Arciomu Łantasu, kambajnieru SUP «Chažovaahra-2009», 27 hadoŭ. Jon raskazvaje, što pieršy raz trapiŭ u kabinu kambajna ŭ 15-hadovym uzroście — tady chłopiec pracavaŭ pamočnikam kambajniera. Paśla, jak tolki atrymaŭ paśviedčańnie kiroŭcy, pierasieŭ za styrno kambajna i ŭžo amal 10 hod nie ŭjaŭlaje svajho leta biez zbožža i paloŭ.
«Nu nie mahu ja inakš, ciahnie mianie da kambajna!» — pryznajecca Arciom. Na praciahu hoda jon zajmajecca šynamantažom, pracuje ŭ taksi. U płanach raspačać svoj biznes u rodnaj vioscy, ale štohod ad 1 lipienia Arciom niaźmienna stanovicca kambajnieram.
Pracuje Arciom na samym starym kambajnie ŭ kałhasie — na 17-hadovaj «Lidzie».
«Za minuły hod jon mianie hłabalna nie padvioŭ ni razu, pracavaŭ spraŭna. Byvała, što ŭ brudzie zachrasaŭ, byvała, što zubcy łamalisia. Praŭda, my ź im u pieradaviki nie trapili, mahutnaści jamu nie chapaje, ale ja nie škaduju. Akramia mianie, bolš nichto nie zmoža ź im spravicca. Ja jaho viedaju da apošniaha vincika», — chvalicca Arciom svaim kambajnam.
Ni dla kaho nie sakret, što kambajniery atrymoŭvajuć vysokija zarobki.
«Za dva tydni ja sapraŭdy mahu atrymać da 2000 rubloŭ. Ale ja b nie skazaŭ, što praca kambajniera zajzdrosnaja. Pasprabujcie vy biez vychadnych papracavać da hadziny nočy, na śpiocy, kali ŭ ciabie ruki pa łokci ŭ mazucie», — raskazvaje Arciom Łantas.
Uboračnaja dla kambajnieraŭ pačynajecca naprykancy červienia. U hety čas, jak kaža Arciom, treba «pastavić na nohi» kambajn, jaki nie pracavaŭ ź minułaha leta, pravieryć usio, padkrucić, zmazać.
«Kaniečnie, majoj «Lidzie» ciažka spaborničać z novymi biełaruskimi kambajnami, u jakich i mahutnaść bolšaja, i žatka bolšaja na mietr. Mianie nie pasyłajuć, naprykład, na ŭborku rapsu — nie pasuje moj kambajn. Nie pieranosić jon i miescy, dzie «padvyšanaja kałmataść». Na kałhasnych palach, dzie čysta, minułym letam adpracavaŭ biez pałomak, a kali stali žać ludskoje, pastajanna ci baraban zabivaŭsia, ci trava namotvałasia, što davodziłasia amal ceły dzień uručnuju pa adnoj travincy dastavać z kambajna», — raskazvaje Arciom.
Ranica kambajniera pačynajecca nie z kavy
Arciom śmiajecca, kali pryhadvaje rekłamu pra kambajnieraŭ.
«Pamiatajecie: ustajom ź ciomnaha rana, uvieś dzień u poli, tolki «Rołtan» ratuje? Dyk voś, usio absalutna nie tak», — kaža Arciom Łantas.
Pracoŭny dzień u chłopca pačynajecca prykładna a siomaj hadzinie. Ad ranicy treba abaviazkova pravieryć hatoŭnaść kambajna da pracy.
«Kanstrukcyja majho kambajna vymušaje niekalki razoŭ u dzień čyścić baraban, bo kali jon zabivajecca, to huł staić taki, až hałava chistajecca», — raskazvaje Arciom.
Abaviazkova štoranicy nieabchodna prajści miedahlad. Kali ty drenna siabie adčuvaješ abo admaŭlaješsia dychać u trubačku, da pracy ciabie nie dapuściać. Za hetym sočać stroha. Tolki niedzie pad dziesiać hadzin ranicy hučyć kamanda: «Zamatorvaj!», tady kambajniery razam z pamočnikami rassadžvajucca pa svaich mašynach i rušać u pali.
«Kali pole novaje, spačatku abjazdžajem jaho pa kole, jak by «nastrojvajem navihacyju». Treba pryzvyčaicca: dzie pavaročvać, dzie razvaročvacca. U nas heta nazyvajecca «abžacca». Zatym ahranom kožnamu daje svoj učastak — i praca pačynajecca», — raskazvaje kambajnier.
