Paśpiachovy biełaruski biznesmien, u minułym — adzin sa stvaralnikaŭ kampanii Wargaming Ivan Michnievič raspavioŭ «Biełaruskamu partyzanu», jakim biełaruskim palitykam jon simpatyzuje, jak staŭ vice-prezidentam palityčnaj partyi «Ja — hramadzianin» i ci bačyć siabie ŭ budučyni prezidentam Kipra.
— Čamu ŭ vas raptam uźnikła takoje žadańnie zajmacca palitykaj na Kipry, jaki schilaje da adpačynku? U Biełarusi, naprykład, ličycca, što biznes i palityka — całkam nie sumiaščalnyja rečy…
— Ja całkam zhodny z vašym śćvierdžańniem. Bolš za toje, pieryjad druhoj pałovy 90-ch, dy i 2000-ch taksama, mnohich, i mianie ŭ tym liku, pryvioŭ da razumieńnia taho, što ŭ Biełarusi zajmacca palitykaj vielmi niebiaśpiečna, a časam navat fatalna. Samo saboj zrazumieła, praca ŭ roznych orhanach ułady, uklučajučy parłamient paśla 1996 hoda, da hetaha nie adnosiacca.
Voś pa takich pryčynach žadańnia zajmacca palitykaj u mianie nie prosta nie było, a kateharyčna nie było litaralna jašče kala hoda tamu nazad. Tym nie mienš, vyniki parłamienckich vybaraŭ 2016 hoda na Kipry naściarožyli: u parłamient prajšła ultrapravaja partyja ELAM, blizkaja da hreckaj ultrapravaj nieanacysckaj partyi «Załataja zara», z 2 miescami z 56. Zatym u parłamiencie było pryniata vielmi niebiaśpiečnaje i škodnaje dla krainy rašeńnie, prapanavanaje hetaj partyjaj. Nam tut jašče žyć i hadavać dziaciej. Dy i nichto nie admianiaŭ rodnaha dla mianie pryncypu «Chto, kali nie ja?». Tamu spakojnaje žyćcio na hetym skončyłasia.
— Kali žyli ŭ Biełarusi, palitykaj cikavilisia? Na baku jakich palitykaŭ ci partyj byli vašy simpatyi?
— Biełaruskuju palityku ja uvabraŭ sa školnaj party, z tranślacyj pa radyjo pasiadžeńniaŭ Viarchoŭnaha Savieta jašče časoŭ Stanisłava Šuškieviča. Prezidenckija vybary ŭ 1994 vialikaj cikavaści dla mianie nie ŭjaŭlali, ale toje, što zdaryłasia ŭ 1996, nie mahło pakinuć raŭnadušnym. Nastupnyja vybary ŭžo vyklikali cikavaść, až da ŭdziełu ŭ demanstracyjach. U 2006 mnie dobra-taki padušyli rebry, a niekatorym maim znajomym pašancavała mienš.
Ja vučyŭsia ŭ BDU ŭ časy rektarstva Alaksandra Uładzisłavaviča Kazulina. Tamu sa stanoŭčaha dośviedu maje simpatyi byli ŭ pieršuju čarhu ź im. Nie mahu skazać ničoha kiepskaha i pra inšych apazycyjnych palitykaŭ. Ja ŭsprymaŭ ich pierš za ŭsio jak ludziej, jakija imknucca viarnuć paŭnavartasnuju demakratyju ŭ krainu. Adroźnieńni ŭ pohladach ŭ apazicyjnych biełaruskich palitykaŭ dla mianie da hetaha času nie ŭjaŭlajuć vialikaha značeńnia. Hetyja adroźnieńni pavinny być častkaj i asnovaj demakratyčnaha pracesu kiravańnia dziaržavaj, jakoha, nakolki ja viedaju, da hetaha času niama ŭ poŭnaj miery.
— Kali b vy stvaryli anałahičnuju partyju ŭ Biełarusi, u jaje była b budučynia?
