u Amieryku. Ja žyŭ u Šviejcaryi šeść hadoŭ i ŭžo praz čatyry hady zrazumieŭ, što chaču pažyć u inšym miescy — lepš u Ńju-Jorku. Šviejcaryja, biezumoŭna, vydatnaja sa mnohich punktaŭ hledžańnia, u jaje mnostva dobrych jakaściaŭ, ale jość i para niedachopaŭ — adzin ź ich zaklučajecca ŭ tym, što ŭ Ciurychu mała ludziej i padziej, tam sumna. Ńju-Jork — heta inšaja realnaść! U Ciurychu 300 tysiač nasielnictva, u Ńju-Jorku — dziesiać miljonaŭ. U Ciurychu ŭsio miernaje, spakojnaje — a ŭ Ńju-Jorku vakoł aktyŭnaść.
— Roźnicu pamiž Ciurycham i Ńju-Jorkam asensavać nieskładana, a ci jość roźnica pamiž ofisami Google? Ci adnolkavyja ludzi tut pracujuć, ci jość niejkaja estetyčnaja, karparatyŭnaja roźnica na ŭzroŭni psichałohii, znosin supracoŭnikaŭ adzin z adnym?
— Z punktu hledžańnia padychodu da pracy roźnicy niama. Nu i ofis u Ńju-Jorku chiba što ŭ dva razy bolšy, a tak u cełym usio anałahična. Ale jość niuansy. Naprykład, demahrafičny skład tut inšy: u Ńju-Jorku pracujuć, u asnoŭnym, amierykancy. Zamiežnikaŭ, viadoma, chapaje, ale bolšaja pałova supracoŭnikaŭ — mienavita amierykancy. U Ciurychu daminavańnia kankretnaj krainy nie było: pracentaŭ piać šviejcarcaŭ, bolš za ŭsio niemcaŭ (pracentaŭ 15), a tak u asnoŭnym usie pryjechali adusiul. Była takaja kasmapalityčnaja abstanoŭka. A tut pracuje mnostva miascovych, jakija vyraśli ŭ Ńju-Jorku. Tamu adno z najvažniejšych adroźnieńniaŭ — tut da ŭsiaho amierykanski padychod. Heta składana dakładna vykazać, ale, skažam, u Ciurychu bolš vychadnych i adpačynkaŭ, čym u Ńju-Jorku, i heta adbivajecca na mnohich aśpiektach (ludzi inakš padychodziać da pytańnia ŭziaćcia adpačynku). Vielizarnaja roźnica ŭ časie pracy — u takim vialikim horadzie, jak Ńju-Jork, biez prablem možna vieści sacyjalnaje žyćcio pa-za ofisam: u mnohich jość sacyjalnyja koły, kampanii, tamu pa viečarach ludzi ŭ ofisie nie siadziać. U Ciurychu ŭ bolšaści supracoŭnikaŭ było trochi pryjacielaŭ za miežami ofisa, tamu siadzieli ŭ ofisie dapazna.
Ja nie abahulniaju, napeŭna, mnohija heta bačać pa-inšamu, ale asabista ja hety zruch adčuvaju. U Ńju-Jorku ludzi časta iduć «na drynki» ŭviečary ŭ bary ŭ 6-7 viečara — u Ciurychu ž chadzili kudyś vypić tolki pa piatnicach, i znoŭ ža tolki z kalehami.
— A ci adroźnivajecca sama karparatyŭnaja etyka, adnosiny, maniera znosin?
— Mnie mocna kidałasia ŭ vočy, što amierykancy značna bolš akuratnyja ŭ svaich vykazvańniach, čym jeŭrapiejcy. Ńju-Jork, Ciurych i Maskva, naprykład, u hetym sensie — try roznyja hradacyi dapuščalnaha.
U Ńju-Jorku treba być vielmi akuratnym sa svaim humaram — ničoha žorstkaha, nijakich brudnych žartaŭ. U Ciurychu možna časam žartavać amal «na miažy» (navat kali ty pažartavaŭ niejak dvuchsensoŭna, ciabie, chutčej, zrazumiejuć ŭ «pravilny» bok), a ŭ Maskvie narod naohuł dazvalaje sabie, što zachoča. Jeŭrapiejcy žorstki humar interpretujuć ŭ miakki bok, a amierykancy naadvarot. Jany bolš aściarožnyja — heta źviazana z ahulnaj atmaśfieraj i zakonami.
