Rašeńnie, jakoha čakali hadami, pryniataje. Siarod inšaha, zahadčyk upraŭleńnia žyllovaje haspadarki hetaha ministerstva Edmund Hryškievič zhadaŭ pra toje, što standartnyja damy 1960‑ch hadoŭ pabudovy ŭ krainie buduć nia znosić, a rekanstrujavać.
Nacyjanalnyja admietnaści luboj architekturnaj škoły vyznačajucca tryma asnoŭnymi prykmietami: a) adpaviednaściu pryrodna‑klimatyčnym umovam; v) uvasableńniem realnych vytvorčych mahčymaściaŭ; s) źmiestam, što farmujecca panoŭnaj idealohijaj.
Samym jarkim uvasableńniem hetaje tryjady paŭsiudna jość masavaje žyllo, spraŭdžanyja stahodździami pryjomy narodnaha dojlidztva, prydatnyja da vielmi kankretnaha ładu žyćcia.
Toje samaje spraviadliva j u dačynieńni da samych značnych šedeŭraŭ usich epochaŭ: ci toje hatyčnyja sabory, ci toje amerykanskija chmaračosy. Navat najbujniejšy hmach našaje planety, Petronas Twin Towers u stalicy Małajzii, uvasobiŭšy ŭ sabie isłamski pryncyp «celnaść — heta źnitavanaje adzinstva, harmonija, stabilnaść i racyjanalizacyja», staŭ pieradusim symbalem technalahičnych i finansavych mahčymaściaŭ. Idejny ž źmiest samych vysokich budynkaŭ śvietu byŭ vyznačany jak uźvialičvańnie musulmanskaha Ŭschodu, a tamu dyzajn planaŭ Petronas Twin Towers zasnavany na prostych hieametryčnych formach, što ŭtvarajuć u siačeńni vaśmikancovuju zorku. Dyj pavodle svajho abrysu jany vyklikajuć asacyjacyju z klasyčnymi minaretami.
U hetym sensie bryljant Nacyjanalnaje biblijateki anijak nie naviazvajecca ni da jakoje tradycyi j nie niasie anijakaha narodnaha ci relihijnaha padtekstu. Ale, aproč taho, jon technalahična nie raźličany na realii našaha klimatu, bo maje zavialikuju vietraźnaść, nieprydatny dla doŭhatryvałaje ekspluatacyi praz sucelnaje zaškleńnie, što ŭzimku treba čyścić ad śniehu, a ŭletku abaraniać ad śpioki j kandensatu. Jaho ekspluatacyja praz vysokija vydatki na musovuju ventylacyju, ačystku šklanych hraniaŭ vidavočna nie adpaviednaja finansavym mahčymaściam i pryrodnym umovam Biełarusi. Ale i biez taho, pastaŭleny na samym krai horadu, jon hetak i nia stanie symbalem našaje architektury ŭ ahladnaj perspektyvie. Choć pomnikam panoŭnaje idealohii zastaniecca.
A voś ža sapraŭdnym symbalem Miensku j inšych haradoŭ krainy nieŭzabavie stanuć… chruščoŭki, ci, karektniej kažučy, damy masavaje zabudovy ŭzoru 1960‑ch.
Dniami ŭ Mienharvykankamie było pryniataje epachalnaje rašeńnie takija damy nia znosić, a madernizavać. Usiaho takich damoŭ‑»šaścidziasiatnikaŭ», što patrapiać u prahramu rekanstruckcyi, u Miensku bolš za tysiaču, a pa ŭsioj krainie — bolš za dźvie z pałovaju tysiačy… Prytym ludziej ź ich nia buduć stavić u ahulnuju čarhu na žyllo, usie zastanucca na svaich «metrach»… Buduć praviedzienyja kapitalnyja ramonty, ciepłavaja madernizacyja, nadbudavanyja pavierchi i mansardy. Takim čynam hetyja budynki buduć, narešcie, prytarnavanyja da pieršaha pryncypu nacyjanalnaje admietnaści — adpaviednaści landšaftna‑klimatyčnym umovam, čamu raniej jany, sa svaimi tonkimi ścienkami j plaskatymi dachami, niepradumanaj systemaju ścioku apadkaŭ, nie adpaviadali. Patreba ŭ takim rašeńni, što była daviedzienaja da najvyšejšaha kiraŭnictva RB, adpaviadaje całkam i finansavym mahčymaściam, i ŭzroŭniu technalahičnaha raźvićcia našaha budaŭnictva.
