«Usio pačynali ramantyki, ale potym zamiest ich pryjšli kapitalisty»
Što najbolš uražvaje ŭ siońniašniaj Hiermanii — heta ichni padychod da karystańnia enierhijaj. Dola enierhii z alternatyŭnych krynic dasiahnuła 30% ad ahulnaha spažyvańnia — jak ad vuhalu i AES razam uziatych!
Kaliści razmovy pra soniečnuju i vietravuju enierhiju vyklikali tolki ŭśmiešku.
Ale na pačatku 2000-ch stała zrazumieła: pradukcyjnaść soniečnych i vietravych hienierataraŭ raście, a cana na takuju enierhiju padaje, i niemcy pačali ŭstaloŭvać ich paŭsiudna. Za 15 hadoŭ inviestycyi ŭ alternatyŭnuju enierhietyku Hiermanii skłali 200 miljardaŭ jeŭra. Suma, darečy, nie takaja i hihanckaja, kali ŭličyć maštab krainy. Zatoje na siońnia ŭ hetaj halinie pracujuć kala 400 tysiač čałaviek.
U Nižniaj Saksonii ŭ jaki bok vokam nie kiń — skroź vietraki. Fota aŭtara.
«Usio pačynali ramantyki, ale potym zamiest ich pryjšli kapitalisty», — skazaŭ mnie adzin niemiec, jaki zajmajecca techabsłuhoŭvańniem vietrakoŭ u Nižniaj Saksonii. Pierachod na ŭznaŭlalnyja krynicy — nie tolki inicyjatyva «źvierchu».
Navat prostyja sialanie ŭ Hiermanii raźmiaščajuć na dachach damoŭ soniečnyja paneli, kab być niezaležnymi ad dziaržavy i vialikich kampanij. Što ŭ svaju čarhu robić bolš niezaležnaj samu dziaržavu.
Tut łohika prostaja: albo my kuplajem enierhanośbity (u Rasii) i vyvodzim svaje hrošy z krainy, albo vyrablajem soniečnyja paneli ŭ svajoj krainie, pradajom ich svaim hramadzianam i pakidajem hrošy tut. Tak dumaje niamiecki ŭrad.
U nas u poli — viarba. U ich u poli — soniečnyja paneli. Fota aŭtara
Niekatoryja bujnyja hulcy na rynku alternatyŭnaj enierhietyki ŭžo ŭsurjoz kažuć, što tradycyjnyja enierhanośbity adžyli i što naśpiavaje patreba stvarać štości nakštałt APIEK va ŭznaŭlalnaj enierhietycy.
Darečy, niemcy skieptyčna staviacca da atamnaj enierhietyki, da jakoj biełarusy tolki namacvajuć šlach.
Nievialičkaja kraina nie moža dazvolić sabie ryzyku novaj Fukusimy ci Čarnobyla, miarkujuć jany. A z AES takaja ryzyka zaŭždy jość.
Paśla avaryi na «Fukusimie» ŭrad Hiermanii sa zhody ŭsich palityčnych partyj pastanaviŭ spynić usie 17 atamnych stancyj. 8 ź ich adklučyli adrazu ž, u 2015-m — jašče adnu. Astatnija miarkujecca spynić da 2022 hoda.
Druhaja pryčyna admovy ad atamnaj enierhii — heta jaje darahavizna. Tak, mienavita darahavizna! Hetak ličać aščadnyja niemcy. Jany nie majuć svajho ŭranu i, pa ichnich prahnozach, adekvatnaja cana na ŭran budzie trymacca jašče hadoŭ 30, paśla čaho skaračeńnie zapasaŭ hetaha rečyva niepaźbiežna zrobić jaho vielmi darahim. Da taho ž absłuhoŭvańnie atamnych stancyj taksama patrabuje vielizarnych hrošaj.
Błakitnym koleram paznačanyja doli alternatyŭnaj enerhietyki ŭ niamieckaj vałavaj vytvorčaści elektryčnaści. U 2005 — 10%, u 2015 — 30!
Naprykład, jak arhanizavać biaśpiečnaje pachavańnie radyjeaktyŭnych adkidaŭ paśla zakryćcia atamnych stancyj?
Pa padlikach ekacentraŭ, usie vydatki, źviazanyja z zakryćciom stancyj i zachavańniem adkidaŭ, patrabujuć kala 40 miljardaŭ jeŭra, pa niekatorych raźlikach i ŭsie 70. A na toje, kab pachavać usie atamnyja adkidy, spatrebicca kala 100 hadoŭ! Miesca dla mohilnika jašče nie znojdziena, bo nasielnictva, što žyvie pobač z prapanavanymi raniej placoŭkami, vystupaje rašuča suprać takoha susiedstva.
Narešcie, raspad jadziernych rečyvaŭ składaje sotni tysiač hadoŭ. I ŭvieś hety pieryjad terytoryi pachavańnia daviadziecca pilna achoŭvać. A heta ŭsio hrošy nastupnych pakaleńniaŭ.
Car2Go
A voś inšaja navacyja. Zdavałasia b, vielmi prostaja, ale taksama karysnaja i racyjanalnaja. Niemcy raspracavali i aktyŭna karystajucca sistemaj Car2Go. Heta sistema, dziakujučy jakoj možna arandavać mašynu ciaham adnoj siekundy.
