Apošni ź niaźmiennym pośpiecham idzie ŭ Kupałaŭskim teatryŭ Minsku i teatry imia Kołasa ŭ Viciebsku, i mienavita paśla naviedvańnia hetaha ŭdałaha śpiektaklu pa paetyčnym tvory paeta Leanida Prančaka my zaprasili kampazitara ŭ redakcyju. A na hetym tydni u dziaržaŭnym akademičnym teatry imia Jakuba Kołasa adbyłasia premjera śpiektaklu«Kryž Jeŭfrasińni» pa pjesie Iryny Maślanicynaj, muzyku da jakoha napisaŭ sp. Kandrusievič.
Natałka Babina: Spadar Kandrusievič, u faje paśla śpiektakla daviałosia pačuć repliku hledača, što hety miuzykł možna pakazvać na Bradviei, a vy — naš biełaruski Hieršvin. Ci časta vas paraŭnoŭvajuć z Hieršvinam?
Uładzimir Kandrusievič: (Śmiejučysia.) Heta pieršy raz! Uvohule ja kłasičny kampazitar, zajmajusia dosyć surjoznaj muzykaj, ale ŭ apošnija hady prychodzicca zajmacca čymści nabližanym da estrady — chacia ja nie vielmi lublu hetaje słova. Ale muzyka dla teatru i kino, miuzykłaŭ nie supiarečyć maim muzyčnym zacikaŭleńniam. Zaraz ja kiraŭnik pradiusierskaha centru «Spamaš». Apošniaja naša praca ‑‑ miuzykł «Bajkier».
NB: Ja viedaju, što premjera «Bajkiera» adbyłasia ŭ Hrodna. Heta tamu, što vy z Hrodna? Vaš rodny horad da hetych časoŭ — krynica natchnieńnia?
UK: Heta byŭ pieradpremjerny pakaz. Ale pačali my adtul, mienavita tamu što tam — maja Baćkaŭščyna. Zaraz ja ŭžo minčanin, ale ŭsio roŭna, kali byvaju ŭ Hrodna — abjazdžaju ŭsie miescy majho dziacinstva. Moj baćka byŭ prafiesijnym kraŭcom, byŭ viadomym u horadzie majstram, navučyŭsia šyć jašče za polskim časam, ad polskich majstroŭ, i byŭ vielmi kvalifikavanym. Jahonaja praca vielmi caniłasia. Mama vykładała ŭ škole matematyku. Jana ź Jarasłaŭla. Cikavaja historyja ich znajomstva: u 1939 hodzie baćku mabilizavali, i jon vajavaŭ spačatku na finskaj vajnie, potym — u Vialikaj Ajčynnaj. U 1945 hodzie ich častku pierakidvali na Daloki Uschod, i na prypynku ŭ Jarasłaŭli jon paznajomiŭsia sa svajoj budučaj žonkaj. Kali vajna zakončyłasia, jon iznoŭ zajechaŭ da jaje i pryvioz u Hrodna.
Muzykaŭ u našaj siamji nie było, ale baćka vielmi dobra śpiavaŭ, jaho navat Šyrma da siabie zaprašaŭ, ale baćka admoviŭsia. Kolki ja pamiataju, jon zaŭsiody mnoha śpiavaŭ: kłasičnyja tvory, narodnyja.
Ja žyŭ u Hrodna, pakul nie pryjechaŭ vučycca ŭ Minsk u kansiervatoryju. Paśla zakančeńnia mianie tut pakinuli pa raźmierkavańni kancertmajstram u Opierny teatr… Tut ja ažaniŭsia, tut staŭ žyć.
NB: Ja viedaju, što ŭ vas dvoje dziaciej — maładyja talenavityja mastaki Uładzimir i Pavieł.
UK: Tak. I ŭžo dva ŭnuki — Daminik, jakomu hodzik, i Jan, jamu try miesiacy.
NB: Kali i jak vy adčuli što vy chočacie pisać muzyku? I ŭvohule, jak adbyvajecca hety tajamničy praces? A vośmaj ranicy štodnia vy siadajecie za stoł — i natchnieńnie taksama prychodzić a vośmaj hadzinie, ci heta adbyvajecca spantanna i niečakana? Jaki miechanizm — kali tut darečy hetaje słova — naradžeńnia muzyki?
