Jaŭhien Liviant, fota Nadziei Bužan
— Što vy dumajecie pra Karpienku?
— Drenna dumaju. Upieršyniu krytyčna pra sistemu adukacyi ja vykazaŭsia dzieści ŭ 2003 hodzie. Ni razu ŭ svaich vystupach, publikacyjach nie pierachodziŭ na asoby, ni razu pradstaŭniki sistemy adukacyi nie pierachodzili na asobu ŭ razmovie sa mnoj.
Kali pryznačyli hetaha ministra, mnie pazvaniła maja znajomaja — jana šmat hod pracavała kiraŭnikom u sistemie adukacyi, — jakaja viedała jaho. Jana vielmi prasiła mianie spynić vystupy, bo pryjšoŭ čałaviek, jaki mnie hetaha nie daruje, jon piarojdzie na asoby, budzie vykarystoŭvać nieprystojnyja mietady ŭ svajoj dziejnaści. Adnym słovam, jana raskazała ŭsio, što i adbyłosia i adbyvajecca zaraz.
Kali Karpienka staŭ ministram, mnie niechta dasłaŭ dakumient pra toje, što pa škołach pajšło rasparadžeńnie, kab ad kožnaj pa 2—3 čałavieki ŭstupili ŭ Kamunistyčnuju partyju Biełarusi. Ja paličyŭ, što heta niejki pasłužlivy durań pastaraŭsia, nie staŭ heta nidzie publikavać, źviazaŭsia z tahačasnym pres-sakratarom Ministerstva adukacyi. Mnie skazali dziakuj, maŭlaŭ, sapraŭdy heta była inicyjatyva asobnych ludziej.
Ihar Karpienka, fota Nadziei Bužan
Paśla pačalisia zusim niadobryja rečy — da mianie pryjšła pravierka adrazu z 4 orhanaŭ: Departamient finansavych rasśledavańniaŭ, Fond sacyjalnaj abarony nasielnictva, Ministerstva pracy i padatkovaja. Usie pryjšli adnačasova. Na pytańnie, što vy šukajecie, mnie adkazali: «Nam prosta skazali što-niebudź znajści».
My ŭsiu dakumientacyju, što była, razdrukavali ŭ čatyroch ekzemplarach i ŭsim uručyli. Treba addać naležnaje: nichto nie pavodziŭ siabie nieprystojna. Heta nazyvałasia nie pravierka, a manitorynh: pravierku ž treba niedzie zapisvać. Praz dva miesiacy pryjšli dakumienty, adna zaŭvaha była ad padatkovaj: my pierapłacili padatki. Heta vidavočna była zakaznaja pravierka, ale nichto nie abyšoŭsia z nami nieprystojna.
Paśla pačalisia zusim nieprystojnyja rečy.
Źjavilisia publikacyi supracoŭnika Ministerstva adukacyi Łazutkina z abrazami ŭ moj adras, u adras majoj žonki. Sutnaść pretenzij zvodziłasia da takoha karupcyjna-złačynnaha sajuza: maŭlaŭ, vielmi dobra, kali ŭ repietytara žonka pracuje ŭ himnazii, i jana svajmu mužu pastaŭlaje vučniaŭ — i za košt hetaha jany žyvuć.
My tady skłali tablicu, ź jakoj škoły ŭ nas vučni. Kolki ž žonak u mianie musić być? U kožnaj škole prosta! Hetuju miažu pierachodu na siamju da hetaha nichto nie pierachodziŭ.
Jość niekalki biaźmiežnych rečaŭ.
Da nastaŭnicy, jakaja supracoŭničała z našym centram u Viciebsku i pracavała ŭ dobraj himnazii, tydzień chadzili dobrazyčliŭcy, uhavorvali admovicca ad supracoŭnictva z nami, bo «ŭ ciabie ž dačka ŭ 8 kłasie našaj himnazii vučycca, ty ž chočaš, kab jana trapiła ŭ 10 kłas i dobra vučyłasia». Voś hetaha ja nie daruju! Voś heta — pa-za miežami dobraha i złoha.
