Savieckaja ŭłada była nialudskaj. Jana nie viedała ni spahady, ni litaści. Kožny raz pierakonvaješsia ŭ hetym, adkryvajučy archiŭnyja spravy NKUS. I choć u hetaj tečcy, jakaja zachavałasia i dastupnaj u zanalnym archivie Oršy, usiaho 10 listoŭ, heta jakraz toj vypadak, kali navat dadumvać ničoha nie treba, nastolki ŭsio vidavočna. Viadoma, što lepš za ŭsio sutnaść dziaržavy vyjaŭlajecca ŭ jaje staŭleńni da dziaciej, žančyn, invalidaŭ i starych. Vypadak ź biełaruskim sielaninam Ludviham Kačanoŭskim pakazvaje, jak staviłasia savieckaja dziaržava da starych.
Ludvih Francavič Kačanoŭski, palak, naradziŭsia ŭ 1850 hodzie ŭ vioscy Kaziałkoŭ Čašnickaha pavieta. Tak, jašče pry pryhonie! Toje, što ŭ jaho spravie ŭkazana «ź sialan», a nie z dvaran, daje nam usie padstavy mierkavać, što jaho siamja paśla vyzvaleńnia ad pryhonnaha prava ŭsiaho damahałasia sama, svajoj pracaj. Ale ŭ 1929 h. jon i jaho blizkija stracili ŭsio — byli raskułačanyja, h.zn. pazbaŭlenyja doma, ziamli i majomaści, i vysłany na poŭnač. Užo tady, padčas vysyłki, najciažkich pierajezdaŭ, znachodžańnia ŭ paŭnočnych lasach, časta pad adkrytym niebam abo ŭ śpiecham pabudavanych barakach, Ludvihu było 79 hadoŭ. U 1931 h., kali dziaržava z-za vysokaj śmiarotnaści i nieabchodnaści karmić niepracazdolnych starych, dazvoliła im viarnucca, Kačanoŭski z žonkaj Maryjaj viarnulisia ŭ Biełaruś i žyli ŭ vioscy Čarosava Lepielskaha r-na adnaasobnaj haspadarkaj (praŭda, u ankiecie paznačana: kałhaśnik, ale naŭrad ci ŭ 87 hadoŭ čałaviek pracavaŭ u kałhasie).
Ludvih Kačanoŭski byŭ aryštavany 19 vieraśnia 1937 hoda. Viadoma, što aryšt pravodziŭ pamočnik načalnika Lepielskaha OKRO RKM (akruhovaha adździeła raboča-sialanskaj milicyi) NKVD małodšy lejtenant milicyi Vałyniec. Historyja, što byvaje redka, daniesła da nas i jašče niekalki proźviščaŭ udzielnikaŭ raspravy nad starym: načalnik adździaleńnia OKRO lejtenant dziaržbiaśpieki Niečypierovič. Chutčej za ŭsio, heta prysutny ŭ bazie dadzienych «Miemaryjału» «Kadravy skład orhanaŭ dziaržaŭnaj biaśpieki SSSR. 1935—1939)» Branisłaŭ Uładzisłavavič Niečypierovič, jaki zahadam NKVD SSSR №184 ad 1936/03/23 atrymaŭ zvańnie mał. lejtenanta HB. Trecim pastaviŭ podpis načalnik Lepielskaha OKRO staršy lejtenant dziaržbiaśpieki Jermałajeŭ. Vasil Andrejevič Jermałajeŭ paśla chutkaha karjernaha rostu, vysłuhavanaha ŭmieńniem vybivać lubyja patrebnyja pakazańni i davać vysokija pakazčyki raskryvalnaści, u 1939 hodzie budzie aryštavany, zvolnieny z pracy i asudžany Vajennym trybunałam vojsk NKVD Biełaruskaj akruhi da rasstrełu… Praŭda, Vajennaja kalehija Viarchoŭnaha suda zamianiła najvyšejšuju mieru na 10 hadoŭ vysyłki — katy časta prajaŭlali padobnuju dabryniu ŭ adnosinach da svaich kaleh. 26 listapada 1942 hoda na 2-i dzień apieracyi «Mars» pad Rževam u składzie 4-j štrafnoj roty 380-j strałkovaj dyvizii Jermałajeŭ adkupić svaju vinu kryvioj — budzie zabity i pachavany ŭ brackaj mahile.
10 hadoŭ atrymaŭ i Kačanoŭski. Adzin — za ździek ź ludziej, katavańni i asudžeńnie na śmierć nievinavatych, druhi — nibyta za ahitacyju suprać savieckaj ułady, nienavidzieć jakuju siamji Kačanoŭskaha, jak i miljonam inšych siemjaŭ, było za što. Na žal, u spravie nie zastałosia ni pakazańniaŭ śviedak, ni apieratyŭna-vyšukovaj infarmacyi, ni dopytaŭ. Tolki karotkaja vytrymka: «Abvinavačvajecca ŭ tym, što vystupaŭ u abaronu voraha naroda Trockaha, raspaŭsiudžvaŭ pravakacyjnyja čutki pra vajnu i hibieli sav. ułady». Dadatkova ŭkazvałasia, što Kačanoŭski — «pamahaty polskich akupantaŭ». I heta praz 16 hadoŭ paśla padpisańnia Ryžskaj mirnaj damovy pamiž SSSR i Polščaj, jakaja padzialiła BSSR napałovu! Hetaha akazałasia dastatkovym, kab na pasiadžeńni Asablivaj Trojki NKUS BSSR ad 20 kastryčnika 1937 h. Kačanoŭski Ludvih Francavič, raniej nie sudzimy, biespartyjny, niepiśmienny, byŭ asudžany na 10 hadoŭ papraŭča-pracoŭnych łahieraŭ.