Čuŭ pra toje, što ŭ niekatorych na pracy byvali prablemy z sexual harassment tam, dzie čałaviek ničoha takoha nie mieŭ na ŭvazie, prosta pažartavaŭ, raspavioŭ salny aniekdot. Tamu tut usie «dźmuć na vadu», bajacca žartavać. Choć usie adnolkava vietlivyja i ŭ Ciurychu, i ŭ Ńju-Jorku — asabliva na ŭzroŭni «načalnik-padnačaleny».
U Ńju-Jorku, praŭda, takaja vietlivaść nie źjaŭlajecca paŭsiudnaj. Ja šmat čuŭ pra toje, što ŭ finansavych, skažam, kampanijach da hetaha času kvitnieje karparatyŭnaja mača-kultura z ahresiŭnymi emocyjami i realna surovymi žartami. U nas takoha nie byvaje. U techničnaj śfiery ŭ ZŠA niama cisku načalstva na padnačalenych — usie staviacca adno da adnoha dobrazyčliva i viesieła, nichto nie prymušaje ludziej pracavać na vychodnych, usie ŭsich pavažajuć.
— Heta ŭsio, čym Ńju-Jork adroźnivajecca ad Šviejcaryi?
— Tut, u Amierycy, staraja jeŭrapiejskaja kuchnia ličycca tłustaj, uchił u azijackuju ježu i zdarovaje charčavańnie. A mnie padabajecca niamieckaja i francuzskaja kłasičnyja kuchni.
Vid na Daŭntaŭn Manchetana praz Google Glass. Fota: Ihar Machaniok
«U Ńju-Jorku z taboj za dva tydni adbyvajecca bolš, čym u Minsku za hod»
— Ty zajmaješsia ŭ Ńju-Jorku tym ža, čym i ŭ Ciurychu?
— Pa sutnaści, maje funkcyi nie mianiajucca, ale rastuć. Ja pačynaŭ jak Software Engineer, ciapier ja Senior Software Engineer i adkazvaju za bolšuju kolkaść aśpiektaŭ praduktu. Za čas pracy ŭ Google ja zajmaŭsia Google Search, Android, Offers, Ads i voś ciapier — Maps. Heta ŭsio roznyja prajekty, u ramkach jakich davodziłasia vyrašać roznyja inžyniernyja zadačy.
— A dumak pajści dalej, pakinuć Google i zrabić niešta svajo nikoli nie ŭźnikała?
— Dumki pra toje, što pavinien być ruch napierad, — heta narmalna. Ale pakul ja ŭ Google, abmiarkoŭvać heta niama sensu.
— Tady davaj abmiarkujem tvajo asiarodździe — z kim ty maješ znosiny na pracy i pa-za joju, ci šmat u ńju-jorkskim Google biełarusaŭ? Naohuł, jak u Ńju-Jorku sa znosinami?
— Asabista ja viedaju tolki adnaho biełarusa — jon pracuje linhvistam ruskaj movy ŭ adździele, jaki źviazany z ahienctvami, jakija pieravodziać našu pradukcyju. Inžynieraŭ-biełarusaŭ nie sustrakaŭ, zatoje viedaju cełuju hrupu ŭkrainskich inžynieraŭ — jany razam tusujucca. U Ciurychu ŭ hetym płanie było lepš, biełarusaŭ tam było bolš.
Z kim ja tut maju znosiny? Pa-za pracaj jak raz ź biełarusami — u Ńju-Jorku šmat biełarusaŭ. Ale ŭvohule ŭ mianie vielmi šyroki kruh znosin, za heta ja lublu Ńju-Jork — tut vielizarnaja kolkaść ludziej usich prafiesij, i niejak samo saboj vychodzić, što ŭ tvaim atačeńni i akciory, i rekłamščyki, i finansisty, i startapiery, i architektary.