Jašče dvum nastaŭnikam — u ich byli padadzieny papiery na zvańnie «Zasłužany nastaŭnik», pa-mojmu, — skazali: abo ty admaŭlaješsia ad supracy ź Liviantam, abo nie atrymlivaješ hetaje zvańnie. Adna admoviłasia, adna pahadziłasia. Mnie viciebskija maje kalehi kazali, što ich papiaredžvali, što ź Liviantam nie treba mieć spraŭ, bo jon z BNF. Ja čuŭ pra siabie šmat historyj, ale na heta ŭ mianie była takaja reakcyja: «Mianie pa-roznamu nazyvali, ale žyda-banderaŭcam jašče nikoli».
A toje, što na aficyjnaj staroncy ministerstva ŭ fejsbuku da hetaha času visić artykuł, poŭny paklopu i abrazaŭ? Tak nielha. Zrazumieła, heta nie tolki jon [ministr Karpienka — «NN»], ale, ja razumieju, i pad jaho kiraŭnictvam.
U hetym navučalnym hodzie ŭ Viciebsku 3 vieraśnia (a navučalny hod pačaŭsia 2 vieraśnia) u centr «100 bałaŭ» prychodziać: namieśnik staršyni harvykankama, načalnik upraŭleńnia adukacyi harvykankama, hałoŭny sanitarny doktar Viciebska i niechta čaćviorty. Kłas! Ja viedaju horad, u jakim vyrašanyja ŭsie prablemy ŭ sistemie adukacyi, zastałasia apošniaja. Kali na druhi dzień navučalnaha hoda inšych prablem nie zastałosia i ŭsio kiraŭnictva prychodzić da nas vyśviatlać z nami adnosiny, značyć, usio dobra.
00:43 — jak syšoŭ ź dziaržaŭnaj sistemy adukacyi,
09:30 — pra asnoŭnuju prablemu pryvatnych biełaruskich škoł 1990-ch,
10:41 — što było, kali pastaviŭ pieršuju dvojku ŭ pryvatnaj škole,
11:41 — jak školnik prapanoŭvaŭ hrošy,
13:35 — ci moh by viarnucca ŭ dziaržaŭnuju sistemu, i jakaja była b umova,
15:21 — kolki pavinien zarablać nastaŭnik,
16:07 — dzie ŭziać hrošy na padvyšeńnie zarobkaŭ nastaŭnikaŭ,
21:08 — čamu homielskuju nastaŭnicu, jakaja niecenzurna łajałasia i pahražała partaj vučniu, nielha było zvalniać,
24:59 — što było dazvolena i nie dazvolena vučniam Livianta na jaho ŭrokach,
26:32 — čamu ŭ jeŭrapiejskich i amierykanskich škołach vučni nie spaźniajucca i nie zryvajuć uroki,
30:14 — za što technička nazvała Livianta-školnika vyradkam, i čamu jon joj za heta ŭdziačny,
33:36 — čamu nastaŭniki dazvalajuć rabić ź siabie raboŭ,
38:29 — pra toje, što nastaŭniki falsifikujuć vybary,
41:46 — pra Ihara Karpienku, ministra adukacyi Biełarusi z 2016 hoda,
50:52 — cudoŭnaja historyja, jak staŭ pradprymalnikam hoda,
53:10 — jakija kroki, zroblenyja Karpienkam u adukacyi, razburajuć jaje,
55:33 — pra vyhadu repietytaraŭ ad hramadskaj dumki «biez repietytara nie pastupiš»,
59:35 — ci jość pačućcio viny, što repietytarski centr Livianta zabiraje najlepšych nastaŭnikaŭ sa škoł,
01:01:07 — pra ŭciečku mazhoŭ,
01:03:05 — Post Scriptum: čamu jašče nikoli žančyna nie była ministram adukacyi.