Z aršanskaj turmy Ludvih Francavič budzie pieraviedzieny ŭ VPK-7 u Mahilovie, dzie 25 krasavika 1938 hoda lačebna-pracoŭnaj kamisijaj u składzie načalnika kałonii Pietrusienki, lekara Rozenćviejh i inśpiektara URU Śvierdlina źniavoleny Kačanoŭski budzie pryznany niahodnym da fizičnaj pracy pa pryčynie starečaha marazmu…
A ŭžo 29 maja Pietrusienka, Rozenćviejh i adkazny dziažurny Krycki skłali akt pra toje, što «ŭ hety dzień Kačanoŭski Ludvih Francavič, jaki znachodziŭsia na lačeńni ŭ balnicy PPK №7, pamior. Pakutavaŭ na starečy marazm i hryp. Śmierć nastupiła ad starečaha marazmu».
Adnak vypadak Ludviha Kačanoŭskaha nie byŭ čymści vyklučnym. U śpisie z bolš čym 59.000 represavanych u BSSR ja naličyŭ kala 40 čałaviek, jakija naradzilisia ŭ 1850 hodzie i raniej. Bolšaść ź ich paciarpieli ŭ 1929—1930 hadach. Treba adznačyć, što ŭ hetym śpisie niama tych, chto byŭ raskułačany i represavany ŭ administracyjnym paradku i, padobna siamji Kačanoŭskaha, vysłany na poŭnač, a tolki tyja, chto byŭ asudžany sudovymi i niesudovymi orhanami pa peŭnych artykułach, a paśla byŭ reabilitavany. Siarod hetych ludziej bolšaść była asudžana da vysyłki, ale, pa mienšaj miery, šaściora byli asudžanyja da najvyšejšaj miery i rasstralanyja. Tak, 21 listapada 1937 hoda ŭ połackaj turmie byŭ rasstralany za antysavieckuju ahitacyju Mikałaj Makaraŭ (nar. u 1850 h., biełarus, sielanin, niepiśmienny), 1930/01/09 nibyta za suviaź z polskaj vyviedkaj i bandami byŭ rasstralany Ivan Statkievič (nar. u 1848 h.). Byli siarod represavanych i žančyny: 1929/08/23 byli asudžanyja na try hady vysyłki ŭ paŭnočny kraj 80-hadovyja sialanki Hanna Matusievič i Lizavieta Ničyparovič, a 1930/02/13 — taksama da vysyłki za špijanaž — ich adnahodka Adela Słavieckaja.
Dla artykuła ja ŭziaŭ najbolš aburalnyja vypadki, kali represavanym było bolš za 80 hadoŭ (navat u samych kamfortnych krainach adsotak hetaj uzrostavaj katehoryi nie pieravyšaje 5%). Kali ž źnizić uzrostavuju płanku na 10 hadoŭ, to tolki tych, chto naradziŭsia ŭ adnym 1860 hodzie (h.zn. tych, kamu ŭ 1929—1939 było 69—79 hadoŭ), naličvajecca 100 čałaviek, u 1870 — užo 440. Takim čynam, tolki pa hetym zusim niapoŭnym śpisie možna śćviardžać, što represii naŭprost zakranuli tysiačy stałych ludziej. Kazać ža pra katastrofu sotniaŭ tysiač ludziej va ŭzroście, jakija pieražyli svaich rasstralanych dziaciej, naohuł nie davodzicca…
30 lipienia 1930 hoda byli asudžanyja da roznych terminaŭ Anton, Branisłaŭ, Vikiencij i Franc Ludvihavičy Kačanoŭskija, ź vialikaj dolaj imaviernaści — syny Ludviha Francaviča Kačanoŭskaha. 29 vieraśnia 1937 hoda za dziejnaść u składzie kontrrevalucyjnaj arhanizacyi Branisłaŭ byŭ rasstralany… Usie jany byli reabilitavanyja, h.zn. pryznanyja nievinavatymi. A voś pra samoha Ludviha Francaviča Kačanoŭskaha ni ŭ adnym ź viadomych śpisaŭ niama źviestak pa reabilitacyi. Zrešty, jak i pra sotni tysiač inšych biaźvinna zabitych i zakatavanych.
Na žal, u spravie niama fatahrafii 87-hadovaha chvoraha staroha, adnaho ź dziasiatkaŭ tysiač, kaho abrabavała, razburyła siemji, źniščyła synoŭ i dačok, a potym ździekavałasia i katavała słabych starych savieckaja ŭłada za adno tolki «złačynstva»: nianaviść da hetaj ułady — ułady ludajedaŭ.