Abraści znajomstvami tut nie tak užo składana — jość tolki adna prablema: ni ŭ koha niama času! Tut nierealna, skažam, z adnym chadzić na piva trojčy na tydzień, tamu što ŭ ciabie hetych troch razoŭ niama. Va ŭsich płany, usie robiać vielmi šmat usiaho, treba kudyści schadzić, z kimści sustrecca, kudyści pajechać — usie pierahružanyja padziejami. Hetaje zvyšaktyŭnaje žyćcio ź Minskam nie paraŭnać. U Ńju-Jorku z taboj za dva tydni adbyvajecca bolš, čym u Minsku za hod.
Časam navat adpačyvać nie atrymlivajecca: chočacca, kab naohuł ničoha nie adbyvałasia, prosta narešcie siadzieć doma i ni z kim nie sustrakacca. Tamu tut narmalna bačycca ź siabrami raz na miesiac. Mnie taki rytm padychodzić — adaptavacca da jaho možna, pierajšoŭšy na inšy ŭzrovień davieru, pieršapačatkova dazvalajučy vialikuju adkrytaść. Voś ja nie bačyŭ čałavieka paru miesiacaŭ, ale adčuvaju, što my na adnoj chvali, parazumieńnie jość — i my za try chviliny niejak adnaŭlajem uzrovień davieru, praciahvajem mieć znosiny z taho ž punktu, u jakim spynilisia. Hety pryncyp idealna pracuje ŭ Ńju-Jorku — tut ludzi vielmi adkrytyja, važna pra heta zaŭsiody pamiatać.
Viadoma, hety dziki rytm nie ŭsim padychodzić, ale možna pracavać u Ńju-Jorku i žyć u pryharadzie, tak robiać mnohija. U tym ža Google jość ofisy ŭ Maŭntyn-Vju i San-Francyska — tam bolš hamahiennaje hramadstva, usie takija, skažam, hiki. Časam tvaja karjera dyktuje tabie, što lepš być u San-Francyska. A mnie padabajecca Ńju-Jork jak taki middle ground: tut možna zajmacca i karjeraj, i biznesam, a jašče tut šmat usiaho inšaha! Zrešty, i spakus tut bolš. Heta pieraškadžaje: zanadta šmat zabavak. Ale heta pryjemny kantrast paśla Ciurycha, dzie zabavak nie było ŭvohule.
Centralny park Ńju-Jorka. Fota: Ihar Machaniok
«Ź biełarusami mnie mieć znosiny lahčej, čym z kim by tam ni było»
— Paśla žyćcia ŭ Ńju-Jorku ci možaš ty sfarmulavać, jakaja roźnica pamiž im i Minskam usprymajecca chvaraviciej usiaho pa viartańni ŭ Biełaruś?
— Samaja balučaja — heta toje, što ŭ Minsku zimoj nieba šeraje, a ŭ Ńju-Jorku kruhły hod vielmi soniečna. U hetym horadzie vielmi šmat śviatła. Zdavałasia b, taki vialiki horad — a ŭ im nikoli niama smohu i vielmi redka vobłačna.
Jašče prykmietnaja prablema — u Biełarusi ŭ ludziej mocnaja achoŭnaja reakcyja na nieznajomych. Nu, akramia vypadkaŭ, kali ŭsie pryjšli na viečarynu i ŭsim viesieła. A kali padyści na vulicy da čałavieka pahavaryć abo paznajomicca — heta žach. U Ńju-Jorku heta prosta, ludzi tut adkrytyja da znosin ź nieznajomcami, nie bačać u hetym ničoha padazronaha.
U Biełarusi heta achoŭnaje pačućcio asabliva raźvita ŭ žančyn, i, padazraju, hetamu jość razumnaje tłumačeńnie. Łancuhovaja reakcyja: aficyjantka ŭ restaranie stavicca da hościa naściarožana, pradaŭščyca ŭ kramie stavicca da pakupnika ź niedavieram, i navat čałaviek, ź jakim ty jedzieš u lifcie, tvoj susied, pry sprobie pahavaryć dzika napružvajecca. U Ńju-Jorku ž ty jedzieš u lifcie z čałaviekam — heta dobraja nahoda pahavaryć, abmierkavać nadvorje, jakija-niebudź drobiazi. Usio heta stvaraje lohkuju nienapružnuju atmaśfieru!
