Krušeńnie rasiejskaha samalota nad Synajem prymušaje mocna zadumacca pra biaśpieku i biełarusaŭ. Naturalna, va ŭmovach źnižeńnia zarobkaŭ jany chočuć ekanomna adpačyć na ciopłym mory, a tamu padarožničajuć z rasiejskimi avijalinijami, karystajucca pasłuhami šmatlikich rasiejskich turaperataraŭ, časta bolš tannych, čym biełaruskija. Jak biełarusam paźbiehnuć šmatlikich ryzykaŭ? Dzie ŭ naš niespakojny čas možna pa-ludzku i adnosna niadoraha adpačyć, adčuvajučy siabie biaśpiečna? Heta viedaje ekspert u halinie turyzmu, redaktarka hazety «Turizm i otdych» Lilija Kobzik.
Frahmenty pieradačy:
Viačasłaŭ Rakicki: Nakolki šmat biełarusaŭ vybirajuć pajezdki ŭ adpačynak praz Maskvu i inšyja rasiejskija harady z rasiejskimi avijakampanijami? Bolš ci mienš, čym samalotami «Biełavija»?
Lilija Kobzik: U roznyja hady było pa-roznamu. My viedali časy, kali z pryčyny nizkich koštaŭ latali pa, tak by mović, ekzatyčnych napramkach najpierš z Maskvy. Tym bolej što ŭ Biełarusi ich nie było ci było vielmi mała. Ale potym «Biełavija» stała mianiać kartu palotaŭ. Źjaviłasia bolš prapanovaŭ, najpierš na Ehipiet, u Arabskija Emiraty. Stała mahčymym ź Miensku latać i rejsami inšych nadziejnych avijakampanijaŭ śvietu ź pierasadkami ci naŭprost. U biełarusaŭ stała bolš mahčymaściaŭ. I ludzi, jakija laciać u adpačynak, stali addavać pieravahu kamfortu.
Rakicki: Tańniej ci daražej lacieć z Maskvy?
Kobzik: Hledziačy kudy laciš. Siońnia samaja haračaja tema — Ehipiet. I kali zirnuć na ceny, jany nie takija vialikija z vyletam ź Miensku. Nie takija vysokija, jak było raniej. Prykładna tysiača — tysiača dźvieście dalaraŭ na dvaich. Kali pahladzieć na maskoŭskija ceny, dyk, naturalna, možna znajści tańniej.
Ale — heta vylet z Maskvy, da jakoj jašče treba dabracca. Rasiejski rynak mianiajecca, i jany sami kažuć, što bolš nizkich cenaŭ nia budzie.
Rakicki: Ale pakul jany ŭsio ž jość. Ci papiaredžvajuć u biełaruskich turfirmach pra ryzyki? Ci moža turyst atrymać infarmacyju pra avijapieravozčyka, pra typ samalota, kolki hadoŭ i kim jon ekspłuatujecca?
Kobzik: Turfirmy mohuć papiaredžvać. Jany vałodajuć poŭnaj infarmacyjaj. I da hetaha trahičnaha incydentu z rasiejskim samalotam biełaruskija turysty pra biaśpieku palotu nie zadumvalisia. A voś hetymi dniami, turfirmy kažuć, ludzi vielmi ŭjedliva pytajucca, što za avijakampanija, kamu naležyć, navat čyj kapitał, jaki bort, ci byli i jakija ŭ ich zdareńni?
Viadoma, u nas nia budzie takoha verchału, jak u Rasiei. Tam zaŭsiody isnavała i isnuje razbalansavanaść, tamu što ahromnistaja kolkaść vyletaŭ, ahromnistaja kolkaść avijakampanijaŭ, samalotaŭ, niejkich hulniaŭ z cenami.
Rakicki: Dyk jak tady biełarusu paźbiehnuć u hetym, jak vy kažacie, verchale niepaźbiežnych ryzykaŭ?
Kobzik: Kuplajcie biełaruskaje, latajcie ź Miensku. Pakul što my nadziejnyja, i my bačym, što i avijakampanii, i kansalidatary rejsaŭ zabiaśpiečvajuć na toj ža Ehipiet vylety naležnym čynam.