Car2Go tak i pierakładajecca — «mašyna jechać». Vyhladaje heta tak. Amal na kožnaj vulicy jość stajanka, tam pryparkavanyja sinija małyja dvuchmiascovyja mašyny ź nievialikim bahažnikam.
Heta elektramabili, jakija stajać na zaradcy da taho momantu, pakul vy nie vyrašycie imi skarystacca. Usio robicca praz mabilny dadatak, źviazany z kredytnaj kartkaj klijenta. Adna chvilina aŭtaryzacyi praz mabilny telefon — i dźviery mašyny aŭtamatyčna admykajucca, paśla čaho jaje možna zavodzić.
Car2Go. Ilustracyjnaje fota.
Hadzina karystańnia takoj mašynaj — kala 14 jeŭra. Nie tanna? Ale tańniej za taksi. Navat u Biełarusi prajedź kudyści na taksi hadzinu — zapłaciš bolš. A pry niamieckich zarobkach heta i zusim dastupnaja pasłuha.
Na adnoj padzaradcy hetki elektramabil prajedzie niedzie 150 kiłamietraŭ. Skončyŭšy pajezdku, treba pryparkavać mašynu na anałahičnaj admysłovaj stajancy — heta kab prahrama vystaviła kančatkovy rachunak, a nastupny čałaviek taksama moh sieści ŭ zaradža- ny elektramabil.
Car2Go papularny siarod haradskich žycharoŭ, dla jakich utrymlivać ułasnyja mašyny doraha i časam niemetazhodna. Tamu ŭ płanach niemcaŭ stvaryć ahulnanacyjanalnuju sistemu prakatu takich mašyn.
Heta budzie vyhladać nakštałt praktyki staradaŭnich paštovych stancyj, na jakich kurjery mianiali zmoranych u darozie koniej na novych. Stancyi Car2Go pačnuć raźmiaščać nie tolki ŭ haradach, ale i pamiž imi, kab čałaviek biez prablem moh pamianiać mašynu ź nizkim zaradam i jechać dalej.
Jakija jany, niamieckija ahraharadki
Niamieckaja vioska i biełaruskaja — kardynalna roznyja. Tam niama kałhasaŭ i «načalstva». Kožny sam pra siabie dbaje, ale kožny j dobra maje.
Niemahčyma ŭjavić, kab pa niamieckaj vioscy boŭtalisia pjanyja rabočyja.
Tut vioska — heta miesca dla žyćcia. Šmat chto pracuje ŭ horadzie, ale bahata i fiermieraŭ.
Typovy dom u vioscy z soniečnymi panelami na dachu. Ilustracyjnaje fota.
U kožnaj vioscy jość svoj bar i hatelčyk, dzie jość i vaj-faj, i zyčlivyja supracoŭniki, i numary, da jakich jašče nie kožny hatel u biełaruskim rajcentry daciahnie.
Imkliva raźvivajecca ahraturyzm. I nie skazać, što ŭsie niamieckija krajavidy pryhažejšyja za našyja. Prosta niemcy biaruć servisam i pavahaj da klijenta.
Numar u viaskovym hateli. Fota aŭtara.
Hraf
U Hiermanii nie było pahałoŭnaha vyniščeńnia arystakratyčnych rodaŭ i ich ułasnaści. Tamu zajści ŭ hości da sapraŭdnaha hrafa ŭ jahony majontak — zvyčajnaja sprava. Prynamsi, aŭtar pabyvaŭ u takich haściach.
Majontak hrafa. Fota aŭtara.
Viadoma, siońnia arystakratyčny tytuł nie daje nijakich vyhadaŭ u žyćci, a pobyt sučasnaha arystakrata nie roźnicca ad susiedskaha. Zrešty, zvyčajny niemiec ź siarednim zarobkam moža pabudavać sabie dom raskošniejšy za staruju siadzibku XVIII st. Ale sprava tut u inšym — spadčynnym duchu. Prynaležnaść da rodu ŭskładaje na ŭsich jaho pradstaŭnikoŭ adkaznaść za los ziamli, dzie hadavalisia i pracavali ichnija prodki. Prynamsi, tak mnie kazaŭ sam hraf. A heta toje, čaho vielmi brakuje biełarusam.
Haradskoje žyćcio
Paraŭnoŭvajučy dźvie stalicy — Minsk i Bierlin, — možna skazać, što jany niečym padobnyja. Pieradusim architekturna — nievysokija budynki ŭ centry, žyłyja kvartały na ŭskrajkach.
Što cikava, niemcy tak pierarablajuć staryja savieckija chruščoŭki, pabudavanyja za HDR, što siońnia jany dobra ŭpisvajucca ŭ haradskuju architekturu — ich pryhoža pierafarbavali ci źmianili płaniroŭku i dabudavali zvonku prazrystyja lifty.
Taki padychod da horadabudaŭnictva i adsutnaść kazarmiennaha myśleńnia i robiać Bierlin pryvabnym. Tut nichto nie stanie zamaloŭvać pryhožyja hrafici, jak heta robiać u Minsku.
Ahułam ža majo ŭražańnie: Bierlin i Hiermanija pa-raniejšamu kvitniejuć. Usie roskaźni pra ich prablemy na našym telebačańni — łuchta. Niemcy vielmi razumna i z dumkaj pra budučyniu vyrašajuć prablemy, jakija pierad imi paŭstajuć.