UK: Miechanizmu tut niama i być nia moža. Pracuju ja sapraŭdy z ranicy da abiedu. Hetaja zvyčka ŭžo šmathadovaja, ale słovami patłumačyć, jak pišacca muzyka, zdajecca, niemahčyma. Spačatku, jak i spartsmienu, mnie treba raźmiacca, tamu niejki čas ja ihraju. Kali jość peŭnaja tema, to, viadoma, źbiraju materyjały, kab pahruzicca ŭ peŭnuju epochu, u peŭnyja abstaviny. Ale muzyka naradžajecca sama.
Jak ja vyrašyŭ pisać… Jak pijanista, mianie zaprašali na zapisy muzyki da śpiektaklaŭ, filmaŭ. Zvyčajna hetyja zapisy adbyvalisia pa načach, na pieršaj studyi radyjo. Tam ja sustrakaŭsia ź viadomymi režysiorami. Zdarałasia tak, što mnie prapanoŭvali zimpravizavać, davali ideju, ja sprabavaŭ jaje raspracavać, i časta traplaŭ u jabłyčak. Mnie heta vielmi padabałasia. Voś čamu ja vyrašyŭ pastupić jašče na kampazitarskaje adździaleńnie.
NB: Vy šmat pišacie dla kino i teatru. Vam padabajecca hetaja praca? Ci jość u vas lubimyja ci nielubimyja tvory? Ci nie adbyvajecca časam tak, što škada svajoj dobraj muzyki ad taho, što ahulny vynik — film ci śpiektakl — niaŭdały?
UK: Heta praca. Byvaje pa‑roznamu, ale ž treba razumieć, što stvareńnie filmu, śpiektaklu — najskładaniejšy praces. Kali nad kožnym składnikam jaho pracujuć talenavityja ludzi — to i adbyvajecca sapraŭdnaja mastackaja padzieja. Vielmi ŭdałym byŭ moj tvorčy tandem z hałoŭnym režysioram TIUHu Andrejem Androsikam, carstva jamu niabiesnaje.
NB: Adna z vašych apošnich prac — muzyka da filmu «Na śpinie ŭ čornaha kata». Vam spadabaŭsia hety film?
UK: Heta dosyć udałaja praca, tam dobraja akciorskaja hulnia, niadrenny scenar. Za hetu pracu na mižnarodnym kinafiestyvali «Załaty Bryh» va Ukrainie, mnie ŭručyli śpiecyjalny pryz za najlepšuju muzyku.
NB: Jak by vy acanili muzyku, što hučyć na našych radyjostancyjach, pa televizary lezie ŭ vušy?
UK: Jak tut skazać pamiahčej… Usio idzie da taho, kab dabić moładź. Heta prymityŭnaja muzyka, jana i słuchačoŭ robić prymityŭnymi. U paraŭnańni z Rasijaj, Ukrainaj stan muzyčnaj kultury ŭ nas horšy. U nas, na žal, niama tvorcaŭ i vykanaŭcaŭ, na jakich možna było raŭniacca. Asobaŭ niama.
NB: A ci možna heta źmianić?
UK: Treba rasstavić pryjarytety. Što my chočam atrymać? Na radyjostancyjach havorać: dajcie nam takuju muzyku, jakuju možna było uklučyć i nie słuchać, jakaja b słužyła fonam i nikoha nie razdražniała. Ale navošta takaja muzyka ŭvohule? Dla atupieńnia? Jašče raz kažu, treba šukać asoby — takija, jak byŭ, prykładam Mulavin.
NB: U centry «Spamaš», jakim vy kirujecie, vy i šukajecie ich?
UK: Sprabujem. Heta, viadoma, składana. Ivan Busłaj, Alena Łanskaja, Vital Hardziej, Daryja — my ź imi pracujem, sprabujem dapamahčy raskrycca.
NB: Ja viedaju, što ŭ vas u płanach — novy miuzykł, histaryčny, pra Jahajłu i Sofju. Na jakoj stadyi praca?
UK: Tak, ja zaraz pracuju nad im, ale pakul nie baču, jakim čynam heta možna realizavać. Kali jon vyjdzie — pakul nie mahu skazać.
