Hetaja historyja mahła zdarycca tolki ŭ Biełarusi. Voś jość piśmieńnik, jakoha čytaje i lubić usia kraina. Aŭtar, tvory jakoha z hodu ŭ hod traplajuć u samyja čytanyja knihi nacyjanalnaj litaratury ŭsich časoŭ. Kali možna zhadać asobu, adnosna talentu jakoj u hramadstvie isnuje absalutny kansiensus, — dyk voś jon, hety mužčyna.
Piśmieńniku niama pomnika ŭ stalicy hetaj krainy. Horadzie, dzie jon žyŭ i pracavaŭ, dzie napisaŭ svaje značnyja tvory. Možna pačuć dźvie viersii taho, čamu pomnik, anansavany Minkultam jašče ŭ 2010 — 2011 hadach, tak i nie byŭ uźviedzieny: aficyjnuju i ščyruju. I abiedźvie vas nie paradujuć. I voś, napiaredadni dnia narodzinaŭ hetaha piśmieńnika, u Asmołaŭcy, nasuprać pryvatnaha pradziusarskaha centra «Spamaš», źviazanaha z adnym charošym i davoli bahatym čałaviekam, źjaŭlajecca niazhrabnaja zachutanaja ŭ płašč mietalovaja fihura. Pra jakuju haradskija časopisy paviedamlajuć, što heta nibyta ledź nie toj samy pomnik. Ale voś u hetym «ledź» i kryjecca asnoŭny nierv situacyi.
Čytajem pilna, jak pra padzieju adazvaŭsia «Anłajnier»: «Jasnaść unios skulptar Uładzimir Słabodčykaŭ: «Aficyjna heta nie pomnik Uładzimiru Karatkieviču, a skulpturnaja kampazicyja «Pryśviačeńnie paetu». Nie budu chavać, pravobrazam dla mianie byŭ małady Karatkievič. Kaniečnie, u nas skłaŭsia inšy vobraz piśmieńnika: krychu sutuły, u bierecie. Tutaka ž — małady chłopiec. Kali ludzi paznajuć u im Karatkieviča — dziakuj bohu».
Pieršaje pramoŭlenaje słova skulptara mnie asabista navat cikaviejšaje za pravapis, abrany dla apošniaha skazanaha im słova. Anałahičnuju viersiju my čytajem na «Sicidohu»: «Jak patłumačyli CityDog.by u pradziusarskim centry «Spamaš», jakomu naležyć skulptura, heta nie pomnik, a skulpturnaja kampazicyja «Pryśviačeńnie paetu». Słova «aficyjna» ŭ hetym tekście taksama jość, ale jano adniesienaje da farmatu ŭračystaha adkryćcia kampazicyi.
Zamiežnika ci čałavieka, słaba abaznanaha ŭ tutejšych raskładach, moža duža ździvić sutarhavaje vypinańnie taho, što my majem spravu nie z «pomnikam», a «skulpturnaj kampazicyjaj». Bo, pa-pieršaje, «skulpturnaja kampazicyja», natchnionaja hienijem, jakomu nie znajšłosia miesca ŭ inšych kutkach horada, — heta ŭžo amal «pomnik». Jak ty heta ni abzyvaj. Pa-druhoje, nu voś a kamu moža zaškodzić jašče adzin pomnik čałavieku, jakomu ŭsia kraina chacieła b pastavić pomnik? Zdavałasia b, chaj by fihur Karatkieviča było jak maha bolej! Sutułych i samavitych, z kocikami i biez. Adhadku treba šukać niedzie vakoł taho, čamu pomnik, anansavany Minkultam na 2010 — 2011 hady, tak i nie źjaviŭsia.
Dziŭnavata, pahadziciesia, kali pomnik, placoŭku dla jakoha dahetul nie zdoleła znajści dziaržava, raptam stavić u siabie na fieodzie, la zamka tvorčaści, adzin charošy i davoli bahaty čałaviek. Heta ŭžo amal što dziorzka. Chaj sabie nichto i nikoli nie ahučvaŭ aficyjna pryčynaŭ, ź jakich pomnikaŭ Karatkieviču ŭ siabie na bałkonie nie moh by pastavić luby začaravany tvorčaściu hramadzianin.
I voś majem situacyju: amal pomnik (tamu, što nie «pomnik», a «skulpturnaja kampazicyja»!), amal Karatkieviču (tamu, što zaćvierdžanaja Minkultam nazva — «Pryśviačeńnie paetu»). Amal miesca pamiaci. Amal ušanavańnie. Amal danina talentu. My amal možam prychodzić siudy, kab prynosić kvietki ŭ pamiać aŭtara «Kałasoŭ pad siarpom tvaim». Amal, amal, amal.