Heta adroźnieńnie dla mianie taksama samaje balučaje. Choć Jeŭropa ŭ hetym płanie padobnaja na Biełaruś. Jeŭrapiejcy niejak nie vielmi razmaŭlajuć adzin z adnym na vulicach.
— Jak biełarus mahu skazać, što amierykancam hetyja lohkija sacyjalnyja razmovy dajucca lohka. Dla mianie heta praca, praca, pakuty i niejmavierny dušeŭny vysiłak — padtrymać takuju razmovu. Mabyć, heta hienietyčnaje.
— Nie, heta vopyt. Jany tak raśli, pryvykli. Kali ja ŭpieršyniu pryjechaŭ u Amieryku, mnie było 20 hadoŭ, ja dzika ździviŭsia: sieŭ u aŭtobus (a ja taki typovy biełarus taksama!), Baču dziaŭčynu, my sutyknulisia pohladami, ja ŭśmichnuŭsia, nu i ŭsio, niazručna ž. A jana adrazu padniałasia, padsieła i stała sa mnoj bałbatać. U mianie taki šok byŭ! I ja taksama pamiataju, było ciažka pra niešta bałbatać ź nieznajomym čałaviekam, chaj navat heta i miłaja dziaŭčyna. Jak heta rabić? Pra što kazać?
Ale fiška ŭ tym, što ciažka pieršyja piać razoŭ. Ci dziesiać. Potym usio źmienicca. A ŭ Biełarusi ŭsio heta źmienicca nie chutka. U Amierycy ty ž nie pačynaješ takija hutarki sam — hramadstva jak by ciabie ŭ heta samo załučaje, i ty nie zaŭvažaješ, jak sam źmianiaješsia, pačynaješ usim uśmichacca, razmaŭlać. U Biełaruś potym pryjazdžaju i taksama aŭtamatyčna razmaŭlaju ź nieznajomcami — ludzi časam napružvajucca.
— A pazityŭnyja momanty jość u sensie dobrych, dušeŭnych adroźnieńniaŭ Biełarusi ad Amieryki?
— Ich našmat bolš! Ja raspavioŭ pra paru aśpiektaŭ, jakija mnie nie padabajucca, ale heta drobiazi, jakija nie źmianiajuć ahulnaha adčuvańnia. Čamu ja pryjazdžaju ŭ Minsk časta? Mnie tam žudasna dobra! Ja adpačyvaju va ŭsich sensach. Niahledziačy na toje, što ludzi bolš zakrytyja, usio roŭna paśla kožnaha pryjezdu ŭ Biełaruś u mianie bolš znajomych, čym było da.
Nielha admianić adčuvańnie kulturnaj blizkaści, kali vy padzialajecie kulturny kod — ź biełarusami mnie mieć znosiny lahčej, čym z kim by tam ni było. Kali biełarus pieraadolvaje skavanaść ad pieršaha znajomstva, jon stanovicca niepasrednym, adkrytym. Mnie padabajecca, što navat u kryzis biełarusy šmat žartujuć, niejak usio lohka ŭsprymajuć, biez zasmučeńnia. Heta dla mianie hałoŭnaje ŭ Biełarusi — dobrazyčlivyja, vydatnyja ludzi. Dy i naohuł — vydatnaje adčuvańnie, kali pryjazdžaješ kudyś, i tam usio rodnaje. Pakul žyvieš u Biełarusi, hetaha jadnańnia ź joj nie adčuvaješ.
— I što, zusim niama adčuvańnia hetaha voś emihranckaha adryńvańnia, pahardy i hidlivaści?
— Nu, niehatyŭnaje taksama jość, ale mnie nie padabajecca toje ž, što i ŭsim — biurakratyja, absurdny hiemaroj na pustym miescy, praźmierny kantrol, chabary. Ale i ŭ hetym sensie jość źmieny da lepšaha. Naprykład, na vulicy ja staŭ bačyć mienš milicyi. Raniej dla mianie heta była prablema — vielmi nie lublu ŭsiudy bačyć milicyju, adrazu ŭźnikaje takoje adčuvańnie, što za mnoj sočać. A ciapier ja jaje amal nie baču. Apošnija paru razoŭ bačyŭ milicyjantaŭ tolki ŭ aeraporcie.
