Vadzim, moj dobry siabra studenckich časoŭ, źjechaŭ u Kijeŭ jašče da Majdanu i ATA. Što charakterna, paśla 2014-ha ŭ Minsk nie viarnuŭsia. Chacia i z pracaj, i z hrašyma mieŭ ciažkaści. Na minułym tydni Instagram abmiarkoŭvaŭ adjezd u Kijeŭ Romy Śviečnikava — maładoha biełarusa, jaki napisaŭ najlepšuju knihu pra vandroŭki, jakuju mnie daviałosia čytać u maim žyćci. Roma z Barysam Nikałajčykam tolki što skončyli praziavany bujnymi biełaruskimi partałami ŭdzieł u Manholskim rali. Adpačyŭšy, Roma vyrušyŭ u Kijeŭ.
«Sad story for Minsk», — zaznačyŭ adzin z kamientataraŭ hetaj naviny ŭ Facebook.
Dyk čamu z «kvitniejučaj» i mirnaj Biełarusi ludzi navažvajucca jechać u paralizavanuju vajnoj na ŭschodzie, «źbiadniełuju» Ukrainu? Dzie tut łohika? Bo biežancy musili b ciahnucca ŭ advarotnym napramku!
Ja pravioŭ čatyry nočy ŭ Kijevie, sprabujučy zrazumieć, što moža vabić u hetaj stalicy čałavieka, jaki pryzvyčaiŭsia pračynacca ŭ Minsku.
Terminalnaja desavietyzacyja
Kab vam raspavieści pra stan adnosin Kijeva z savieckim minułym, namaluju, jak hetymi dniami prachodzić ekskursija pa muziei Druhoj suśvietnaj vajny ŭ Kijevie. Praz adsutnaść vialikich srodkaŭ na kulturu ekspazicyja ŭ muziei nie mianiałasia, zdajecca, z momantu jaho zasnavańnia. To ŭvieś ciažar utvareńnia novych sensaŭ pierakładzieny na interpretacyju.
U zroblenaj jašče za savietami zale, pryśviečanaj padrychtoŭcy niemcaŭ da vajny, ekskursavod — były žaŭnier — raspaviadaje pra siabroŭstva Stalina i Hitlera, pra pakt Mołatava — Rybientropa i sakretny pratakoł da jaho. U nastupnym chole, jaki savieckija muziejščyki pryśviacili źvierstvam fašystaŭ nad savieckimi vajennapałonnymi, vy pačujecie pra drennaha Stalina, jaki pryraŭniaŭ usich, chto zdaŭsia ŭ pałon, da vorahaŭ naroda i zdradnikaŭ, pra 227-y prykaz. SSSR nie zastupaŭsia za pałonnych, jak heta rabili ŭrady inšych krainaŭ — adsiul i źvierstvy. Vy pačujecie, jak savieckija hienierały źbiehli padčas abarony Sievastopala, jak toje samaje adbyłosia i na Kurskaj bitvie, jak saviety pry adstupleńni ŭzarvali centr Kijeva, a puškami, jakija byli na ŭzbrajeńni, niemahčyma było paškodzić niamieckija tanki. Partyzany pamahali Čyrvonaj armii, a nie ludziam. Niamieččyna prajhrała tamu, što nie skarystoŭvała pracu dziaciej. Pry vyzvaleńni Kijeva zahinuła ŭ 8 razoŭ bolš savieckich sałdat, čym niemcaŭ.
Praz 10 chvilin uźnikaje adčuvańnie, što muziej toj savietami vybudavany vyklučna dla taho, kab zaśviedčyć złamysnaść savietaŭ. Jakaja značna pieraŭzychodzić źvierstvy nacystaŭ. Na nizie, u faje, la prystupak muzieja, znachodzicca vyčarpalnaje vytłumačeńnie taho, čamu ekskursija tut mienavita takaja. Tut vystaŭlenaja forma, ściahi i asabistyja rečy bajcoŭ, što zahinuli padčas ATA. U niejkim sensie vajna na ŭschodzie Ukrainy — heta vyśviatleńnie, chto z bakoŭ kanfliktu sapraŭdny «fašyst»: sieparatysty ci tyja, chto adstojvaje jednaść krainy. A tamu biez desavietyzacyi pamiaci pra Druhuju suśvietnuju tut nikudy.
To kali ŭ vas mocna padharaje ad Leninaŭ na kožnym kucie — treba jechać u Kijeŭ.
Varušniak
U hetym horadzie viruje rušniak. Vas uvieś čas sprabujuć abmachlaryć, raźviesialić, nakarmić, napaić i vyvieźci na ekskursiju ŭ byłuju rezidencyju Janukoviča ŭ Miežyhorji. Za toj čas, pakul ja idu ad Prezident-hatela da Biesarabki, u mianie trojčy pytajucca, jak prajści na Kraščacik.