Znosić ich, u ahladnaj perspektyvie, u našaj krainie, mahčymaściaŭ niama… Što vyrazna śviedčyć pra stan biełaruskaj haspadarki. Dziela taho, kab źnieści 25 młn kvadratnych metraŭ staroha žyllovaha fondu, spatrebicca ad šaści da vaśmi miljardaŭ dalaraŭ. Prytym na novaje žyllo, pavodle padlikaŭ dziaržaŭnych kamunalščykaŭ i budaŭnikoŭ, što musić być uźviedzienaje na miescy «chruščovak», spatrebicca jašče blizu 14 miljardaŭ dalaraŭ! Pra toje, što novym budaŭnictvam mohuć zajmacca niedziaržaŭnyja padradčyki i investary, našamu čynavienstvu navat nie prychodzić da hałavy.
Zastałosia tolki padśviacić hetuju prahramu madernizacyi masavaha žylla idealahičnym pražektaram. U pieršuju čarhu zojmucca rekanstrukcyjaj piacipaviarchovikaŭ z cahlanymi murami, pabudavanymi ŭ 1968—1969 hadach. Zbolšaha apornyja kanstrukcyi ŭ hetkich budynkach u dobrym stanie, ale renavacyi padlahajuć bryli j prystupki na hankach, balkony, santechnika. Paśla planavanych ramontaŭ termin prydatnaści žylla pavialičvajecca na 50—75 hadoŭ.
Razam z tym staršynia Mienharvykankamu Paŭłaŭ zapatrabavaŭ, kab madernizacyja piacipaviarchovikaŭ, jak heta zaŭždy było možna ŭ savietaŭ, «viałasia ź minimalnymi vydatkami». Takim sposabam kaliści j budavali — i dahetul ad taho biadujuć.
Sproby niejak prystasavać «chruščoŭki» da sučasnaha ŭzroŭniu patrabavańniaŭ užo rabilisia. Prapanoŭvalisia j pieraplaniroŭki, i pašyreńni pakojaŭ. Ale całkam eksperyment byŭ daviedzieny da ładu adno tolki pa adrasie Kachoŭskaja, 60. A taksama dom № 19 pa vulicy Asipienki, ale tolki… pałova domu. Vyśvietliłasia, što zatraty na pierabudovu prykładna roŭnyja novamu budaŭnictvu. Naturalna, znajści investara na takija pracy niemahčyma. A dziaržava, nia majučy srodkaŭ, choča namalavać viasiołkavyja perspektyvy.
Tamu vyrašana pajści pa šlachu niesupynnych ramontaŭ: ciepłavoj madernizacyi i adzdableńnia znadvorku.
U adroźnieńnie ad Rasiei, dzie źniščeńnie chruščovak stała ledź nie adnym z nacyjanalnych prajektaŭ, ad Ukrainy, dzie prahrama znosu małakaštoŭnaje masavaje zabudovy 1960‑ch była ŭsio ž pryniataja ŭ 2006 hodzie, ad Kazachstanu, dzie naahuł pabudavali novuju stalicu, Biełaruś zastaniecca z chruščoŭkami. Razam z tym budzie adbyvacca dalejšy znos reštaŭ dasavieckaje zabudovy, źniščeńnie histaryčna‑kulturnaje spadčyny papiarednich epochaŭ. A razmalavanyja ŭ roznyja kolery, pieratynkavanyja, acieplenyja, ź vialikimi dachami j impazantnymi mansardami ź mietaładachoŭki, u daŭno abžytych rajonach, dzie žyvie ŭžo druhoje pakaleńnie haradžanaŭ, hetkija damy stanuć najbolšaj admietnaściu našaha ŭrbanistyčnaha landšaftu. To bok tradycyjnaj nacyjanalnaj architekturaju.
 |
