Fota Siarhieja Hudzilina
Viktar Marcinovič na budzma.by pra pryčyny, z-za jakich film «Kupała» Uładzimira Jankoŭskaha dahetul nie pakazany.
Ja nie razumieju, što adbyvajecca z kinastužkaj pra našaha kłasika.
U mianie stvarajecca tryvałaje adčuvańnie, što Janku Kupału, jahonuju postać, jahonuju bijahrafiju, jahony los ci to zabaranili, ci to pakłali na palicu. Situacyja, kali kinakrytyk piša, što «aŭtary nakłali časovuju zabaronu na vodhuki i recenzii adnosna stužki», — heta niejki aniekdot.
Ja nie mahu sabie ŭjavić, kab ja z hieapalityčnych pryčyn prydumaŭ nakłaści «časovuju zabaronu» na vodhuki i recenzii adnosna majho novaha ramana, u mianie prosta nie paŭstaje ŭ hałavie takich voś razvarotaŭ.
To hladzicie, što my majem.
Jość kino, na vytvorčaść jakoha pajšło bahata hrošaj — 1,5 miljona dalaraŭ. U miežach suśvietnaj kinavytvorčaści — heta ništo, ale dla biełaruskaj miedycyny, naprykład, suma ładnaja. Aparat MRT možna kupić u abłasny špital.
Hetaje kino było źniataje, pakazanaje «Alaksandru Łukašenku» «i ŭsim najvyšejšym dziaržčynoŭnikam», atrymała, što charakterna, ad ich «stanoŭčyja vodhuki» — i… usio!!!
«Masavy prakat ža pa Biełarusi pieranieśli na listapad 2020 hoda, kab film paśpieŭ trapić na mižnarodnyja fiestyvali i kab nie pravakavać napadki z boku kramloŭskaj prapahandy», — piša nam pasłuchmiany kinakrytyk, jaki raniej paviedamiŭ pra «časovuju zabaronu na vodhuki i recenzii adnosna stužki».
I voś tut u mianie ŭźnikajuć dva pytańni.
Pa-pieršaje:
Jakim čynam prakat u kinateatrach moža paŭpłyvać na mižnarodnyja fiestyvali? Chiba prakat «Kryštala» Darji Žuk zaminaŭ vyłučyć kino na «Oskar»? Dyk nie, nie zaminaŭ. Chiba prakat «Voziera Radaści» ŭ Biełarusi zaminaje filmu źbirać uznaharody na mižnarodnych fiestyvalach? Dyk nie, nie zaminaje.
I nie moža zaminać!
Adzinaje, što aŭtamatam viadzie da «dyskvalifikacyi» kino na mižnarodnych fiestyvalach, — źjaŭleńnie jahonaj kopii ŭ siecivie. Dyk pry čym tut fiestyvali da pakazu kino narodu?
Što da druhoj ahučanaj pryčyny «aryštavanaha Kupały» — «kab nie pravakavać napadki z boku kramloŭskaj prapahandy», — dyk nie treba la-la!
Kali b zdymałasia niešta, vartaje napadak kramloŭskaj prapahandy, nam by raspaviali historyju pałymianych adnosinaŭ Kupały z NKUS i savieckaj debuchaj. Ale hetaha ŭ filmie nie moža być. Nie tamu, darečy, što aŭtary vyrašyli nie raspalać kramloŭskuju prapahandu, a tamu, što jany vielmi dobra ŭśviedamlali, što kino budzie najpierš pakazanaje ŭsim tutejšym «najvyšejšym dziaržčynoŭnikam» — i pad «usimi» majecca na ŭvazie i siłavy błok, jaki šmat u čym ličyć siabie naščadkam spravy Dziaržynskaha i Bieryi.
Darečy, sama hetaja fraza pra «pravakavańnie» «kramloŭskaj prapahandy» jość nie čym inšym, jak nahniatańniem peŭnych nastrojaŭ vakoł historyi, taho nu zusim nie vartaj.
I kali kino zdymałasia dla taho, kab viarnuć krainie smak svajho, dyk ci nie najlepšy momant ciapier? Navošta čakać vosieni 2020-ha, kali «ideałahičnaść» filma nie chavajecca? U čym sens ideałohii paśla taho, jak vybary ŭžo prajšli?
Narešcie: niahledziačy na toje što pradukt hety rabiŭsia na dziaržaŭnaj kinastudyi, u jaho jość režysior, kamanda, akciory, aŭtar scenaryja. I nichto i nikoli nie skaža, što voś hetyja ludzi i jość respublika Biełaruś. Ci chacia b ideałahičny adździeł Administracyi prezidenta.
To mnie vielmi ciažka ŭjavić sabie situacyju padaražańnia hazu ci jašče bolšaha (kudy bolej?) paharšeńnia situacyi z naftaj praz toje, što ŭ prakat vyjšaŭ film «Kupała» pra čałavieka, jaki pisaŭ vieršy na biełaruskaj movie (inšaj «kramoły» ad Kupały čakać daremna).
To pryčyny tut hłybiejšyja za dźvie aficyjna ahučanyja.
Tut niešta sistemnaje, na ŭzroŭni śvietapohladu.
Nu, heta jak daminavańnie ananimnaj haradskoj skulptury ŭ krainie, jakaja, zdavałasia b, zacikaŭlenaja ŭ stanaŭleńni novaha panteonu histaryčnych hierojaŭ. I zamiest pomnikaŭ Vitaŭtu, Rejtanu ci Žyhimontu nam prapanujuć statui kraŭcoŭ, koniej i babak-Kamarovak.
Kab nie stvarać simvaličnaj kankurencyi najaŭnaj hieroicy.
Ale situacyja, što skłałasia z «Kupałam», nieprymalnaja.
Ludzi, dy heta prosta soramna!
U luby čas niechta navažyŭsia ŭschvalić nacyjanalnaha pieśniara, stvaryŭ tvor mastactva ŭ jahonuju łasku — i što? Zabajaŭsia jaho ahučvać? Zapuskajcie «Kupału» ŭ prakat! Hieroi Biełarusi naležać usim ludziam, a nie tym, što ŭvachodziać u pieršaje koła sankcyjanavanaha prahladu!