— U toj Biełarusi, jakuju ja viedaju bolšuju častku svajho žyćcia, ja b nie stvaraŭ nijakich partyj. Ale navat kali b takaja partyja była stvorana, to jana ledź žyła b. Na Kipry ŭ najbližejšyja hady my budziem kanstruktyŭnaj apazicyjaj i tak zvanym swing vote. Apošniaje aznačaje akazańnie vyrašalnaj padtrymki inšym palityčnym partyjam pa pytańniach u śfiery našych intaresaŭ. Takim čynam, my spryjajem realizacyi nieabchodnych nam źmienaŭ. Siońniašnim prykładam kanstruktyŭnaha ŭzajemadziejańnia z uładaj u Biełarusi źjaŭlajecca tak zvany PVT 2.0. Usio b dobra, ale dziejny kiraŭnik dziaržavy skazaŭ z hetaj nahody: «Kali niešta budzie dobraje — u plus, kali budzie ŭ minus — ja viedaju, z kaho spytać». Adnak zvyčajna adkaznaść niasie toj, chto prymaje rašeńnie, a nie inšyja kansultanty abo ŭdzielniki pracesu, jaki zakranajecca zakonam (choć nie, u dadzienym vypadku dekretam). Takim čynam, kanstruktyŭnaje ŭzajemadziejańnie ź biełaruskaj uładaj u najaŭnym farmacie źjaŭlajecca dosyć niebiaśpiečnym. Pra jakuju-kolviek mahčymaść uzmacnieńnia pazicyj raznastajnych palityčnych sił u adpaviednaści sa svaimi intaresami ŭ Biełarusi i zusim niama jak havaryć pa pryčynie adsutnaści demakratyčnaj raznastajnaści.
— Partyja «Ja — hramadzianin» vystupaje za abjadnańnie ruskaj dyjaspary i ŭsich emihrantaŭ z respublik byłoha SSSR. Cikava, ci šmat biełarusaŭ u vašaj ruskaj partyi? Naprykład, viadoma, što niekatoryja byłyja fihuranty palityčnaha žyćcia ŭ Biełarusi taksama atabarylisia na Kipry…
— Nu, pa-pieršaje, nie ruskaj, a ruskamoŭnaj. I navat nie tolki byłoha SSSR, ale inšych krain Uschodniaj Jeŭropy, u tym liku byłoj Juhasłavii. Pa-druhoje, heta nie źjaŭlajecca samametaj jak takoj. Nam treba budzie stać paŭnavartasnaj kiprskaj partyjaj, u jakoj pradstaŭleny ŭsie etničnyja hrupy krainy, i ŭ pieršuju čarhu hreka-kipryjoty. U statucie partyi zakładzieny peŭnyja pałažeńni ab demanstracyi intaresaŭ ruskamoŭnych z tym, kab była mahčymaść nadavać uvahu intaresam ruskamoŭnaj etničnaj mienšaści, kali bolšaściu ŭ partyi stanie etničnaja bolšaść hreka-kipryjotaŭ. Byłych fihurantaŭ palityčnaha žyćcia Biełarusi ja pakul nie sustrakaŭ na Kipry, nijakaj prykmietnaj łakalnaj aktyŭnaści jany nie prajaŭlajuć. U demanstracyjach i pratestach tut niama nieabchodnaści, ale naśpieła, i ŭžo navat pieraśpieła, vostraja nieabchodnaść madernizacyi i reformaŭ. Prablemy i kanflikty trecich krain (a ŭ Jeŭrasajuzie da takich adnosiacca i Biełaruś, i Rasija, i Ukraina) partyja nie zakranaje. Dy i naohuł, na źniešniepalityčnuju dziejnaść u nas pakul niama mandata. Tak što, kali łaska, zaprašajem usich, chto heta prymaje.
— Vy na Kipry chočacie pabudavać Sinhapur, i paralelna toje ž samaje chočuć zrabić u Biełarusi. Jak dumajecie, jakija šancy?
— Šancy jość zaŭsiody i va ŭsich. U halinie vysokich technałohij na Kipry startavyja ŭmovy našmat horšyja. Biełaruś značna apiaredžvaje pa padrychtoŭcy i najaŭnaści kvalifikavanych śpiecyjalistaŭ, biznes u hetaj śfiery našmat bolš raźvity. Rynak pracy ŭ Biełarusi pa vysokich technałohijach užo prykmietna pierahreŭsia, što źjaŭlajecca prykmietaj nastupleńnia fazy resursnaha abmiežavańnia ŭ raźvićci haliny. Adnak najhałoŭnym faktaram abmiežavańnia źjaŭlajucca praktyki vykanaŭčych uładaŭ, jakija majuć miesca. Samymi biaskryŭdnymi ź ich źjaŭlajucca nieźličonyja raznaradki ad miascovych administracyj pa akazańni sponsarskaj dapamohi, najmie dadatkovaha piersanału i vykanańni inšych pradpisańniaŭ dziela demanstracyi kiraŭnikami miascovych administracyj daviedzienych da ich źvierchu raznastajnych pakazčykaŭ. A samymi niepryjemnymi źjaŭlajucca dziejańni siłavych i kantrolnych orhanaŭ, nakiravanyja suprać pryvatnaj ułasnaści, pravoŭ i svabod čałavieka dziela eksprapryjacyi ŭ dachod dziaržavy. Sudy ŭ takich spravach zvyčajna prymajuć bok dziaržavy. Takija praktyki ja b nazvaŭ tatalitarnymi i, u kančatkovym vyniku, škodnymi dla raźvićcia krainy i hramadstva.
