Sustrečy ŭ Barysavie, na jakoj vyrašałasia: trapić BATE ci nia trapić u Lihu čempijonaŭ, papiaredničaŭ udały dla biełarusaŭ matč u Safii. A tamu matču papiaredničaŭ mini-skandał: dyrektar klubu “Leŭski” chvaliŭsia? Ci ž my nia vyjhrajem u zavodzkaj kamandy ź niejkaha pravincyjnaha haradka štučna stvoranaj krainy? My, najlepšy klub stalicy, jaki nosić nazvu nacyjanalnaha hieroja! Heta vyklikała abureńnie ŭ BiełNecie.
Što ž tam za «Leŭski» taki?
Klub «Leŭski», jaki siońnia budzie hrać z BATE ŭ nadziei na revanš, nosić imia hieroja Baŭharyi. Dakładniej, mianušku. Leŭskim byŭ prazvany junak Vasił-Ihnaci Kunčaŭ (1837—1873), ad lava — za vajaŭničaść dy advahu. «Leŭski» ŭ Baŭharyi, ličy, što Lenin dy Kalinoŭski, razam uziatyja. Manach, jaki padbivaŭ baŭharaŭ proci turak, rychtavaŭ paŭstańnie, zakupaŭ zbroju, nia hrebavaŭ terarystyčnymi metadami. Padčas rasiejska-tureckaj vajny jaho schapili j zabili na safijskaj płoščy. Pry žyćci jon nazyvaŭ siabie mirskim «dyjakanam Vasilem», a narod paśla prazvaŭ jaho Apostałam svabody. U 1990-ja jaho manilisia kananizavać, ale śviatym — mučanikam jeradyjakanam Ihnacijem — jon staŭsia tolki dla hrupy raskolnikaŭ. Letaś telehledačy abrali jaho najvialikšym baŭharynam usich časoŭ.
Z 1880 hodu jamu staviać pomniki pa ŭsioj krainie, a ŭ jahony honar adkryvajuć čatyry muzei. Jahonaj mianuškaj taksama nazvanyja horad, mnostva viosak, i, narešcie, — safijski futbolny klub.
Za «Leŭskaha» chvalejuć ad 1914 hodu — jaho zapačatkavali j nazvali studenty safijskaj mužčynskaj himnazii. Za čas svajho isnavańnia klub, adnak, hierojskuju nazvu nia raz mianiaŭ: u 50-ja jon zvaŭsia «Dynama», u 70-ja — ažno dvuma hierojami: «Leŭski-Spartak», u 80-ja, jak viciebskija vafli dy baŭharskaja hara, — «Vitoša».
25 razoŭ «Leŭski» stanaviŭsia čempijonam Baŭharyi, apošni raz — u 2007-m. Najvialikšaje dasiahnieńnie na mižnarodnaj arenie apošniaha času — vychad u čverćfinał kubku UEFA ŭ sezonie 2005-2006.
U 1998 u Baŭharyi nie znajšłosia trenera, kab uznačalić klub, i na pasadu zaprasili pažyćciova dykvalifikavanaha svajoj federacyjaj ukrainca Viačasłava Hroznaha, jakoha paźniej pryznali najlepšym treneram čempijanatu Baŭharyi. Praz hod treneram staŭ rasiejec Uładzimier Fiadotaŭ — jahonaja karjera chutka vylecieła za liniju pola z farmuliroŭkaj «za nievykanańnie pastaŭlenych zadač». Pačałasia era hučnych skandałaŭ u klubie.
U 2001 u kamandu pryjšli rasiejskija lehijanery, adnaho ź jakich paśla pryjšłosia vyhnać za pjanku. Dalej u miascovych hazetach pajšła pahałoska, što rasiejski aliharch dy ŭładalnik «Leŭskaha» (a taksama bujnoj kamunikacyjnaj i bujnoj naftapierapracoŭčaj kampanii) Michaił Čarnoj padazrajecca ŭ finansavych machinacyjach. Zachodniaja presa ŭvohule źviazała Čarnoha z kantrabandystami zbroi ŭkrainskaha pachodžańnia, piša zavtra.com.ua. Zhadki pra drabniejšyja «dasiahnieńni» Čarnoha možna j ciapier znajści ŭ kryminalnych rehijanalnych hazetach. Zrešty, hetyja padazreńni nie zaminajuć Čarnomu haspadaryć słavutym baŭharskim klubam da siońnia.
