U fejsbuku praciahvajecca abmierkavańnie situacyi vakoł PEN-Centra. Pretenzii da litaraturnaj arhanizacyi vykazaŭ jaje były siabra Pavieł Sieviaryniec.
Pavieł Sieviaryniec: Chadanovič pryciahnuŭ u PEN-Centr ahresiŭnych fieministak i hiej-łobi, ale nie puskaje chryścijan
Pavodle aficyjnaha tłumačeńnia, jaho vyklučyli za niaspłatu ŭnioskaŭ. Adnak pa słovach inšaha siabra arhanizacyi Mikałaja Ancipava, sapraŭdnaja pryčyna — hamafobija. «Paša nie płacić unioski praz svaju hamafobiju. I jon dapamoh PENu znajści mienš palityčnuju farmuloŭku», — napisaŭ jon.
Adnak vyjaviłasia, što z arhanizacyi vyklučyli nie tolki Sieviarynca. U šerahach PENa bolš niama Hleba Łabadzienki i Siarhieja Šaprana. Jany raskazali ŭ fejsbuku svaje historyi — i atrymali tłumačeńnie ad kiraŭnictva arhanizacyi.
Siarhiej Šapran. Fota Radyjo Racyja.
«Ja nie amatar vykazvacca publična pra asabistyja rečy, ale tut abstaviny vymahajuć, bo tolki ciapier daviedaŭsia, što vyklučany ź Biełaruskaha PEN-centra, i hetaja historyja ŭžo atrymała rozhałas navat i biez majho žadańnia. Vyklučany za niapłatu ŭnioskaŭ. Jašče dva hady tamu.
Tady, uzimku 2017-ha, PEN-centr zakidvaŭ listami pra nieabchodnaść spłaty ŭnioskaŭ. Ale z čaho było ich płacić, dyj jašče niemałyja? — Amal usie maje knihi apošnich hadoŭ całkam biezhanararnyja: nie było anijakaha hanararu ni za knihu ŭspaminaŭ pra Hienadzia Buraŭkina, jakuju ja źbiraŭ, dyj pisaŭ taksama, amal hod, ni za «Niezavieršanuju aŭtabijahrafiju» Uładzimira Niaklajeva, na jakuju pajšło siem hadoŭ majho žyćcia, ni za knihu hutarak sa Śviatłanaj Aleksijevič; hanarar nie praduhledžany — jak ad samaha pačatku papiaredzili ŭ SP — i za šmatpakutnuju knihu ŭspaminaŭ pra Ryhora Baradulina, što pišacca-źbirajecca ŭžo piać hadoŭ…
Prykładna ŭ takim klučy i napisaŭ ja tady, uzimku 2017-ha, tahačasnamu staršyni PENa, pytajučysia pra mahčymaść prypynieńnia siabroŭstva ŭ PENie z pryčyny nie niežadańnia, a niemahčymaści vypłaty ŭnioskaŭ. I atrymaŭ adkaz: u maim vypadku važniejšaja realnaja dziejnaść, a nie farmalnaja pracedura, jakoj jość płačeńnie-niepłačeńnie ŭnioskaŭ, bo takim siabram hanaryłasia b lubaja arhanizacyja (kaniec cytaty). A ŭžo ŭvosień mianie z PENa… vyklučyli. Rašeńniem Rady, jakoje nieŭzabavie było zaćvierdžana źjezdam.