Miesca pamiaci tamu i jość sakralnym łokusam, što ŭ im niama nijakich «amalaŭ». Kali ty ŭskładaješ kvietki, ty musiš być upeŭnieny, što ŭšanoŭvaješ mienavita ŭlubionaha prazaika, a nie niejkaha abstraktnaha «paeta». Bo siarod paetaŭ, hetaksama jak i siarod prazaikaŭ, da chalery było tavaryšaŭ, pamiać pra jakich ty ŭšanoŭvać nie chacieŭ by i kvietak jakim nizašto nie kupiŭ by. «Pomnik», jak paviedamlaje nam aznačeńnie hetaha słova, jość «tvor mastactva, zrobleny dla ŭviekaviečańnia pamiaci ab ludziach i padziejach. U tym jahonaje adroźnieńnie ad «skulpturnaj kampazicyi», jakaja vyjaŭlaje nie asoby, a simvały i katehoryi: prafiesii, zaniatki dy inšaje. «Skulpturu Karatkieviču» pastavić niemahčyma, tolki pomnik. Ale, zdajecca, mienavita toje i adbyłosia. Skulptura Uładzimiru Siamionaviču.
I tak, jak luby čałaviek, jaki kryšačku viedaje raskłady, ja mahu tolki ŭchvalić imknieńnie ciškom usłaŭlać kulturnaha hieroja, jakoha ŭžo nie ŭdałosia ŭsłavić aficyjna ŭ 2010 — 2011. Bo siońnia — nie čas dla hierojaŭ. Navat pamierłych. Pahladzicie, dzie schavany pomnik Mulavinu. Znajści jaho davoli składana, navat viedajučy, što Mulavin niedzie tam, za fiłarmonijaj, dakładna jość.
Ale časam lepiej nie ŭšanoŭvać nijak, čym ušanoŭvać šeptam.
Raspaviadu historyju, jakaja jość samym papularnym aniekdotam pra Karatkieviča siońnia. U pisanym vyhladzie jaje možna znajści va ŭspaminach Adama Maldzisa. Uładzimir Siamionavič byŭ nie vielmi abłaskany słavaj pry svaim žyćci. Niahledziačy na vielizarnuju čytackuju papularnaść i šmattysiačnyja nakłady, partyja i ŭrad abychodzili jaho aficyjnymi ŭznaharodami. Jon nie byŭ ni narodnym, ni zasłužanym dziejačam kultury, dziaržpremiju imia Kołasa «atrymaŭ» užo paśmiarotna, u 1984-m. U 1964-m, paśla pierałomu padčas uzychodžańnia na haru Hadak ŭ Krymie, Karatkievič byŭ vymušany pravieści doŭhi čas u špitali. Kali vypisali, jaho sustreli siabry i skazali: Vałodzieńka, a my ž dumali, što ty pamior! Tak sumavali! Dy vykłapatali tabie ŭšanavańnie. Jakoha ty zasłuhoŭvaješ! Karatkieviča pasadzili na taksoŭku i pavieźli ŭ rajon staroha aeraporta. A tam uračysta pradjavili: nazva vulicy. Ni bolš ni mienš! Jon nie adrazu zrazumieŭ, što siabry ź jaho złaśliva padžartavali. I tak rasčuliŭsia, što ŭ vačach navat blisnuli ślozy ŭdziačnaści (Maldzis). Niašmat chto siońnia ŭśviedamlaje, što vulicy U. Karatkieviča, piśmieńnika, u Minsku niama. A jość vulica Z. A. Karatkieviča, padpolščyka.
I hetaja vulica, jakaja paśpiašyła paradavać Karatkieviča-piśmieńnika zaŭčasnaj prykmietaj pryznańnia, siońnia jość asnoŭnaj pryčynaj niemahčymaści inšaj vulicy Karatkieviča: dvuch Karatkievičaŭ u minskich adrasach isnavać nie moža. Z pomnikam moža zdarycca roŭna toje ž samaje. Navošta nam pomnik Karatkieviču, kali ŭ nas jość amal pomnik amal Karatkieviču — tak i čuju abhruntavańnie.
Jak abyści ŭsie hetyja nahruvaščańni i ŭsio ž addać daninu pamiaci talenavitamu suajčyńniku? Ja vieru: adzin z budučych meraŭ adnojčy padpiša ŭkaz ab pieranajmienavańni vulicy Źmitra Alaksiejeviča Karatkieviča ŭ vulicu Uładzimira Siamionaviča Karatkieviča. Z vyjavaj chłopčyka, zachutanaha ŭ palito, toje zrabić jašče praściej: pobač ź imiem aŭtara tut maje adnojčy źjavicca imia natchnialnika. I heta nazaŭsiody i niezvarotna pierakinie «skulpturnuju kampazicyju» ŭ «pomnik».