Jašče mianie raduje, što ŭ Minsku źjaviłasia mnostva pryjemnych ustanoŭ (akramia tych, u jakija ja i tak rehularna chadžu: Doodah King, Stravinsky, Sweet & Sour, «Kaljannaja») — chamstva stała mienš, vietlivyja aficyjanty, vydatnaja atmaśfiera. Navat kali štoś dzieś nie tak (niedarečnyja mieniu, naprykład) — da hetaha možna pastavicca, jak da chvaroby rostu, čahości zamiłavalnaha, a nie žachacca i ŭpadać u abureńnie.
«Kali ŭ Biełarusi skončycca aŭtsors — zarobkaŭ nie budzie»
— Kali heta zamiłavańnie pieranieści na biełaruskuju IT-industryju, tam taksama ŭsio kvitnieje? Ličycca ž, što ciapier Biełaruś — heta nie tolki raj aŭtsorsu, ale jašče i narešcie miesca, adkul idzie ŭsio bolš praduktaŭ. Jak hetaja situacyja vyhladaje z Amieryki?
— Tak i vyhladaje: usio našmat lepš, čym było raniej. Darečy, pabyvaŭšy ŭ Amierycy, ja adznačyŭ, što paniaćcie «IT-industryja» isnuje tolki ŭ ruskamoŭnym asiarodździ — zvyčajna tak hetuju industryju nie nazyvajuć. U Amierycy pryniata kazać tech industry. Słova «ajci» tam isnuje, ale adnosicca da hardware support — toj vobłaści dziejnaści, u jakoj, skažam, kabieli padklučajuć i kampjutary ramantujuć. Dla amierykancaŭ paniaćcie «ajci» — jak u sieryjale The IT Crowd, pra čuvakoŭ, jakija rajać uklučyć-vyklučyć kampjutar.
U Biełarusi hetaja vobłaść raźvivajecca našmat chutčej, čym lubaja inšaja industryja, ale treba razumieć, što heta źviazana z aŭtsorsinham. Zarobki ŭ hetaj halinie ŭ nas vysokija mienavita dziakujučy jamu. Tak, my možam hanarycca našymi praduktami, ale važna razumieć, što pakul jość aŭtsors, jość i vysokija zarpłaty. Kali jon skončycca, to i zarobkaŭ nie budzie — ludzi pačnuć sychodzić u inšyja industryi, nie budzie chapać dobrych inžynieraŭ u tym liku i dla startapaŭ. Mienavita dziakujučy vysokim zarobkach ŭ aŭtsorsie stolki ludziej pajšli ŭ prahramavańnie.
«Biełaruskaja ekasistema nie dazvalaje raźvivać startap ad pačatku da kanca»
— Voś pra startapy chaciełasia b pasłuchać asobna — vy padtrymlivajecie ich, inviestujecie… Jak u Biełarusi ciapier z hetym rynkam iduć spravy?
— Mianie raduje, što ŭ Biełarusi źjaŭlajucca startapy. Pačynałasia ŭsio sa startapaŭ u ruskim styli: maŭlaŭ, zrobim niešta maleńkaje z revenue i pahladzim, što atrymajecca (u asnoŭnym heta hulni — Facebook, «Vkontaktie», «Adnakłaśniki» jak płatformy dazvalajuć pradavać rekłamu i zarablać). Tak, naprykład, raźvivaŭsia hulniavy startap maich siabroŭ Belka Technologies. Hetyja pradukty, źviazanyja z hulniami, jašče i raźvivajuć sumiežnyja industryi. Skažam, heta vydatnaja płatforma dla zarobku mastakoŭ, jakim jašče 10 hadoŭ tamu tut faktyčna nie było čym zarablać.
Ciapier mastak moža zarablać niekalki tysiač dalaraŭ u miesiac. Tekstaviki, fiłołahi taksama mohuć zarablać na «hulniavych» prajektach — i heta vydatna. Aŭtsors nie davaŭ mahčymaści zarablać ludziam tvorčych prafiesij — mastakam, piśmieńnikam, fiłołaham, «hukaram».