Praca praciahvajecca, pakul nie zaharacca lampački: bunkier ź zierniem zapoŭnieny. Padjazdžaje mašyna. Kambajnier ci jaho pamočnik zapaŭniajuć rejestr: zbožža zdaŭ, kiroŭca mašyny zbožža prymaje. I takaja pracedura paŭtarajecca da viečara.
Pracoŭny dzień zvyčajna doŭžycca da dzieviaci hadzin viečara. Zredku, kali dobraje nadvorje, možna i da dźviuch nočy papracavać.
«Ranicaj rana nie pačynajem, bo jašče rasa lažyć. Toje samaje i viečaram. Zaŭvažaješ, jak baraban pačynaje hudzieć ad syraści, tady pracu spyniaješ. Minuły hod nieŭradžajny byŭ. Zasucha. A sioleta pracuješ — i duša radujecca», — raskazvaje kambajnier.
Kali nadvorje daždžlivaje, kambajniery ŭ pole nie vychodziać. Rychtujuć da pracy svaje mašyny na miechdvary.
«Žartujem z chłopcami, u nas tut takija chochmy byvajuć, što ŭsiaho karespandentu nie raskažaš. Hałoŭnaje, kab kalektyŭ padabraŭsia taki, jak sioleta», — raskazvaje Arciom.
Kali ty kambajnier — na palavańnie možna nie chadzić. Dzičyna sama da ciabie idzie
«Niapraŭda, što praca kambajniora manatonnaja i niecikavaja», — zapeŭnivaje Arciom Łantas.
U kabinie, raskazvaje chłopiec, u jaho staić kandycyjanier, hraje lubimaja muzyka. Jość chaładzilnik. Kiruje kambajnam Arciom pry dapamozie džojścika.
«Dy amal takoha, što dla kampjutarnych hulniaŭ pradajecca. Chodzić jon vielmi płaŭna, tak što za styrnom kambajna ja adčuvaju siabie byccam u lehkavoj mašynie, chacia kiruju 14-tonnaj machinaj», — kaža Arciom.
Kab padzialicca svaim zachapleńniem, Arciom zavioŭ instahram.
«Što vy! Tut takija kadry mohuć trapicca! Škaduju pra toje, što nie paśpieŭ źniać, jak praz pole išła kabanicha, a za joj šnuravali 18 maleńkich dzičkoŭ. Pryhažość ža! Kali žniom kala lesu, to i łasia možna sustreć, i alenia, i lisicu. Zajcy pyrskajuć z-pad žatki štodzień. Niekatoryja, na žal, nie paśpiavajuć źbiehčy. Tak što, možna skazać, i palavańnie svojeasablivaje atrymlivajecca», — raskazvaje Arciom.
Praca pracaj, a abied u kambajnieraŭ stroha pa raskładzie — a 13-j.
«Kormiać smačna. Jašče na padviačorak pakidajuć pajok. Zvyčajna heta paŭpałki kaŭbasy abo tušonka, paŭbuchanki chleba i ahurki z pamidorami. Pa-roznamu. Try litry minierałki na dzień. Tak što kormiać dobra, pachudzieć nie atrymlivajecca», — žartuje Arciom.
Hrošy patrebnyja, kab sabrać dačku ŭ škołu
Dapamahaje Arciomu pracavać jaho tata — Uładzimir Łantas.
«Viadoma, pracavać treba sa znajomym tabie čałaviekam, ź siabram, paplečnikam. U nas kali ŭładkoŭvaješsia kambajnieram, u kantory pytajucca, ci jość na prykmiecie pamočnik. Kali nie, tady, viadoma, pryznačać. Ja sioleta prapanavaŭ svajmu tatu pajści da mianie ŭ pamočniki. Z hetaha tut kožny dzień žarty. Bo da taho, jak pajści da mianie ŭ pamočniki, tata 10 hadoŭ na SPK adpracavaŭ hałoŭnym inžynieram. A voś u kambajnie ŭpieršyniu», — raskazvaje Arciom.
Pracujecca mužčynam viesieła, zaŭsiody jość pra što pahavaryć. Sioleta dačka Arcioma idzie ŭ pieršy kłas, tamu hrošy, jakija zarobiać tata i dziadula, buduć vielmi patrebnyja.
«Hrošy ž lišnimi nikoli nie byvajuć. I traciacca jany kudy chutčej, čym zarablajucca. Płanaŭ na vosień i zimu šmat, bajusia, što zarobkaŭ kambajniera nie chopić. Ale nie heta hałoŭnaje. Ja praŭda tut adpačyvaju, ciahnie siudy — i ŭsio tut. Usio žyćcio ŭ mianie raśpisana da i paśla ŭboračnaj. Voś tolki žonka ciapier lubić daždžlivaje leta, bo tady ja chacia b doma źjaŭlajusia», — śmiajecca Arciom.
