U škołach ZŠA kurs piśma ad ruki («rukapisnaha šryftu») nie źjaŭlajecca abaviazkovym. Niekatoryja krainy vyklučyli jaho sa svaich adukacyjnych standartaŭ abo zrabili jaho pradmietam pa vybary. Čamu tady astatnija (nakštałt Vialikabrytanii) pa-raniejšamu nastojvajuć na jaho nieabchodnaści ŭ ličbavuju epochu? Moža być, lepiej navučyć dziaciej chutčej drukavać na kłavijatury?
Apytańnie brytanskaj paštovaj kampanijaj Docmail dźviuch tysiač darosłych ludziej u 2012 hodzie pakazała, što ŭ siarednim kožny ź ich u apošni raz što-niebudź pisaŭ ad ruki 41 dzień tamu. Dla hetych metaŭ całkam dastatkova pisać zrazumiełymi «drukavanymi» litarami, jakija dzieci vučać pierš za ŭsio.
Amierykanskija štaty nakštałt Indyjany całkam admovilisia ad urokaŭ piśma «kursivam». Finlandyja ŭžo skaraciła prahramy navučańnia piśmu ad ruki, toje ž robić usio bolš škoł u Indyi.
Prychilniki admieny ŭrokaŭ zvyčajna tłumačać heta tym, što ŭkładzieny ŭ ich čas možna było b vydatkavać na bolš aktualnyja pradmiety nakštałt naboru tekstu na kłavijatury abo prahramavańnia.
Ale ŭroki piśma ad ruki dla dziaciej majuć šerah pieravah pierad nabirańniem tekstu na kłavijatury.
U svajoj pracy ad 2005 hoda navukoŭcy z francuzskaha ŭniviersiteta Eks-Marsel paraŭnali drukavańnie ź pisańniem dla dziaciej va ŭzroście ad troch da piaci hadoŭ, kab vyśvietlić, ci buduć jany paśla pa-roznamu paznavać litary.
Pa ichnich źviestkach, u bolš stałym uzroście dzieci, jakich vučyli pisać ad ruki, zapaminali litary lepš.
Daśledavańnie 2012 hoda pajšło dalej i pratestavała piacihadovych dziaciej, jakim tolki treba było navučycca piśmu i čytańniu.
U adroźnieńnie ad dziaciej, jakija drukavali litary na kłavijatury, u tych, chto pisaŭ, była zadziejničanaja zona mozhu, što taksama vykarystoŭvajecca padčas čytańnia.
Navukoŭcy vykazali hipotezu, što fizičny akt pisańnia dapamahaje dzieciam navučycca čytać. Paźniejšyja daśledavańni kažuć taksama pra toje, što navučańnie pisańniu praz nazirańnie za kimści, chto piša (zamiest taho, kab pisać samastojna), nie prynosiać dadatkovaj karyści.
Ci ž jość niejkaja karyść ad pisańnia dla darosłaha čałavieka?
Pa najaŭnych dadzienych, piśmo dapamahaje lepš zapaminać infarmacyju ludziam, jakija daŭno vyraśli z rańniaha školnaha ŭzrostu.
Pra heta, u pryvatnaści, kaža daśledavańnie z nazvaj «Asadka mahutniejšaja za kłavijaturu», praviedzienaje Kalifarnijskim univiersitetam u Łos-Andželesie i apublikavanaje ŭ 2014 hodzie.
U im robicca zdahadka, što zvyčka pisać teksty na noŭtbuku siarod studentaŭ moža «naškodzić navučańniu, bo ich vykarystańnie pryvodzić da bolš paviarchoŭnaha zasvajeńnia infarmacyi».
Navukoŭcy prasili studentaŭ kanśpiektavać lekcyi, karystajučysia albo noŭtbukami, albo papieraj i ručkaj, a zatym praviarali ich na zapaminańnie faktaŭ i razumieńnie bolš hłybokich kanceptualnych pytańniaŭ.
U vyniku vyjaviłasia, što studenty, jakija robiać kanśpiekty pry dapamozie ručki i papiery, jak praviła, zasvojvali infarmacyju na bolš hłybokim uzroŭni.
«Kali niechta kaža vam štości, i vy heta zapisvajecie ad ruki, vy pierafrazoŭvajecie, vy niejkim čynam prysvojvajecie sabie heta i pierakazvajecie svaimi słovami», — prakamientavała daśledavańnie doktar Džejms, adna ź jaho aŭtarak.
Nadrukavanyja na kampjutary kanśpiekty, chaj jany i rabilisia chutčej, bolš nahadvali stenahramy, čym asabistyja zapisy.
Kultura rukapisu
Nam usim pryjemna lubavacca elehantnaściu pryhožaha počyrku. Majsterskaja kalihrafija dobra hladzicca ŭ salidnych dakumientach i zaprašeńniach na viasielle.
Ź inšaha boku, drenny počyrk pryvodzić da horšych vynikaŭ na ispytach, pakazała daśledavańnie Fondu Karnehi. Tyja ž samyja dumki i idei, vykazanyja «ŭ mienš razborlivaj formie na papiery», vykładčyki aceńvali nižej.
Abaroncy ŭrokaŭ piśma taksama nahadvajuć, što nazapašanyja za minułyja stahodździ manuskrypty nie zmohuć pračytać tyja, kaho pisać ad ruki nikoli nie vučyli.