Ale niadaŭna źjavilisia i vienčurnyja startapy ŭ amierykanskim styli. Asablivaść takich u tym, što jany abaviazanyja źjazdžać u Amieryku. Skažam, niadaŭna ja inviestavaŭ u prajekt PandaDoc, jaki zajmajecca raspracoŭkaj sistem dakumientazvarotu dla biźniesu. Ja znajšoŭ ich jašče ŭ 2012-m, chłopcy małajcy: pačali pracavać u Minsku, ale potym vyjšli na amierykanskich klijentaŭ (tamu što z samaha pačatku na ich aryjentavalisia). I pravilna zrabili. Potym zasnavalniki biźniesu pierajechali ŭ Amieryku i raźvivajuć prodažy i markietynh mienavita tam, a raspracoŭka adbyvajecca ŭ Biełarusi. Heta pravilnaja stratehija — u ich ofis u Minsku, jany rastuć, najmajuć ludziej, a pradajuć usio ŭ ZŠA.
U hetym płanie padobnym čynam pracuje Viber — izrailski startap, u jakoha jość ofis raspracoŭnikaŭ u Biełarusi.
Važna razumieć, što biełaruskaja ekasistema na dadzieny momant nie dazvalaje raźvivać startap da kanca. Tut jaho treba pačać, atrymać padtrymku, pierajechać i pakinuć u Biełarusi ofis raspracoŭki, jaki, napeŭna, budzie pracavać vydatna. Padobnaje było i z MAPS.ME. U ich była častka kampanii ŭ Šviejcaryi, častka ŭ Biełarusi, a pracavali jany na suśvietny rynak. U vyniku pradalisia ŭ rasijskuju Mail.ru Group i ŭsim ofisam pierajechali ŭ Maskvu.
Raźvivać kampaniju całkam u Biełarusi pakul što nierealna, kali ty nie takaja vialikaja kampanija, jak Wargaming.net — adziny znajomy mnie prykład paśpiachovaj praduktovaj biełaruskaj kampanii, jakaja zastajecca i raście ŭ Biełarusi. Usie astatnija ich ofisy — u tym liku i ŭ niekalkich haradach ZŠA — druharadnyja ŭ adnosinach da biełaruskaha. Ja zachopleny stvaralnikami hetaj kampanii i tym, što jany padtrymlivajuć hety bałans sa štab-kvateraj mienavita ŭ Biełarusi. Spadziajusia, što ŭ ich atrymajecca pracavać takim čynam doŭha i zrabić jašče mnostva paśpiachovych hulniaŭ.
— Ź jakimi ciažkaściami čaściej za ŭsio sutykajucca biełaruskija startapy ŭ chodzie raźvićcia i rostu?
— U listapadzie 2014 ja pryjazdžaŭ na Startup Conference, arhanizavanuju BelBiz ŭ ramkach «Tydnia pradprymalnictva», mieŭ znosiny z novymi startapami, jakija šukajuć inviestaraŭ. Ciapier mnohija robiać cikavyja rečy, jakija adroźnivajucca ad zvyčajnaha stvareńnia hulniaŭ i rekłamnych placovak — i pry hetym aryjentavanyja na suśvietnych klijentaŭ. Skažam, jość dva startapy, jakija zajmajucca mietrykami dla mabilnych prahram (SplitMetrics, MetricsCat) — u ich užo jość mižnarodnyja klijenty. Jość startapy, jakija pradastaŭlajuć servisy dla debahinhu i bahtrekinhu (TrackDuck) — tam taksama mižnarodnyja klijenty. Prablema ŭ ich pakul tolki adna, ahulnaja — niedastatkova padtrymki. U Minsku jość niekalki mientaraŭ, jakija mohuć raspavieści, jak pravilna budavać biznes, ale hetaha mała. A inviestaraŭ u Biełarusi praktyčna niama. U tych ža PandaDoc nivodnaha biełaruskaha inviestara, akramia mianie, choć ja taksama nie žyvu ŭ Biełarusi. Tak, u Rasii inviestaraŭ chapaje, biełaruskija startapy raniej na ich biez prablem vychodzili, ale jak ciapier idzie situacyja, mnie nie viadoma.