Uvohule, PEN nie tolki pavodle statuta, ale najpierš pavodle zadumy jahonych stvaralnikaŭ Alesia Adamoviča, Vasila Bykava, Ryhora Baradulina i Karłasa Šermana pavinien dapamahać litarataram i abaraniać ich. Ale tym, chto vyklučaŭ mianie ŭ 2017 hodzie, musić, było načchać na toje, što rekamiendacyi dla ŭstupleńnia dali Ryhor Baradulin, Hienadź Buraŭkin i Uładzimir Niaklajeŭ. Hetaksama jak načchać było i na litaraturnuju premiju imia Alesia Adamoviča za dvuchtomnik pra Bykava (zaŭvažu, što heta ciapier u hetaj premii dziakujučy Śviatłanie Aleksijevič značny hrašovy składnik, a ŭ tyja časy, u 2011 hodzie, «składnik» byŭ chutčej simvaličny). Načchali i na maje knihi pra dvuch prezidentaŭ i adnaho staršyniu Biełaruskaha PEN-centra — Vasila Bykava, Ryhora Baradulina i Uładzimira Niaklajeva. Užo nie kažu, što čchali jany i na toje, što naša nievialičkaja siamja paśla taho, jak ja, kinuŭšy žurnalistyku, zaniaŭsia biełaruskaj litaraturaj, apynułasia ŭ napaŭžabrackim stanoviščy — byvali dni, kali ja, pracujučy nad tym samym dvuchtomnikam pra Bykava, naŭprost haładaŭ, bo nie stavała hrošaj na ježu…
Ciapier mnie, praŭda, niečakana prapanavali napisać zajavu ab uznaŭleńni ŭ družnych šerahach PENa (tady ja j daviedaŭsia, što vyklučany jašče dva hady tamu) z mahčymaściu prašeńnia ab tym, kab mnie pamieńšyli ŭnioski. Ale jak tam u Bułhakava: «Nikoli i ničoha nie prasicie…» Ale kali sami nie pryjduć i nie prapanujuć — dyk toj biady. Tolki ŭsio čaściej apošnim časam (i nie tolki ŭ źviazku z prykrym vyklučeńniem z PENa — padobnych sumnych historyj naźbiraŭsia ŭžo ceły miech) u pamiaci ŭspłyvaje niaklajeŭski radok: «Nie z tymi pajšoŭ i darohaj nie toj». I samo saboj mižvolna paŭstaje pytańnie: a ci nie było pamyłkaj kinuć piatnaccać hadoŭ tamu žurnalistyku i zaniacca hetkaj niaŭdziačnaj spravaj, jak daśledavańnie biełaruskaj litaratury?» — patłumačyŭ Šapran.
«Mnie (i nie tolki mnie) vielmi škada, što ź siabraŭ PENu byŭ vyklučany Siarhiej Šapran za niaspłatu ŭnioskaŭ. Dura lex sed lex. Siarhiej prasiŭ, kab jahonaje siabroŭstva prypynili, ale pa statucie niama pracedury prypynieńnia, jość tolki vyklučeńnie.
Ale mienavita z ahladkaj na Siarhieja i inšych značnych dla PENu ludziej, jakija nie mohuć spłočvać składki, Rada pryniała rašeńnie, što z 2019 h. kožny siabra arhanizacyi (niezaležna ad uzrostu) moža napisać zajavu na pamianšeńnie abo skasavańnie ŭnioskaŭ z peŭnych pryčynaŭ.
Razumiejučy, što Siarhiej Šapran vielmi važny dla našaj litaratury i dla PENu, paraiŭšysia z Andrejem Chadanovičam i Uładzimiram Arłovym, niekalki dzion tamu ja prapanavała Siarhieju adnavić jaho siabroŭstva ŭ arhanizacyi (pry hetym, skazaŭšy, što nijakich rekamiendacyj jamu źbirać nie treba). I takim čynam, jak vyśvietliłasia, paviedamiła jamu pra toje, što jon vyklučany. Heta, viadoma, niapravilna, što Šapranu nie paviedamili pra vyklučeńnie napiaredadni minułaha schodu, kab jon moh heta abskardzić (navat kali my razumiejem, što abskardžvać Siarhiej by nie staŭ).