NB: Jakaja muzyka padabajecca vam? Što vy słuchajecie dla siabie, dla dušy?
UK: Ja słuchaju dobruju muzyku: tuju, jakaja robić žyćcio čałavieka ščaślivym. Heta nie brazhotki. Voś u Minsku vystupaŭ Hryhoryj Leps — ja słuchaŭ jaho. Ja liču, što heta vieličynia na rasijskaj estradzie. Ahilejra, «Evanesens», «Akiean Elzy» mnie padabajucca.
NB: Pry tym, što vy kłasičny kampazitar, słuchajecie sučasnuju muzyku?
UK: Adno druhomu nie škodzić.
NB: Vy zachaplalisia ŭ svoj čas rok‑muzykaj, «Bitłz». Čamu, pa‑vašamu, «Bitłz» vyklikała takoje fanatyčnaje zachapleńnie?
UK: Heta byli dziŭnyja talenty. Jany zmahli vykazać epochu: toje, što visieła ŭ pavietry, toje, što patrabavałasia. Ja pačuŭ ich upieršyniu — i adrazu zahareŭsia. I muzyka, i ład žyćcia — heta było novaje, niečuvanaje tut. My taksama prahli svabody. My źbiralisia i rabili toje, što nie układałasia ŭ tyja ramki, jakija tady isnavali.
NB: Vas u svoj čas za zachapleńnie «Bitłz» vyklučyli z kansiervatoryi. Zaraz za niepažadanuju muzyku z univiersitetaŭ nie vyklučajuć, ale za niepažadanuju hramadskuju dziejnaść — vyklučajuć vielmi časta. Z vyšyni svajho ŭzrostu i dośviedu, što b vy paraili siońniašnim maładym ludziam: ŭsio ž stajać za svajo, baranić svaju pazicyju ci niejkim čynam prystasoŭvacca i nie iści na rezkija kroki?
UK: Adrazu skažu, ja nikoli ŭ žyćci nie zajmaŭsia palitykaj i liču — heta maja pryncypovaja pazicyja — što mastak nie pavinien hetym zajmacca. Heta nie ŭ jaho tvorčych intaresach. A samaje hałoŭnaje pa žyćci — być samim saboj. Ja dapuskaju, što ŭ mastactvie moža być chulihanstva, ale samaje hałoŭnaje — kab nie było pošłaści.
NB: «Bitłz» zmahli vykazać svaju epochu. A zaraz jakoj pavinna być muzyka, kab vykazać epochu? Što zaraz visić u pavietry?
UK: Nie chapaje sapraŭdnaha. Možna za hrošy vyvieści na viarchoŭku estrady samych pasrednych ludziej. A sapraŭdnaja muzyka — heta kali jość talent, svajo bačańnie śvietu, uvohule toje, što i robić čałavieka čałaviekam.
NB: Ale ŭ čym tajamnica «sapraŭdnaj» muzyki? Čamu jana tak vabić?
UK: Muzyka moža dać toje, čaho nie daduć hrošy. Pačućcio zachapleńnia, ačyščeńnia, jakoje daje muzyka, i składajuć jaje tajamnicu.
NB: Čym vy zaraz zajmajeciesia?
Apošniaja praca — muzyka da śpiektaklu dziaržaŭnaha akademičnaha teatru imia Jakuba Kołasa «Kryž Jeŭfrasińni». Vialikuju pracu tam pravioŭ kalektyŭ teatru, aktrysa, jakaja ihraje hałoŭnuju rolu, navat niejki čas žyła ŭ manastyry, kab uvajści ŭ vobraz. Heta budzie składany i surjozny śpiektakl. Važna było zrabić jaho cikavym i nie skazić pry hetym histaryčnyja fakty. I muzyka pavinna była dapamahać stvaryć atmaśfieru tych časoŭ.
NB: Nie škadujecie, što syny stali mastakami, a nie kampazitarami?
UK: Nie. Takija rečy pavinny atrymlivacca sami saboj. Jany talenavityja ŭ inšym. Syny mnoha pracujuć u svajoj halinie, nie iduć na povadzie ŭ kanjunktury. Voś unuki, mahčyma, pojduć pa maim šlachu.