Ja dakładna viedaju, što ŭ Minsku šmat kampanij, jakija zajmajucca stvareńniem hulniaŭ i mabilnych prahram — nakštałt taho ž Apalon. Nie viedaju, ci brali jany inviestycyi, ale pradalisia za niejkuju nieviadomuju (mahčyma, vielmi vialikuju) sumu amierykanskaj kampanii, jakaja zarablaje na rekłamie, robiačy prahramy. U pryncypie, zrazumieła, što na ich madeli vyraści da koštu miljarda nierealna, ale heta dziejny, dobry biznes. Albo jany ŭžo byli prybytkovymi, albo stanuć takimi ŭ bližejšy čas.
Pa łohicy, biznesaŭ, jakija raspracoŭvajuć prahramy i hulni, na asnovie čaho pradajuć rekłamu, inner purchases, u Biełarusi chapaje. I heta vydatna. Ale chočacca ŭbačyć tut jaki-niebudź startap, ź jakoha atrymajecca novy «Tvitar», WhatsApp abo Viber. Mahčyma, navat novy Facebook, čamu nie?
Niadaŭna Ihar staŭ kapitanam novaj kamandy ŭ intelektualnym telekłubie «Što? Dzie? Kali?» na kanale ANT.
«Hałoŭnaje ŭ startapie — umieć najmać ludziej»
— Jak adčuvaješ, chto stanie novym Facebook i ŭ kaho dakładna treba inviestavać?
— Ja zajmajusia inviestycyjami ŭžo hady try i zaŭvažyŭ, što samaja cikavaja zadača zaklučajecca ŭ tym, kab adroźnić startap, jaki moža vyraści, ad startapa, jaki nie moža. U cełym, usio zvodzicca da ludziej, jakija kirujuć startapam. Pryčym ludzi ŭ hetym sensie bolš važnyja, čym idei.
Kab startap dajšoŭ da vysokaha ŭzroŭniu (pa amierykanskich mierkach, vysoki ŭzrovień — košt u miljard dalaraŭ), patrebien čałaviek, jaki zmoža jaho vyraścić. Treba razumieć, što startap, jaki dajšoŭ da miljarda, — heta kampanija, u jakoj pracujuć sotni čałaviek. Vyraścić kampaniju na 500 čałaviek — niaprosta, i važna ŭbačyć, jakija ludzi mohuć heta zrabić, a jakija nie. Ja starajusia heta zaŭvažać.
Časta byvaje: baču vydatnyja startapy z tałkovymi idejami, a potym praz dva hady hladziš — a jany na tym ža ŭzroŭni. Navat kali i razaŭjuć ideju, voźmuć jašče piać-dziesiać čałaviek — znojducca pryčyny, jakija nie daduć im raści dalej. Jak praviła, heta pradyktavana čałaviečym faktaram: rost nie atrymlivajecca na ŭzroŭni ŭmieńnia pravilna najmać ludziej.
Ja niadaŭna pračytaŭ knižku «The Hard Thing About Hard Things: Building a Business When There Are No Easy Answers» Bena Horavica, u minułym — vice-prezidenta Netscape, a ciapier partniora ŭ vienčurnaj kampanii Andreessen Horowitz. Na jaho dumku (a jon pisaŭ knihu z punktu hledžańnia SEO), samaje hałoŭnaje — heta ŭmieć najmać ludziej. Ja z hetym absalutna zhodny. SEO — heta samy hałoŭny HR, tamu što jaho zadača — znajści pravilnych dyrektaraŭ pa inžynirynhu, markietynhu, prodažach — i dapamahać im raźvivać kampaniju dalej. I sačyć, kab pasady adpaviadali ŭzroŭniu raźvićcia: bo kali ty darastaješ da 500 čałaviek, pačynaješ razumieć, što dyrektar pa inžynirynhu, jaki zvyksia pracavać sa štatam ź piaci čałaviek, moža nie spravicca sa štatam z 200 čałaviek.
Z punktu hledžańnia inviestara, viadoma, zručniej i praściej inviestavać u kampanii, dzie pakul tolki 2-3 čałavieki. Tamu što jany vielmi tannyja. A kali vyrastuć u tysiaču razoŭ — to i vynik uražlivy. Ale heta jak raz toj samy momant, kali składana zrazumieć, što tam u ich atrymajecca — ci budzie heta vialiki biźnies abo prosta niejkaja miłaja štučka, jakaja naŭrad ci vyraście. Mnie cikava za hetym nazirać. U Biełarusi jość niekalki startapaŭ, za jakimi ja pilna saču, ale pakul nie inviestuju. Mnie cikava, ci vyrastuć jany dalej z hetaha pačatkovaha etapu.
