U majskim numary viedamasnaha časopisa «Milicyja Biełarusi» vyjšaŭ materyjał supracoŭnicy muzieja Unutranych vojskaŭ MUS Kaciaryny Andrončyk «Niepisanyj kodieks čiesti: iz istorii oficierskoho korpusa».
Tekst pačynajecca z davoli słušnych słovaŭ.
«Siońnia my ŭsio čaściej źviartajemsia da historyi, — piša aŭtarka, — cikavimsia žyćciovymi praviłami i tradycyjami tych, chto abaraniaŭ Radzimu i achoŭvaŭ paradak».
Dalej idzie pieralik aficerskich tradycyj tych «abaroncaŭ Radzimy», pra jakich viałasia havorka ŭ padvodcy.
Ale kaho aŭtarka stavić va ŭzor siońniašnim biełaruskim aficeram? Jakuju krainu nazyvaje Radzimaj?
U materyjale niama anivodnaha našaha suajčyńnika! Ni adzin z hierojaŭ nie maje nijakaha dačynieńnia da historyi biełaruskaha aficerstva.
Tak, u raździele «Pačućcio aficerskaj roŭnaści» dajecca spasyłka na rasijskaha hienierała Hanieckaha — kamandujučaha Vilenskaj vajskovaj akruhi, jaki adznačyŭsia padčas padaŭleńnia paŭstańnia Kastusia Kalinoŭskaha i navat atrymaŭ za čas kampanii try ordeny.
Haniecki viadomy tym, što raźbiŭ korpus Sierakoŭskaha — aficera, jakoha jakraz i možna było b pryvieści ŭ jakaści ŭzora. Jaho potym z padačy Hanieckaha paviesiać na Łukiškach, jak i Kalinoŭskaha.
Voś takimi prykładami zabojcaŭ biełaruskich patryjotaŭ natchniaje sučasnych aficeraŭ Kaciaryna Andrončyk. Ale heta tolki pačatak.
Dalej u tekście pryvodzicca prykłady siabroŭstva na froncie.
«Uspomnim kłasičny prykład: Suvoraŭ, Kutuzaŭ, Bahratyjon. Užo jak lubili Alaksandr Vasiljevič i Michaił Iłaryjonavič svajho paplečnika! Chto kiravaŭ avanhardam pry nastupleńni? Bahratyjon! Jaho lubili i ź im siabravali, bo viedali: na jaho možna pakłaścisia», — havorycca ŭ materyjale.
Navat kali adkinuć u bok histaryčnuju nieadpaviednaść —Bahratyjon niedalublivaŭ Kutuzava — usio adno zastajucca pytańni. Jakoje dačynieńnie da Biełarusi maje rasijski kamandujučy Suvoraŭ? Pryčym da Biełarusi Kutuzaŭ?
Viadoma, što suvoraŭskimi štykami Rasijskaja impieryja ŭrešcie ažyćciaviła daŭniuju svaju maru zachapić ziemli VKŁ — dla hetaha daviałosia rezać i biełaruskaje cyvilnaje nasielncitva, vajujučy z paŭstancami Kaściuški.
I chacia ŭ toj čas biełarusy masava apalačvalisia, a palityčnaja i ŭnutranaja situacyja była ciažkaja, fakt zastaniecca faktam — vojska Suvorava było rasijskim, nijakaha biełaruskaha aficerstva tam nie było. Jakija ŭ im možna šukać tradycyi?
Padobnaja situacyja z Kutuzavym, jaki šyroka viadomy jak kiraŭnik kampanii suprać Napaleona.
Ale ci zakładalisia ŭ rasijskim vojsku Kutuzava biełaruskija aficerskija tradycyi?
Paznaki zroblenyja aŭtaram padčas čytańnia artykuła
«Bolšaja častka tutejšych maładych ludziej nosiać orden Hanarovaha lehijona, jaki daŭ im Napaleon za toje, što ŭ 1812-m hodzie jany vajavali suprać nas, i heta vielmi naturalna nadaje chałodnaść uzajemnym adnosinam», — tak u 1821 hodzie pra Minsk pisaŭ Mikita Muraŭjoŭ, adzin z kiraŭnikoŭ rasijskich dekabrystaŭ.
Dyk ci možna pisać, što ŭ vojsku Kutuzava, suprać jakoha razam z Napaleonam vajavali biełarusy, składvalisia aficerskija tradycyi?
