Piša Vital Taras.
Tydzień tamu radyjo «ANT» pieradała infarmacyju pra toje, što, dziakujučy MNS Rasiei, u Cchinvali adnaŭlajecca narmalnaje žyćcio. Horad zabiaśpiečany elektryčnaściu, a mnohija jaho žychary ŭžo navat hladziać televiziju. I heta ŭ horadzie, na dzievianosta adsotkaŭ źniščanym hruzinskimi HRAD-ami, jak zajaŭlali raniej rasiejskija ŚMI. Dzie ž jaho žychary hladziać ciapier svaje televizary — u sutareńniach razubranych budynkaŭ ci ŭ ziamlankach?
Naiŭna dumać, što heta vynik pamyłki niejkaha redaktara (u Biełarusi ci Rasiei), jaki zabyŭsia pra toje, što tranślavałasia ŭ efir jašče ŭčora. Na vajnie jak na vajnie: jakaja infarmacyja albo dezynfarmacyja na hety momant bolš adpaviadaje metam prapahandy, taja i padajecca ŭ efir.
«Ukraina prajhrała vajnu»
Rasiejskija ŚMI ŭ cełym dziejničajuć efektyŭna. Pavodle analityčnaj hrupy ŭkrainskaj kampanii Pro.mova, «Ukraina prajhrała infarmacyjnuju vajnu Rasiei ŭ aśviatleńni kanfliktu ŭ Hruzii». Pra heta śviedčać, u pryvatnaści, vyniki daśledavańnia vodhukaŭ na najbolš papularnych initernet-medyjach Ukrainy, praviedzienaha 11—12 žniŭnia. Niekatoryja ź ich apublikavanyja na sajcie korrespondent.net. Bolš za pałovu ŭsich krynicaŭ, ź jakich čerpali infarmacyju ŭkrainskija karystalniki, byli rasiejskimi. Naprykład, na initernet-resursach korrespondent.net i podrobnosti.ua rasiejskimi adpaviedna byli 76 i 55%. Zachodnija krynicy skłali mieniej za 2%. Unian.net (aficyjnaje infarmahienctva Ŭkrainy) vykarystoŭvała rasiejskija krynicy ŭ 45% paviedamleńniaŭ na temu vajny ŭ Hruzii.
Eksperty adznačyli, što ŭ paviedamleńniach ukrainskich internet-vydańniaŭ i na telebačańni nie chapaje nierasiejskich krynicaŭ. Adzinaj surjoznaj alternatyvaj jany ličać mahutnyja mižnarodnyja ahiencyi — Reuters, AR albo AFP.
I heta va Ŭkrainie, dzie ź liškam ukrainamoŭnych hazetaŭ, tele- i radyjokanałaŭ, internet-sajtaŭ. Što ž tady kazać pra Biełaruś, jakaja ŭsie 17 hadoŭ svajoj niezaležnaści zastajecca nieadjemnaj častkaj rasiejskaj infarmacyjnaj prastory?
Adzin Zimoŭski
Miž inšaha, va ŭkraincaŭ jość žadańnie viedać, što adbyvajecca nasamreč, žadańnie zrazumieć, jakija nastupstvy budzie mieć vajna ŭ Hruzii dla Ŭkrainy, što adpaviadaje ŭ hetaj sytuacyi nacyjanalnym intaresam. Aŭtar hetych radkoŭ adčuŭ sapraŭdnuju zajzdraść da ŭkraincaŭ, kali tydzień tamu ŭ Kijevie sabrałasia navukovaja (!) kanferencyja, pryśviečanaja sytuacyi na Kaŭkazie i mahčymym dziejańniam ukrainskich uładaŭ, perspektyvie siabroŭstva krainy ŭ NATA i h.d. Adkryćcio kanferencyi tranślavałasia žyŭcom.
Heta narmalnyja dziejańni nacyjanalnaj elity va ŭmovach pahrozy suverenitetu. Mahčyma, u Biełarusi, niedzie na ŭzroŭni prezydenckaje Administracyi, prachodzili apošnimi dniami sakretnyja narady na tuju ž temu. Ale ž hramadzkaści ničoha pra heta nieviadoma — biełaruskaja nacyja pa-raniejšamu vyklučanaja z pracesu pryniaćcia rašeńniaŭ, ad jakich zaležyć jaje los. Jak i los nacyjalnaj biurakratyi, darečy.
