Novy pavarot u intelektualnaj palemicy ŭ susiedniaj Litvie. Piśmieńnica Ruta Vanahajcie paprasiła prabačeńnia za svaje vykazvańni na adras kiraŭnika litoŭskich «lasnych bratoŭ» Adałfasa Ramanaŭskasa-Vanahasa.
Ramanaŭskas-Vanahas (Vanahas pa-litoŭsku značyć jastrab) u Litvie šanujecca jak hieroj i jak pakutnik. Nastaŭnik Ramanaŭskas nie pryznaŭ akupacyi Litvy savietami. Kali ruskija pasprabavali prymusić jaho pracavać na ich, jon syšoŭ u partyzany. Jon vyras u kiraŭniki padpolla Paŭdniovaj Litvy i pratrymaŭsia da 1956 hoda.
Pry aryšcie saviety dzika katavali jaho. U balnicu jaho dastavili z vybranym vokam i adrezanymi jajcami. Tym nie mienš, u aficyjnych papierach heta prachodziła jak «sproba samahubstva».
Mienavita zajava, što Ramanaŭskas nijaki nie hieroj, a čałaviek, datyčny da Chałakostu, ahient KHB i samahubca-nieŭdach, vyklikała vialikaje abureńnie ŭ Litvie. Eks-kiraŭnik Litvy Vitaŭtas Łandśbierhis prapanavaŭ Vanahajcie pajści ŭ les i pakajacca. A vydaviectva litaratarki vyrašyła admovicca ad supracy ź joj i źniščyć tyražy.
Historyki z dakumientami na rukach dakazali, što niama nijakich dokazaŭ saŭdziełu Ramanaŭskasa ŭ hienacydzie, što jon ničoha nie vydaŭ KHB jak ahient i što pry sprobie samahubstva čałaviek nie reža sam sabie pałavych orhanaŭ.
Vanahajcie zrabiła sabie imia na vykryćci suŭdziełu litoŭcaŭ, u tym liku i budučych «lasnych bratoŭ», u vyniščeńni jaŭrejaŭ. Adnak jaje knihi i styl jaje vystupaŭ šmat kaho ŭ Litvie razdražniaje.
Paśla skandału vakoł Ramanaŭskasa-Vanahasa piśmieńnica vystupiła z pakajalnaj zajavaj.
«Ja nie chacieła skandału. Nie chacieła pryčynić bol dačce partyzanskaha kamandzira i pamiaci jaje baćki. Jana paciarpieła bolš, čym možna sabie ŭjavić. Ja nie chacieła stracić svoj spakoj i spakoj majoj siamji. Nie chacieła stracić usie maje knihi. Straciła, — pierakładaje jaje zajavu Radyjo «Svaboda». — Uzrušyli mianie i fakty, jakija siońnia ŭ svaim intervju adkryŭ hramadskaści historyk D.Juodzis, jaki detalna daśledavaŭ dakumienty. Ja sapraŭdy pra ich nie viedała: ni pra dačynieńni partyzanskaha kamandzira z KHB i jahonyja matyvy, ni pra žachlivyja i praciahłyja jaho katavańni. Siońnia ja adkryta pryznaju, što vykazanaje mnoju mierkavańnie pra toje, što Adałfas Ramanaŭskas-Vanahas nie byŭ katavany, a nanios sabie paškodžańni sam, było całkam pamyłkovaje, jano hruntavałasia na zafiksavanaj u spravach chłuśni, metaj jakoje było schavać ślady katavańniaŭ.
Ja vielmi škaduju z pryčyny svaich paśpiešlivych i pychlivych kamientaroŭ u publičnaj prastory», — zajaviła Vanahajcie.
