U Lidzie na Dzień horada ŭračysta adkryli pomnik Hiedyminu. Admietna, što cyrymonija prajšła pad roznaj simvolikaj: i dziaržaŭnaj, i nacyjanalnaj. Na adkryćcio pryjšli jak aktyvisty BRSM, tak i demakratyčnaja hramada. Ludzi vielmi ciopła ŭspryniali vybar asoby Hiedymina, što adsočvajecca ŭ kamientarach na bujnych internet-placoŭkach.
Adzin sa skulptaraŭ Hiedymina, Siarhiej Ahanaŭ, raskazaŭ «Našaj Nivie» pra svaje pačućci.
Siarhiej Ahanaŭ, fota z fejsbuka
«Ja bačyŭ, što na adkryćcio pryjšli roznyja ludzi, z roznaj simvolikaj navat. I heta demakratyčna, bo pomnik taki — dla ŭsich, a nie dla niekaha mižsabojčyku. Hierb «Pahonia» nie vyklikaje nijakaha dysanansu ŭ čałavieka, jaki chacia b minimalna znajomy z historyjaj Biełarusi, ź pieryjadam VKŁ. «Pahonia» tut była na dakumientach, hierbach, piačatkach — paŭsiul! — razvažaje Siarhiej Ahanaŭ. — Što datyčyć kalumnaŭ. Toje, što jany źjavilisia na pomniku, abhruntavaŭ Instytut historyi. Jany nazyvajucca «Słupy Hiedymina».
Ci byli niejkija cikavyja historyi ŭ pracesie vyrabu pomnika?
«Kali my pracavali z Volhaj [Volha Niačaj, druhi skulptar — «NN»] nad vialikim Hiedyminam, jana była ŭnizie, a ja — na ryštavańniach uviersie. I jość taki instrumient, stek, padobny da kinžała. Jon u mianie aluminijevy, toŭsty, vostry. I ja strašna bajaŭsia, kab jon dzie nie ŭpaŭ uniz, bo była b katastrofa. Tak zdarajecca časam, kali ŭviečary ty stomleny, i ŭniz laciać małatki ci jašče niešta. Ale ŭsio abyšłosia, tolki ruki paraździrali ab karkas, — praciahvaje jon. — Ahułam ža pomnik vielmi technična składany. Padhonka płašča da pastamienta — ciažkaja reč, bo kali adlivajecca ŭ bronzie, to jana daje ŭsadku, časam surjoznuju. My hety płašč ceły dzień pa 5 milimietraŭ adrazali, kab sieła dobra».
A jak majstar usprymaje svaju rabotu z emacyjnaha hledzišča? Dažyŭšy da momantu, kali zamiest fihur kamunistyčnaha panteonu pačali źjaŭlacca biełaruskija histaryčnyja dziejačy.
«Kali ja byŭ studentam, ja lubiŭ lapić kampazicyi na temu historyi Biełarusi. Prosta vystavačnyja, byŭ navat taki momant, kali mnie zdavałasia, što heta ŭvohule nikomu nie patrebna aproč mianie. Ja bałdzieju, takoje dziŭnaje chobi, układaju hrošy.
A potym udałosia pastavić vojta kala Ratušy… Tady zdavałasia: nu ŭsio, heta miaža, ab čym možna maryć — Mahdeburskaje prava i vojt! Potym była Anastasija Słuckaja, dziaŭčyna z mahnackaha rodu, našaja Žanna d'Ark. Potym Davyd Haradzienski, ciapier Hiedymin. Heta vialikaje ščaście, što hetaja linija zapatrabavana. Ciapier chočacca, kab narešcie źjaviŭsia Vitaŭt.
Čamu nie? Fihura składanaja, ale klučavaja i vielmi važnaja dla našaj historyi. Jaho značeńnie nichto nie asprečyć. A z ulikam, što naleta kruhłaja data Hrunvaldskaj bitvy… Heta ž nie hańba, nie soram, my hetym hanarymsia — raskazvajem u škołach i ŭspaminajem, a sama padzieja i architektar pieramohi nie ŭšanavany. Tyja ž minska-zasłaŭskija charuhvy musiać być ušanavanyja choć pamiatnym znakam», — kaža skulptar.