Dziela spraviadlivaści, pavinien adznačyć, što ŭ halinie baraćby z karupcyjaj i vykanańnia zakona prostymi hramadzianami Biełaruś znachodzicca na niadrennym uzroŭni, što stavić jaje na šlach da sinhapurskaj madeli. Prosta treba vyklučyć samavolstva i biezzakońnie vykanaŭčaj ułady, zabiaśpiečyć biesstaronnaść i niezaležnaść sudovaj ułady na spravie, a nie na słovach, i tady biełaruskaja dyktatura nablizicca da sinhapurskaj dyktatury Li Kuan Ju. Praŭda, zrabić heta vielmi niaprosta, kali naohuł mahčyma ŭ ramkach najaŭnaj madeli.
Kipr ža apošnim časam staŭ vielmi papularnym kirunkam dla mihracyi ruskamoŭnaha chajteku nasupierak usim najaŭnym niedarečnym mihracyjnym abmiežavańniam. Na Kipry adny z najbolš pryvabnych u śviecie padatkovych umoŭ, asabliva dla vypadkaŭ prodažu i pahłynańnia kampanij. My raźličvajem na ŭzajemadziejańnie ź Izrailem, krainaj №2 u halinie vysokich technałohij. My budziem prasoŭvać źmieny ŭ mihracyjnaj palitycy dziaržavy z tym, kab pryjezdžyja śpiecyjalisty znachodzili tut svoj druhi dom. Klimat, staŭleńnie da pryvatnaj ułasnaści, pravoŭ i svabod čałavieka tut jak na inšaj płaniecie ŭ paraŭnańni ź Biełaruśsiu. Pamyłka ŭ vypłacie padatkaŭ nie pryvodzić da turemnaha źniavoleńnia, a maje miesca cyvilizavany kanstruktyŭny dyjałoh z padatkovymi orhanami z metaj ŭstanaŭleńnia iściny i dasiahnieńnia spraviadlivaha rašeńnia. Tak, navat rašeńnia — u składanych vypadkach možna damovicca ab kampramisie. U mianie asabista byŭ vypadak ź pierapłataj padatkaŭ na Kipry. Praz hod-druhi, paśla vyvučeńnia i paćviardžeńnia pierapłaty, ja atrymaŭ ček ad Minfina ź viartańniem pierapłačanych padatkaŭ i adsotkami za čas karystańnia dziaržavaj maimi srodkami. Pracenty byli razy ŭ dva vyšejšyja za bankaŭskija!
Paniaćcie «niezakonnaja pradprymalnickaja dziejnaść» užyvajecca da sapraŭdy supraćzakonnych rečaŭ nakštałt handlu narkotykami, zbrojaj, ludźmi, a nie tak, jak heta tłumačycca ŭ Biełarusi. Tak što, na Kipry situacyja dyjamietralna supraćlehłaja biełaruskaj — usio dobra ŭ tym, u čym u Biełarusi drenna, i ŭsio drenna ŭ tym, u čym u Biełarusi dobra.
— U fejsbuku vy aktyŭna kamientavali spravu biznesoŭca Muraŭjova i adhukalisia na kryminalnyja spravy niekatorych inšych pradprymalnikaŭ. Ciapier u nas ŭłada abviaściła, što stvaraje ŭnikalnyja ŭmovy dla biznesu. Na vaš pohlad, heta pracuje?
— Sprava Muraŭjova, na moj pohlad, była nakiravana na eksprapryjacyju pryvatnaj ułasnaści pa nadumanaj pryčynie, dy jašče i z pazbaŭleńniem Muraŭjova pravoŭ i svabodaŭ. Lubyja padatkovyja sprečki varta vyrašać u chodzie kanstruktyŭnaha dyjałohu, u krajnim vypadku, — šlacham adnabakovaha naličeńnia padatkaŭ, ale nie šlacham eksprapryjacyi pryvatnaj ułasnaści i pazbaŭleńnia voli.