Ale i heta nie ŭsio. U tekście jak na padbor fihurujuć histaryčnyja asoby, da jakich tahačasnaje biełaruskaje nasielnictva nie adčuvała nijakaj lubovi.
U raździele «Ab uznaharodžvańni» pryvodzicca ŭzor rasijskaha hienierała Jeŭhrafa Fiedotaviča Kamaroŭskaha i jahonyja pohlady na zaachvočvańnie padnačalenych aficeraŭ da słužby.
Ci možna hetaha pieciarburhskaha hienierała ad infanteryi časoŭ Kaciaryny II adnieści da pačynalnika biełaruskich aficerskich tradycyj?
Pahladzim u jahonyja ž «Zapiski» — aŭtabijahrafičnyja natatki Kamaroŭskaha.
Voś jon apisvaje momant prybyćcia ŭ Vilniu rasijskaha impieratara Alaksandra I i ŭračystuju viačeru z hetaj nahody, u jakoj hienierał supravadžaŭ rasijskaha manarcha.
«Na toje pryznačany byŭ zamak niedaloka ad Vilni, — piša Kamaroŭski. — Zamak pryznačany byŭ dla balu, a dla viačery tre' było vybudavać draŭlanuju halereju, što daručana było najlepšamu architektaru z palakaŭ [Tahačasnaje nasielnictva byłoj Rečy Paspalitaj ruskija pahałoŭna nazyvali palakami — Aŭtar.], jaki znachodziŭsia ŭ Vilni. Napiaredadni taho dnia, jak pryznačana było śviata, usia pabudavanaja halereja abrynułasia; na ščaście, što ŭ joj tady nikoha nie było, a bolš jašče, što nie tady, kali b jana była napoŭniena haściami. Architektar, jaki budavaŭ hetuju halereju, paśla hetaha niaščasnaha zdareńnia bieź viestak źnik: kazali, što znajšli jaho kapialuš na bierazie raki Vilii».
Voś tak biełaruskaje nasielnictva sustrakała tych, kaho ŭ časopisie «Milicyja Biełarusi» staviać va ŭzor.
Ci varta kazać, što dalej u tekście pryvodziacca niejkija unter-afecery Muramskaj (!) invalidnaj kamandy i h.d.
Tekst skančajecca vysnovaj aŭtarki pra toje, što čas chutkapłynny, i vielmi imkliva źmianiajucca vojska i ludzi ŭ pahonach.
Ale, maŭlaŭ, «tradycyi, jakija pieradavalisia z pakaleńnia ŭ pakaleńnie, zaŭsiody buduć tym padmurkam, na jaki abapirajecca kodeks honaru aficeraŭ».
My pasprabavali źviazacca z aŭtarkaj i vyśvietlić, čamu ŭ jaje tekście niama ni słova pra biełarusaŭ, jakija majuć svaje, adroznyja ad ruskich aficerskija tradycyi.
Ale jašče pierad hetym my vyśvietlili, što ŭvieś tekst, nadrukavany ŭ «Milicyi Biełarusi» — heta miks z publikacyj rasijskaha aŭtara Alaksandra Hiryna i niekatorych inšych krynic.
Tamu našaje pytańnie palahała tolki ŭ tym, čamu Kaciaryna Andrončyk vydaje (ź minimalnymi praŭkami) čužy tekst za svoj i nie razumieje pry hetym, što padmianiajučy našuju słaŭnuju historyju čužoj, naŭrad ci spryjaje tym samym biełaruskamu patryjatyzmu siarod aficeraŭ.
Ale Kaciaryna admoviłasia kamientavać štości pa telefonie.
Zamiest hetaha ŭ Redakcyju praź niekatory čas pazvaniŭ čałaviek, jaki nazvaŭsia namieśnikam staršyni arhanizacyi vieteranaŭ MUS, pałkoŭnikam u adstaŭcy.
Jon sprabavaŭ vyśvietlić, jakaja nam sprava da publikacyj u časopisie «Milicyja Biełarusi» i na poŭnym surjozie śćviardžaŭ, što «kansultavaŭ» aŭtarku pry padrychtoŭcy materyjału — i heta jon kazaŭ pra tekst, całkam źlizany ź interneta.
Ale voś hałoŭny redaktar časopisa Siarhiej Račyła pryniaŭ našyja zaŭvahi i zapeŭniŭ, što redakcyja adkryta da supracoŭnictva i hatovaja drukavać materyjały inšych aŭtaraŭ, jakija vałodajuć temaj.