Pieršyja dva razy ja padrabiazna adkazvaju, treci ŭžo prosta moŭčki prytrymlivaju kišeni, bo, sustreŭšysia z čužoj sprytnaj dałońniu ŭ ich, razumieju sens razvodki. La rynka vas ciahnuć jeści baraninu na vuhlach, i kaštuje heta ŭsiaho try dalary, i baranina smačnaja. U pierachodach naraśli sapraŭdnyja padziemnyja harady z aŭtletami, kaviarniami, majsterniami robataŭ i seks-šopami, dzie možna tanna nabyć sabie, naprykład, kaścium Betmana. Ty stamlaješsia ad viravańnia, ty biareš sabie smačniutkuju kavu i chavaješsia na łavačcy ŭ skvieryku na vuł. Haradzieckaha.
Ale roŭna praz 5 chvilin — maksimalny čas, na jaki tut možna zastacca sam-nasam z saboj — da ciabie padychodzić rostavaja fihura mińjona.
«Čaho ty sumny?» — pytajecca mińjon. «Ja nie sumny», — ščyra adkazvaju joj. «U Adesie byŭ»? — nie adlipaje mińjon. «Nie byŭ», — matlaju hałavoj ja. Tady mińjon pačynaje śpiavać «La Čornaha mora». U mińjona pryjemny basok. U Minsku na scenu daŭno b užo vyjšaŭ AMAP. Tut — tolki mińjon. Jon prosić na harbatu. Za toje, što śpiavaŭ «La čornaha mora». «Jak prajści na Kraščacik?» — pytajusia ja ŭ jaho, i jon źnikaje.
Čas idzie
Praz hety varušniak, praź piensijanieraŭ, jakija na kožnym rahu pichajuć tabie pad nos duchmianyja samarobnyja piražki, praz chodnikavy handal, praź mińjonaŭ narešcie — źjaŭlajecca adčuvańnie, što čas u Kijevie nie staić na miescy, jak u Minsku. Tut chucieńka razumieješ, što čas — substancyja, jakuju vytvarajuć ludzi, ich mituśnia.
Ja doŭha šukaju vareničnuju na Safijskaj vulicy, u jakoj ładna paviačeraŭ adnojčy ŭ 2014-m. Na jaje miescy — «Vieteranskaja pica»: kaviarnia, adkrytaja žaŭnierami, što viarnulisia z zony ATA. Pra vareničnuju ź ciažkaściu zhadvaje adzin z naviednikaŭ. Tak, jana była tut. Zdajecca. Try hady — heta jak u pazaminułaje stahodździe zazirać dla ich. Ja zajzdrošču ich dačynieńniam z časam.
Kulturka
Nu i pra kulturu. Pakul u nas voś tak, u ich — voś tak.
Možna
Praź niaspynnuju baraćbu z karupcyjaj (u jakoj, kali pasłuchać miascovych taksistaŭ, pakul što pieramahaje karupcyja), a taksama praz paśpiachovy vopyt vuličnaj źmieny ŭłady čynoŭniki tut dobra viedajuć svajo miesca. Abmiežavańniaŭ pryvatnaj inicyjatyvy niašmat. Tut amal usio možna. Pryjazdžaj, adkryvaj biźnies, sprabuj, krucisia, viruj. Tak, kraina ekanamična sasłabiełaja nieabchodnaściu vieści ATA, hryŭnia ŭpała, a ŭ kijoskach pradajuć cyharety paštučna. Ale na ŭvachodzie ŭ instancyi ciabie nie čakaje natoŭp šerych dziadziečak z zastyłymi vačyma, jakija buduć abiacać «razhledzieć» tvajo «pytańnie» ŭ «vyznačany zakonam termin».
Čynoŭniki tut vyhladajuć žyvymi ludźmi, deputaty nie tolki vinšujuć «šanoŭnych hramadzian» z «dniom horada» ŭ mietro. I voś hetaja situacyja, u jakoj sistema chutčej natchniaje, a nie zabaraniaje, padšturchoŭvaje, a nie spyniaje tvoj ruch, i viadzie, jak mnie padajecca, da taho, što ŭ Ukrainie, jakaja vajuje, biudžetnyja zarobki supastaŭlalnyja z šykujučaj na rasijskaj nafcie Biełaruśsiu.
I — niahledziačy na ŭsio vyšejskazanaje — ja za toje, kab miłavać naš ułasny Kijeŭ. Bo kali ŭsie žyvyja źjeduć, čas u Minsku tak i budzie stajać.