— A dzie prachodzić hety vodapadzieł, hety punkt raźvićcia, paśla jakoha zrazumieła: usio narmalna budzie, darastuć, vyciahnuć?
— Niama nijakaha punktu, heta pastupova adbyvajecca. Prosta jość roznyja ŭzroŭni rostu kampanii. 2-3 čałavieki — heta pakul što ŭzrovień «voś chłopcy razam sabralisia». Heta vydatna, jość imknieńnie da rostu, ale struktury pakul niama. Jość uzrovień «ad dvuch da dziesiaci čałaviek». Potym «bolš za 10 čałaviek»…
Ja naziraŭ za CEO MAPS.ME Juram Mielničakam, jaki pastupova «vyroščvaŭ» svaju kampaniju z čatyroch čałaviek da dvuch dziasiatkaŭ. Hety etap — samy składany. Byvajuć ciažkaści, kanflikty, chtości sychodzić, niechta prychodzić, ludzi akazvajucca nieprafiesijnyja, nie tyja. Stanovicca zrazumieła, što naniać ludziej — prosta. A voś naniać pravilnych — składana. Tut pieršaje praviła: kampanija ŭ 10 čałaviek abaviazanaja być bolš plonnaj, čym kampanija ŭ try čałavieki. I druhoje: kali kampanija ŭsio roŭna niepraduktyŭnaja paśla taho, jak «razrasłasia», to heta indykatar prablemy. Dumaju, kali i atrymlivajecca daraści da 10 čałaviek, heta zusim nie harantyja taho, što atrymajecca daraści da sta.
A 100 čałaviek — heta ŭžo nastupny etap. Kab da jaho pryjści, treba razumieć, jak raści dalej, jak pravilna najmać ludziej. Razmaŭlajučy sa startapieram, ja ŭvažliva ich słuchaju, sprabuju daviedacca, ci razumiejuć jany, jak najmać śpiecyjalistaŭ i jakija jakaści pry najmie važna ŭličvać; adčuvajuć jany, jak kiravać kampanijaj u 100 čałaviek, jak arhanizoŭvać najom; ci razumiejuć jany, jakim pavinien być vierchni ŭzrovień kiraŭnictva kampanijaj i jakaja roźnica ŭ kiraŭničaj viarchušcy kampanii na 10 i na 100 čałaviek.
Naprykład, kali ŭ kampanii na 20 čałaviek pracuje piać čałaviek, kožny ź jakich napeŭna i dakładna moža kiravać padraździaleńniem jašče ŭ 20 čałaviek — usio, pośpiech! Ale, inviestujučy, možna tolki spadziavacca, što z ŭzroŭniu ŭ 100 čałaviek (heta taksama, kali ščyra, pramiežkavy etap, na jakim kampanija moža zatrymacca) jany darastuć da tysiačy. A dalej užo adbyvajecca vychad kampanii na IPO. U cełym, kali kampanija ŭžo darasła da 100-200 čałaviek, značyć, na hetym etapie SEO dakazaŭ, što moža joj kiravać, što ŭ jaho tałkovyja rabotniki, i dalej usio budzie dobra. Pytańnie tolki ŭ tym, jak chutka jany buduć raści, nakolki dobry sam pradukt, ci nie pamylilisia jany z rynkam i ci nie źjavilisia maładyja dziorzkija kankurenty.
Dziŭna, ale ja nie mahu pryvieści prykładu biełaruskaha startapu na 100 čałaviek — u Wargaming.net užo na tysiačy lik idzie. Ale ž 100 čałaviek — heta mienavita toj uzrovień, dzie ty razumieješ: voś, chutka budzie novy Wargaming.net, rost vydatny i jaho nie spynić. I ŭsio znoŭ ža zvodzicca da taho, što važniej za ŭsio — ludzi, jakija ŭmiejuć niešta rabić.