Na žal, realnaść takaja, što biznesmien Muraŭjoŭ, jaki raźvivaŭ AAT «Motavieła» ŭ adpaviednaści z najaŭnaj ekanamičnaj realnaściu, siadzić u turmie. A prafiesijny namienkłaturščyk Ładućka, jaki paśla davioŭ AAT «Motavieła» da bankructva, dziejničajučy ŭ adpaviednaści z tupikovymi płanami, znachodzicca na svabodzie ŭ dobrym zdaroŭi.
Zatoje zaraz pradać łasy kavałak ziamli možna budzie pa druhim kole. Budzie cikava ŭbačyć novaha pakupnika.
Tamu ŭmovy dla biznesu sapraŭdy ŭnikalnyja — u hetym ułada absalutna maje racyju. Unikalnym źjaŭlajecca toje, što sastareły biznes-płan maje nastolki bolšaje značeńnie, čym ekanamičnaja metazhodnaść, što heta kaštuje 11 hadoŭ svabody i eksprapryjacyi ŭłasnaści.
Unikalnym źjaŭlajecca i toje, što, pierafrazujučy Astapa Bendera, majecca čatyrysta paraŭnalna sumlennych sposabaŭ adabrańnia hrošaj i pryvatnaj ułasnaści ŭ biznesu i hramadzian biełaruskaj dziaržavaj. Charaktar pavodzin dziaržavy zastajecca niaźmiennym, i siońnia heta «Motavieła», a ŭčora, heta značyć 16 hadoŭ tamu, była «Bałtyka». U mianie niama padstaŭ mierkavać, što zaŭtra ničoha padobnaha nie zdarycca. Situacyja źmienicca tady, kali ŭłada pryznaje svaje pamyłki, kampiensuje naniesienyja straty i reabilituje biznesmienaŭ, asudžanych dziela eksprapryjacyi.
— Prahrama vašaj partyi trymajecca na niekalkich błokach: antykarupcyjny akcent, raźvićcio vysokich technałohij, abarona žyvioł, elektronnaja dziaržava i ekałohija. Jana dastasoŭnaja tolki dla Kipra abo moža być aktualnaj i dla Biełarusi ŭ tym liku?
— Univiersalnych rašeńniaŭ nie byvaje. U kožnaj krainie svaje prablemy, svaja situacyja i svaje patreby ŭ reformach. Jak ja kazaŭ raniej, karupcyja ŭ Biełarusi — heta nie taja prablema, jakaja pieraškadžaje krainie raźvivacca. Prablema składajecca ŭ dyktatury namienkłaturnaha kłasa na čale ź niaźmiennym lidaram.
Vysokija technałohii raźvivajucca vydatna, i byli b na značna bolšaj vyšyni pry bolš sučasnym demakratyčnym dziaržaŭnym ładzie.
Z ekałohijaj u Biełarusi ŭsio dosyć stroha. Abarona žyvioł nie źjaŭlajecca vostraj prablemaj.
U pytańniach elektronnaj dziaržavy ŭ Biełarusi jość pryrodžanyja prablemy. Adnoj ź ich źjaŭlajecca aryhinalnaja realizacyja elektronnaha ličbavaha podpisu, jaki nie padtrymlivajecca raspaŭsiudžanym sučasnym prahramnym zabieśpiačeńniem. Heta ž tyčycca i elektronnaha dostupu da bankaŭ, dzie vynajdzieny svoj rovar, jaki adroźnivajecca ad ahulnapryznanych suśvietnych praktyk.
— Možacie raskazać padrabiaźniej pra tyja prablemy, jakija važna ŭ pieršuju čarhu vyrašyć Kipru? I jak kankretna vy heta źbirajeciesia rabić?
— Na siońniašni dzień my sustrelisia i abmierkavali cikavuju dla nas prablematyku z usimi asnoŭnymi kandydatami ŭ prezidenty i lidarami palityčnych partyj (jašče adna sustreča zastałasia na studzień), za vyklučeńniem niekalkich vuzkanakiravanych małych partyj i ultrapravaj partyi ź nieanacysckaj ideałohijaj.
U dalejšym my płanujem kanstruktyŭna ŭzajemadziejničać z vykanaŭčaj uładaj z metaj prasoŭvańnia pa našych pytańniach. Da nastupnych parłamienckich vybaraŭ my budziem šukać padtrymku ŭ pradstaŭlenych u parłamiencie palityčnych partyj u ramkach ahulnych intaresaŭ. Paśla ŭvachodžańnia ŭ parłamient na najbližejšych vybarach nam budzie lahčej adstojvać intaresy našych vybarščykaŭ, i ŭ zaležnaści ad kolkaści miescaŭ u parłamiencie my budziem prytrymlivacca abo stratehii swing vote, abo samastojna vyznačać paradak dnia.