Rakicki: Rasiejskija pradstaŭniki ŭładaŭ z teleekranaŭ pryznajuć, što niama paradku na ich rynku avijapieravozak. Šmat maleńkich kampanijaŭ z sastarełymi samalotami, ekanomiać na ŭsim, a značyć, na biaśpiecy pasažyraŭ. Ciapier dadajecca pahroza teraktaŭ na rasiejskich pavietranych sudnach u źviazku sa źniešniaj palitykaj Maskvy, jakaja ŭviazałasia ŭ vajennuju avanturu ŭ Syryi. Užo jość mierkavańni, što samalot abo moh być źbity bajevikami «Isłamskaj dziaržavy», abo jon uzarvaŭsia ad zakładzienaj terarystami na borcie bomby. Turahienctvy Biełarusi, biełaruskija pasažyry heta kali-niebudź zrazumiejuć?
Kobzik: Sytuacyja niaprostaja. Biaśpieka źviazanaja z ekanomikaj. Takoha drennaha turystyčnaha sezonu jašče nie było, ni ŭ nas, ni ŭ Rasiei. Rynak upaŭ, tamu što ŭ ludziej niama hrošaj… Jaki turyzm byvaje ŭ krainach, dzie siaredni zarobak składaje trysta — trysta piaćdziasiat dalaraŭ?! U nas uvohule siarod pryjarytetaŭ turyzm staić na šostym ci siomym miescy. Spačatku dzieci, zdaroŭje, ježa, dom, aŭtamabil, leki… Potym — turyzm. Ciapier, kali hrošaj nie chapaje, turyzm uvohule adsunuty. Ale kamuści adpačyć na mory ŭsio ž chočacca. I tady pierad im paŭstaje pytańnie: ci palacieć tanna adniekul i ŭsio ž adpačyć, ci siadzieć doma, dzie, da ŭsiaho inšaha, chałodnaje nadvorje. I ŭ takim prycisnutym stanie čałaviek zadumvajecca: a moža, užo ničoha lepšaha ŭ jahonym žyćci nia budzie, dyj hrošaj bolš nia budzie? I ryzykuje.
Rakicki: Siońnia ŭ śviecie niespakojna. Terarysty pačali bić pa vielmi balučym — pa turyźmie, jaki daje vialikija prybytki, jaki jość symbalem spakoju i radaści. Kryvavyja padziei na plažy Tunisu, krainy, dzie adpačynak nia vielmi darahi, ale vielmi jakasny, pazbavili ludziej žadańnia lacieć tudy. Niespakojna na miežach Tureččyny. Ciapier voś Ehipiet. Siońnia Vialikaja Brytanija zabaraniła paloty ŭ Šarm-aš-Šejch. Kudy ŭ 2016 hodzie padacca nia samamu zamožnamu biełarusu na adpačynak? Ludzi ŭžo dumajuć pra rańniaje braniravańnie…
Kobzik: Kali vybirać, dyk treba vybirać Eŭropu. Niahledziačy na toje, što my ŭvieś čas bačym karcinku z uciekačami, tatalnaj prablemy dla turystaŭ u hetym źviazku niama. A ŭ źviazku z tym, što apošnim časam upaŭ kurs eŭra, Eŭropa nie takaja ŭžo i darahaja.
U Hrecyi, Italii, Čarnahoryi, Hišpanii možna nia tak užo doraha, jak my raniej dumali, adpačyć. Ale my pavinny hladzieć, jakaja ŭ nas budzie ekanamičnaja sytuacyja. Z zarobkam u 300—350 dalaraŭ u Italiju nia vybieraśsia. Ale ŭ Baŭharyju možna.
2016 hod budzie vielmi ciažkim hodam dla turyzmu. Pakul turystyčny rynak u Biełarusi staić. Rańniaha braniravańnia praktyčna niama… My bačym dobryja źnižki, dobryja bonusy ad aperataraŭ. Ale ŭsio prachodzić sa skrypam, bo ludzi nia viedajuć, na što im treba budzie naleta vydatkoŭvać hrošy i ci da turyzmu budzie.
Rakicki: Takim čynam, vybirajučysia ŭ adpačynak, treba dumać i pra svoj kašalok, i pra svaju biaśpieku.
Kobzik: Pra biaśpieku pieradusim.