Z usich jaje pradstaŭnikoŭ
adzin Alaksandar Zimoŭski zastupiŭsia, tak by mović, za honar dziaržavy, kali rasiejski pasoł u źniavažlivaj formie zapatrabavaŭ u aficyjnaha Miensku poŭnaj i biezumoŭnaj padtrymki «miratvorčaj aperacyi» ŭ Paŭdniovaj Asiecii.
Ale ž kiraŭnik dziaržteleradyjo ci to zabieh napierad baćki, ci to spaźniŭsia — užo nastupnym dniom pradstaŭnik MZS zapeŭnivaŭ, što RB va ŭsim padtrymlivaje RF i ličyć jaje dziejańni na Kaŭkazie «pravamiernymi».
Vidać, pačynać karekcyju zamiežnaj palityki treba było jašče 13 hadoŭ tamu, kali na referendumie ŭ Biełarusi sajuz z Rasiejaj, likvidacyja nacyjanalnaj symboliki j nadańnie rasiejskaj movie statusu dziaržaŭnaj prymalisia «adnym pakietam».
U pieršyja ž dni paśla ŭviadzieńnia dadatkovych miratvorčych siłaŭ u Cchinvali ŭsie rasiejskija ŚMI jak pa kamandzie pačali nazyvać hety horad Cchinvałam, a Suchumi — Suchumam. Pavodle lohiki, treba było pajści jašče dalej i nazvać Tbilisi Tyflisam, jak u carskaj Rasiei.
Miž inšaha, niezadoŭha da pačatku vajny ŭ Hruzii, «Naša Niva» źmiaściła vyniki adnaho sacdaśledavańnia Instytutu Hełapa, pavodle jakich rasiejskuju movu ŭ krainach Sadružnaści niezaležnych dziaržavaŭ (ciapier užo, vidać, byłoj sadružnaści) najhorš razumiejuć i najmieniej karystajucca joju ŭ Azerbajdžanie i Hruzii — usiaho niekalki adsotkaŭ darosłaha nasielnictva. (Cikava, što pavodle analahičnaha daśledavańnia ŭpeŭniena karystajucca rasiejskaj movaj i pišuć na joj biez pamyłak u tych samych dziaržavach taksama ŭsiaho niekalki pracentaŭ.)
Adsutnaść kvalifikacyi ci śviadomy vybar?
Što tyčycca moŭnaj sytuacyi ŭ Biełarusi, dyk heta vynik nia stolki vialikadziaržaŭnaha rasiejskaha šavinizmu, kolki ŭłasnaj kulturnaj palityki.
Voś apošni prykład. Kožnaja nacyjanalnaja telekampanija kuplaje ekskluziŭnaje prava na pakaz Alimpijskich hulniaŭ u svajoj krainie.
Tranślacyja hulniaŭ u Pekinie na «Pieršym kanale» abo na kanale «Ład», pryznačanaja vyklučna dla žycharoŭ Biełarusi, jaje nielha pakazvać pa-za miežami dziaržavy. Dyk čamu było nie arhanizavać pakaz choć by častki repartažaŭ na dziaržaŭnaj biełaruskaj movie? Niaŭžo niechta ź biełarusaŭ nia staŭ by hladzieć spabornictvy z udziełam biełaruskich spartoŭcaŭ praz kamentary pa-biełarusku ci nie zrazumieŭ by ich?Absurd!
Moža, sprava ŭ adsutnaści patrebnaj kvalifikacyi ŭ kamentataraŭ? (Varta zaznačyć, mnohija ź ich i pa-rasiejsku časta nia mohuć piśmienna sfarmulavać dumku.)
Ci ŭsio-taki heta śviadomy vybar ułady?
Tady nia treba ździŭlacca, što Biełaruś budzie zastavacca pad upłyvam tatalnaj kramloŭskaj prapahandy, a kiraŭniki suverennaj krainy vymušanyja apraŭdvacca pierad «starejšymi dziadźkami» z Maskvy, što čas ad času ščoŭkajuć ich pa nosie, jak pasoł Surykaŭ.
Zrazumieła, «vodapadzieł» u hramadztvie nie abaviazkova prachodzić pamiž tymi, chto viedaje rodnuju movu i tymi, chto jaje nia viedaje. Naprykład, siarod naviednikaŭ zhadanaha vyšej ukraniskaha sajtu korrespondent.net šmat chto z prychilnikaŭ ukrainskaj dziaržaŭnaści dy eŭrapiejskaj demakratyi piša svaje kamentary pa-rasiejsku. Ale jašče nie davodziłasia bačyć na sajcie nivodnaha varožaha da Ŭkrainy vodhuku na ŭkrainskaj movie.
