Fota:budzma.by
Hrafici z ruskamoŭnym nadpisam, zroblenaje ŭ Słonimie da Dnia biełaruskaha piśmienstva, raskałoła hramadstva. Pakul adny zavalvali rajvykankam zvarotami z prośbaj pamianiać nadpis na biełaruskamoŭny, inšyja prasili pakinuć usio tak, jak jość, ci dadać nadpis na biełaruskaj movie da ŭžo isnujučaha ruskamoŭnaha.
Na minułym tydni čynoŭniki zajavili, što ničoha mianiać nie chočuć. Ale ŭ sieradu Jeŭraradyjo stała viadoma, što kančatkovaje rašeńnie pra los hrafici jašče nie pryniataje.
— Nakont źmianić ci nie źmianić [ruskamoŭny nadpis na hrafici. — Jeŭraradyjo] ja vam nie mahu ciapier rastłumačyć, — raspaviadaje Jeŭraradyjo kiraŭnica adździeła pa ideałohii, kultury i spravach moładzi Słonimskaha rajvykankama Natalla Junčyc. — Ale toje, što rašeńnie nie kančatkovaje, ja havaru adnaznačna. Pytańnie na kantroli i vyrašajecca. Nabiaryciesia kryšačku ciarpieńnia.
— Miascovyja žychary aburajucca, što ŭłady pasłuchalisia tych, chto za ruskamoŭny nadpis…
— Heta nie značyć, što pasłuchalisia tych, chto za ruski nadpis, chto nie za ruski. Vy robicie niapravilnaje tłumačeńnie. Tamu davajcie nabiaromsia ciarpieńnia. I dumaju, što ŭsio vyrašycca pravilna.
U vieraśni ŭ Słonimie adbudziecca Dzień biełaruskaha piśmienstva. Da śviata było stvorana hrafici z vyjavaj teatra, jaki ŭ XVIII stahodździ zasnavaŭ u horadzie Michał Kazimir Ahinski, svajak aŭtara pałaneza «Raźvitańnie z Radzimaj». Na hrafici namalavany budynak teatra, a pobač z malunkam — nadpis na ruskaj movie.
Piśmienstva biełaruskaje, a hrafici — ruskamoŭnaje? Žychary Słonima byli aburanyja i pačali prasić čynoŭnikaŭ vypravić niesupadzieńnie. 5 žniŭnia źjaviłasia pietycyja, dzie ludzi patrabujuć vypravić ruskamoŭny nadpis. Žychary kažuć, što Słonim i tak mocna rusifikavany: znak na ŭjezdie ŭ horad ruskamoŭny, nadpisaŭ pa-biełarusku niama i na tabło ŭ hramadskim transparcie…
Pietycyja chutka sabrała amal 800 podpisaŭ. Paralelna nieabyjakavyja hramadzianie adpraŭlali zvaroty naŭprost u rajvykankam. Ale tam Jeŭraradyjo raspaviali, što ŭvieś hety čas na ich adras pastupali i zvaroty supraćlehłaha źmiestu.
«Hetaje hrafici źjaviłasia ŭ ramkach dobraŭparadkavańnia horada jašče ŭ krasaviku, — kažuć čynoŭniki. — Na ruskaj movie tam napisana: «Słonim. Tieatr Michaiła Kazimira Ohinskoho». Eskiz byŭ padpisany mienavita na ruskaj movie.
Na pasadzie namieśnika kiraŭnika rajona raniej pracavaŭ inšy čałaviek. Nakont hetaha nadpisu… Kolki ludziej, stolki i tłumačeńniaŭ. Na siońnia ŭ rajvykankam pastupiła niekalki dziasiatkaŭ zvarotaŭ. Adny chočać pa-biełarusku, inšyja pa-rusku. Ludzi davodziać, što na ŭzroŭni dziaržavy ŭ nas dźvie movy: ruskaja i biełaruskaja».
Svaje zvaroty za zachavańnie na murale ruskaj movy «ruskamircy» spałučyli z kampanijaj u ŚMI. Naprykład, staršynia ruchu «Hraždanskoje sohłasije» Arciom Ahafonaŭ apublikavaŭ na prarasijskim sajcie «Politnavihator» artykuł «Biełoruśsija: Vłasti idut na novyje ustupki nacikam». Tam jon demanstratyŭna nie razumieje, čym ruskaje piśmienstva adroźnivajecca ad biełaruskaha, a taksama sumniajecca, kab Ahinski kali-niebudź pisaŭ ci razmaŭlaŭ pa-biełarusku. Maŭlaŭ, u časy rasijskaj impieratrycy Kaciaryny II «ni movy z takoj nazvaj [biełaruskaj. — Jeŭraradyjo], ni tym bolš jaje piśmienstva sa svaimi ałfavitam i arfahrafijaj paprostu nie isnavała».
Što ž, kali vielmi chočacca, možna ŭpeŭnić siabie i ŭ tym, što biełaruskaja mova i jaje piśmienstva isnavali da kanca XVII stahodździa, paśla čamuści źnikli, a paśla raptam źjavilisia znoŭ. Ale słonimskija čynoŭniki spačatku pavieryli «ruskamircam» i vyrašyli pakinuć hrafici ŭ pieršapačatkovym vyhladzie. Ale ciapier, zdajecca, pieradumali.
U ideałahičnym adździele Hrodzienskaha abłvykankama Jeŭraradyjo raspaviali, što viedajuć pra situacyju z ruskamoŭnym hrafici, ale kančatkovaje rašeńnie pa jaho vypraŭleńni — za Słonimskim rajvykankamam. A tam dadali, što da Dnia piśmienstva ŭ Słonimie ŭžo rychtujuć inšaje hrafici — vyjavu Francyska Skaryny na budynku pa vulicy Čyrvonaarmiejskaj, 23.