Zhadvajučy pra čornyja plamy na «Leŭskim», nia varta zabyvacca, što na ahulnabaŭharskim tle jany j nie takija ŭžo čornyja. Tamtejšy čempijanat daŭno maje słavu adnaho ź lideraŭ pa kolkaści «pradavanych» matčaŭ.
Baŭharyja daloka ŭ śviecie znanaja karumpavanaściu svaich čynoŭnikaŭ. Eŭrakamisija prostaj movaj była ahučyła hetuju niezajzdrosnuju charaktarystyku j navat vyłučyła hrošy na baraćbu z karupcyjaj. Dy nieŭzabavie musiła pryznać, što hrošy «byli vykarystanyja nieefektyŭna» (ci niedyplamatyčnaj movaj — razrabavanyja tymi ž karupcyjanerami) dy ad metadu finansavych ulivańniaŭ pierajšła da metadu verbalnych pierakonvańniaŭ. Baŭharyja stała pieršaj krainaj, jakoj ES pierapyniła strukturnyja datacyi da vyrašeńnia prablemaŭ z karupcyjaj.
Nie padmažaš — nie pajedzieš, asabliva z daktarami, prakurorami, mytnikami, palicejskimi, deputatami dyj čynoŭnikami ŭvohule — ličać baŭhary i hetym pasłuhujucca. Pavodle rehularnych apytańniaŭ, bolš jak 80 % baŭharaŭ ličać uzrovień karupcyi ŭ krainie nadta vysokim.
Čas ad času hetaja ŭpeŭnienaść padmacoŭvajecca vypuskami kryminalnaj chroniki. Hetak, sioleta ŭ traŭni baŭharskija mytniki prasłavilisia na ŭvieś śviet malaŭničym performensam: kali na prapusknym punkcie źjavilisia śledčyja, z voknaŭ mytnych kabinetaŭ pasypalisia... hrošy. Niekalki tysiač eŭraŭ złodziei ŭ formie vykinuć, adnak, nie paśpieli, i tyja byli kanfiskavanyja razam z prypasami alkaholu dy cyharetaŭ. Hetkaj akcyjaj adznačyŭsia novy mytny načalnik, papiarednika jakoha zvolili akurat za karupcyju.
U 2004 hodzie praz abvinavačańni ŭ karupcyi straciŭ pasadu najvyšejšy spartovy funkcyjaner krainy — kiraŭnik Nacyjanalnaha alimpijskaha kamitetu Baŭharyi Ivan Słaŭkaŭ. Z žurnalistami, jakija vydali siabie za biznosoŭcaŭ, jon abmierkavaŭ, jak zaručycca hałasami padčas vybaru stalicy Alimpijady-2012, a paśla tyja ščyravańni pakazali pa Bi-bi-si.
«Skazać, što ja rasčaravany, značyć ničoha nie skazać. Ja duža j duža razzłavany», — lutavaŭ tady prezydent Mižnarodnaha alimpijskaha kamitetu Žak Rohie.
Dyj našyja zaŭziatary dobra pamiatajuć raźviazany letaś rumynskaj spartovaj hazetaj hučny skandał pra nibyta dahavarny matč miž zbornymi Baŭharyi i Biełarusi. Tady znoŭ uspłyła imia Čarnoha, rumyny, jakim zaležała ad taho matču, źviarnulisia ŭ UEFA, a trener baŭharskaj kamandy «Mińjor» paciahnuŭ futbalistaŭ u carkvu prysiahać na Biblii dy praklaŭ tam chabarnikaŭ i niadobrazyčliŭcaŭ. «Ziamnyja» zachady ŭ baraćbie z baŭharskaj karupcyjaj jakich by to vynikaŭ pakul nie dajuć.
