U ciapierašniaj situacyi ŭ śviecie Biełaruś moža vyratavacca, paviarnuŭšysia ŭ bok Jeŭropy. Pra heta zajaviła ŭ intervju BiełaPAN biełaruskaja piśmieńnica Śviatłana Aleksijevič, aŭtar cykła dakumientalnych ramanaŭ pra savieckuju realnaść.
«Ja čałaviek ruskaj kultury, — skazała piśmieńnica. — Ja vielmi lublu jaje, lublu ruskuju litaraturu. Ale siońnia va ŭsim hetym viaršenstvuje ciemra i ślepata, u jakija pahruziŭsia ruski narod. Kali b jon zdoleŭ parazumnieć [u aryhinale — prozrieť], to ŭ hetym było b naša vyratavańnie. Kali ž hetaha nie adbudziecca, to, dumaju, my možam vyratavacca, paviarnuŭšysia ŭ bok Jeŭropy».
U toj ža čas Aleksijevič źviarnuła ŭvahu, čym abiarnułasia žadańnie być razam ź Jeŭropaj dla ŭkraincaŭ, dzie «ŭsio adbyvajecca trahična».
Biada biełarusaŭ, pavodle słoŭ piśmieńnicy, zaklučajecca ŭ tym, što niama ahulnaj dla ŭsiaho naroda idei.
Ideja Pieramohi ŭ Vialikaj Ajčynnaj vajnie pakazała, što jana «nie moža siońnia abjadnać ludziej». «Heta simvaličnaje śviata, jaho tradycyi ŭ našaj śviadomaści vielmi mocnyja. Ale heta nie taja ideja, jakaja moža abjadnać ludziej, jaje čas užo prajšoŭ», — rastłumačyła Aleksijevič.
Pry hetym piśmieńnica ličyć, što «nacyjanalnaj idei ciapierašniaja ŭłada baicca» i kali jana jaje vykarystaje, to «tolki ŭ apošni momant, kali ŭžo budzie zanadta pozna, kali ŭžo dojdzie da hetaha».
«Ciapier biełarusy hramadstva bieź idej, — sa škadavańniem adznačyła Aleksijevič. — Spačatku idejaj u nas było žadańnie vałodać aŭtamabilem Mercedes, dobra pajeści i apranucca, takaja vulharnaja ideja, materyjalnaja. Jana i ciapier viaršenstvuje, ale stała bačna, što hetaha mała. Čysta materyjalny čałaviek — jon ničyj, jon niebiaśpiečny čałaviek, heta ŭžo ŭsie zrazumieli».
Siońnia biełaruskaje hramadstva «chaj cichaje i spakojnaje, ale padzielenaje».
«Jość niejkaja vialikaja ruskaja častka, jość niaśmiełaja biełaruskaja častka, jakaja ŭsio ž vyrasła za apošnija 20 hadoŭ, a jość ludzi, jakija žadajuć prosta žyć, i škada, što siarod takich vielmi šmat maładych», — rastłumačyła piśmieńnica.
Maładym ludziam, pavodle jaje słoŭ, zdajecca, što «jany vyšej za ŭsio, što adbyvajecca», što jany «ŭvieś čas buduć zajmacca svaimi idejami kala kampjutara». Ale pakul biełarusy «žyvuć u dosyć varvarski čas, kali za svaje idei treba zmahacca, va ŭsiakim razie akazvać supraciŭleńnie».
«Biełarusy tak ustrojenyja, što jany zvyčajna cichieńka siadziać i čakajuć, čym usio skončycca, — miarkuje Aleksijevič. — Heta dośvied historyi, bo praź ziemli našych prodkaŭ uvieś čas kaciła — na Rasiju i z Rasii. Heta vialiki histaryčny dośvied vyžyvańnia».
Ciapierašniaja ŭłada, pavodle mierkavańnia piśmieńnicy, siońnia sprabuje znajści niejkuju abjadnaŭčuju ideju, a taksama viektar ułasnaha raźvićcia. Tak, Aleksijevič stanoŭča acaniła pazicyju biełaruskich uład, jakuju jany zaniali ŭ dačynieńni da Ukrainy. «Ale my vielmi maleńkija pobač z Rasijaj, i ŭvieś čas isnuje niebiaśpieka, što nas zaciahnie ŭ hety vir», — padsumavała jana.