Što tyčycca prablematyki, to jana šyrokaja. Adnak palityka jość mastactva mahčymaha, jak skazaŭ Ota fon Bismark. Tamu ŭ najaŭnych abstavinach prezidenckaha elektaralnaha cykłu na Kipry (a pieršy tur vybaraŭ užo nie za harami — 28 studzienia 2018 hoda) u dvuchbakovych sustrečach z kandydatami ŭ prezidenty asablivuju ŭvahu my nadali nastupnym pytańniam, aktualnym dla Kipra:
1. Chajtek i fintek. Likvidacyja zakanadaŭčych pieraškod i pryniaćcie dadatkovych mier dla raźvićcia infarmacyjnych, finansavych i bijamiedycynskich technałohij.
2. Multykulturalizm. Uviadzieńnie ŭ sistemu daškolnaj, pačatkovaj i siaredniaj adukacyi prahram, nakiravanych na vychavańnie talerantnaści, mižnacyjanalnaj i mižrelihijnaj zhody.
3. Adukacyja i kultura. Madernizacyja sistemy siaredniaj adukacyi z metaj harmanizacyi z hłabalnymi technałahičnymi inavacyjami i hieapalityčnaj situacyjaj. Ukaranieńnie sistematyčnaj dziaržaŭnaj palityki ŭ halinie kultury. Reforma kiravańnia i kantrolu ŭstanoŭ kultury dla likvidacyi pieradumoŭ karupcyi.
4. Elektronnaja dziaržava. Implemientacyja ŭsich pracesaŭ ŭzajemadziejańnia hramadzian i biznesu ź dziaržavaj u elektronnym farmacie anłajn z metaj skaračeńnia biurakratyi i časavych strat hramadzian, biznesu i čynoŭnikaŭ.
— Jak kipryjoty staviacca da vašaj partyi?
— Na dadzieny momant — naściarožana. Mnohija z kipryjotaŭ, i asabliva moładź, rasčaravanyja ŭ dziejnych starych palityčnych partyjach. Dla ich my źjaŭlajemsia partyjaj nadziei, ale im nieabchodna pryhledziecca lepiej, kab uźnik dastatkovy davier. Z padačy miascovych i zachodnich ŚMI partyju nazyvajuć «ruskaj». My padkreślivajem ahulnakiprski charaktar partyi, adnak «ruskaść» źjaŭlajecca prablemaj tolki dla Zachadu, ale nie dla kipryjotaŭ.
— Kaho «Ja — hramadzianin» padtrymlivaje na budučych prezidenckich vybarach?
— My płanujem prapanavać hramadstvu palityčny analiz kandydataŭ u prezidenty, zasnavany na našych dvuchbakovych sustrečach. My damo ludziam viedać pra najmacniejšyja, na naš pohlad, baki kožnaha z kandydataŭ, a taksama ab vierahodnaj budučyni krainy z kožnym ź ich. Samo saboj zrazumieła, heta budzie subjektyŭny pohlad praz pryzmu našych palityčnych pazicyj. Mahčyma, kamuści my skažam niešta novaje, kamuści my dapamožam strukturavać svaje pohlady i praściej, z bolšaj upeŭnienaściu vyznačycca z vybaram na padstavie ŭłasnych pieravah. Bolšaja častka palitrady schilajecca da taho, kab hetym abmiežavać naša ŭmiašańnie ŭ prezidenckija vybary.
— Cikava, ci bačycie vy siabie ŭ budučyni prezidentam Kipra?
— Nu voś i vy tudy ž! Zanadta časta mnie zadajuć hetaje pytańnie. Moj ŭpeŭnieny i kateharyčny adkaz: «Nie!». I nie tolki prezidentam, ale i ministram ci deputatam ja taksama siabie nie baču. Ja pastaviŭ pierad saboj zadaču stvaryć i, pa mahčymaści, pastavić na nohi novuju palityčnuju partyju z prycełam na prahmatyzm i prahres (madernizacyju i reformy), miescy ŭ jakoj pavinny zaniać najlepšyja pradstaŭniki kiprskaha hramadstva. Maja rola — inicyjavać i razahnać praces. I ja b nie chacieŭ ciahnuć hetuju ciažkuju lamku bolš čym nieabchodna.
Chacia…
U 2016 hodzie ja taksama kateharyčna nie źbiraŭsia zajmacca palitykaj…