Ź inšaha boku, Siarhiej byŭ vyklučany na pasiadžeńni Rady 2 listapada (darečy, u prysutnaści šanoŭnaha Uładzimira Niaklajeva ŭ tym liku — Uładzimir Niaklajeŭ jak hanarovy staršynia mieŭ prava daradčaha hołasu, ale ŭ pratakole nie zafiksavana nijakich vykazvańniaŭ na hety kont), a 5 listapada hetaje vyklučeńnie (a taksama šerah inšych) byli ahučanyja pierad ahulnym schodam. I tut u mianie pytańnie (ale nie najezd i nie pretenzija), čamu Siarhiej nie byŭ na minułym ahulnym schodzie, bo zaprašeńnie atrymlivaŭ, — chaciełasia b usio ž, kab čalcy arhanizacyi byli zacikaŭlenyja ŭ žyćci arhanizacyi i prymali ŭdzieł u jaje dziejnaści», — adkazała jamu staršynia PEN-Centra Taćciana Niadbaj.
U liku paciarpiełych akazaŭsia i žurnalist Hleb Łabadzienka.
«Adznaču, što ŭnioski pierastaŭ płacić śviadoma i asprečvać vyklučeńnie, kaniečnie, nie budu — tut usio łahična: nie płaciŭ — vyklučajem.
Čamu pierastaŭ? Sprava nie ŭ hrošach. Niekali ŭ interviju ja spytaŭ Hienadzia Buraŭkina, ci vychodziŭ jon z partyi. Spadar Hienadź adkazaŭ, što zajavy jak takoj nie pisaŭ, a prosta, jak tady kazali, «straciŭ suviaź z partyjaj». Ja taksama straciŭ suviaź z hetaj arhanizacyjaj, dzie apošnija hady vierchavodziać dziŭnyja ludzi ź niezrazumiełymi kaštoŭnaściami. Niekali, kali mianie prymali ŭ PEN-Centr, rekamiendacyju mnie davaŭ Ryhor Baradulin — i heta nazaŭsiody budzie vializny honar dla mianie. Ale časy źmianilisia, źmianilisia i ludzi. Darečy, za niaspłatu ŭnioskaŭ vyklučyli taksama Paŭła Sieviarynca i Siarhieja Šaprana.
Nie viedaju, ci jość tam kamu zadumacca nad tym, što va ŭsich hetych vypadkach niaspłata ŭnioskaŭ — heta pytańnie nie tolki i nie stolki hrošaj», — adznačyŭ Łabadzienka.
«Uvosień 2018 h. my napisali Hlebu niekalki listoŭ z prośbaj spłacić unioski. Na listy Hleb nie adkazvaŭ.
21 listapada 2018 u pryvatnaj pierapiscy ŭ FB ja spytała ŭ Hleba, ci nie pamianiaŭsia ŭ jaho mejł i ci moh by jon zapłacić składki. Hleb adkazaŭ, što na dvare 2018 hod i ŭ jaho niama času chadzić u PEN, maŭlaŭ, kali jość elektronny varyjant, to ok.
My napisali Hlebu, jak možna zapłacić praz ARIP, Hleb pažartavaŭ, što budzie źbirać hrošy i mahčyma navat pradaść nyrku, chatu ci kata)
8 śniežnia 2018 ja nahadała Hlebu pra ŭnioski. Hleb skazaŭ, što jašče nie paśpieŭ pradać nyrku. I dadaŭ, što my možam vykraślić jaho sa śpisu siabraŭ i jon nie pakryŭdzicca.
Ja paprasiła Hleba ŭ hetym vypadku napisać zajavu na vyklučeńnie i dasłać nam skan da pasiadžeńnia rady. Hleb paabiacaŭ heta zrabić. My dasłali jamu ŭzor zajavy.
Napiaredadni pasiadžeńnia rady (15 studzienia 2019 h) ja nahadała Hlebu pra zajavu, na što jon adkazaŭ, što sieŭ skanavać, ale «chaj mianie haniebna vyklučać, tak budzie prykolniej )»
Na pasiadžeńni rady Hleb Łabadzienka byŭ vyklučany ź siabraŭ PENu. Za tydzień da schoda Hlebu, jak i inšym vyklučanym, my paviedamili pra praceduru abskardžańnia», — adkazała jamu Niadbaj.
