Hutarka z časovym pavieranym u spravach ZŠA ŭ Biełarusi Majkłam Skenłanam.
«Naša Niva»: Spadar Skenłan, raskažycie trochi pra siabie. Dzie Vy naradzilisia, dzie vučylisia? Dzie pracavali pierad Biełaruśsiu?
Majkł Skenłan: Ja naradziŭsia ŭ Vašynhtonie, u stalicy ZŠA. Pakolki moj baćka taksama byŭ dypłamatam, to ja šmat času ŭ dziacinstvie pravodziŭ za miažoj. Ja navučaŭsia ŭ Džordžtaŭnskim univiersitecie, u Instytucie mižnarodnych znosin. Tam ja atrymaŭ stupień bakałaŭra. Zatym ja pracavaŭ u pryvatnym siektary, kab zarabić hrošy na nastupnaje navučańnie. Stupień mahistra ja atrymlivaŭ va ŭniviersitecie Tafts, u Fłetčaraŭskaj škole mižnarodnaha prava i dypłamatyi. Zatym ja pracavaŭ u Kanhresie. Ale ja sumavaŭ pa mahčymaści žyć za miažoj. Ja chacieŭ zajmacca mižnarodnymi adnosinami, tamu zdaŭ ekzamien i ŭ 29 hadoŭ pačaŭ dypłamatyčnuju słužbu. Paśla hetaha ja pracavaŭ u krainach byłoha Savieckaha Sajuza, a taksama na Bałkanach.
«NN»: A ci byvali raniej u Biełarusi?
MS: U 2002—2004 hadach ja pracavaŭ u Dziarždepartamiencie ZŠA va Upraŭleńni dapamohi, dzie zajmaŭsia ŭ tym liku Biełaruśsiu. Ale ŭ toj čas ja nie naviedvaŭ vašu krainu. Tym nie mienš, padčas pracy va Ukrainie, viasnoj 2008 hoda na vychadnyja pryvatna pryjazdžaŭ u Biełaruś.
«NN»: Što‑niebudź ździviła ŭ Biełarusi?
MS: Ja nie mahu skazać, što niešta ździviła, tamu što ŭžo davoli dobra viedaŭ hetuju častku śvietu. Ale ja byŭ rasčaravany stanam adnosinaŭ pamiž našymi krainami. Škada, što jany pahoršylisia.
«NN»: Ci źmianiłasia niejak palityka Administracyi Baraka Abamy ŭ dačynieńni da Biełarusi ŭ paraŭnańni z palitykaj Administracyi Džordža Buša‑małodšaha?
MS: Pazicyja ZŠA zaŭsiody była paśladoŭnaj. Pryčyny, što pryviali da ŭviadzieńnia sankcyj, zastajucca. U zajavie, źmieščanaj niadaŭna na sajcie pasolstva, zaznačana, što sankcyi pryviazanyja da situacyi z pravami čałavieka, vybarami, svabodaj ŚMI. Status‑kvo sparadžaje status‑kvo. I kali hetyja źjavy nie źmieniacca, to sankcyi taksama nie buduć źniatyja. U toj ža čas my zaŭsiody vieryli i vierym, što našy adnosiny mohuć być šmathrannymi. Siońnia (14 śniežnia — «NN») ja byŭ u biełaruskim MZS, dzie my razmaŭlali na temu handlu ludźmi. Heta supolnaja prablema, nad vyrašeńniem jakoj my možam supracoŭničać. Biełaruś šukaje mahčymaść dasiahnuć vielmi dobraj mety — da 2015 hoda začynić usie dziciačyja damy i raśsialić dzietak pa pryjomnych siemjach ci viarnuć bijałahičnym baćkam. U nas jość prahrama dapamohi hramadzianskaj supolnaści ŭ namahańniach sadziejničać uradu ŭ realizacyi hetaj vydatnaj mety. Zdajecca, stanie mahčymym vydatkavańnie na heta jašče kala adnaho miljona dołaraŭ. U Biełarusi zaraz taksama vyrašajecca prablema z suchotami. My akazvajem dapamohu i ŭ hetaj śfiery.
«NN»: Dyk a što kankretna treba zrabić Biełarusi, kab byli admienienyja ekanamičnyja sankcyi suprać pradpryjemstvaŭ, vizavyja — suprać čynoŭnikaŭ?
MS: Pytańnie sankcyj zakranaje mnoha śfieraŭ. I heta aznačaje, što treba vyrašać pytańni z pravami čałavieka, ź niezaležnymi miedyjami, vybarami. My vitali toj fakt, što viasnoj 2009 hoda biełaruski ŭrad uklučyŭsia ŭ abmierkavańnie źmienaŭ u vybarčaje zakanadaŭstva ź Biuro pa demakratyčnych instytutach i pravach čałavieka ABSIE. Ale my škadujem, što z taho času hety praces nie prachodziŭ adkryta i prazrysta, kab hramadstva taksama było ŭklučanaje ŭ abmierkavańnie. Jašče adno pytańnie — heta artykuł 193.1 Kryminalnaha kodeksa «Dziejnaść ad imia niezarehistravanaj arhanizacyi». Navat kiraŭnictva Biełarusi kaža, što treba niešta źmianiać, ale źmienaŭ niama. Nie rehistrujucca palityčnyja partyi, z prablemami sutykajucca niedziaržaŭnyja arhanizacyi. My z zadavalnieńniem uspryniali toj fakt, što ŭ 2008 hodzie dźvie niezaležnyja haziety atrymali dostup da aficyjnaj sistemy raspaŭsiudu, ale jašče 12 vydańniaŭ takoj mahčymaści nie majuć. My vitajem užo zroblenaje, i heta adlustroŭvajecca ŭ našych rašeńniach u adkaz. Majecca na ŭvazie, što paśla vyzvaleńnia palitviaźniaŭ my prypynili sankcyi suprać dvuch pradpryjemstvaŭ «Biełnaftachima».
«NN»: Kali moža być adnoŭlena paŭnavartasnaja praca dypłamatyčnych misij Biełarusi i ZŠA? Ci chapaje zaraz amierykanskich dypłamataŭ dla vykanańnia imi svaich słužbovych paŭnamoctvaŭ?
MS: Heta pytańnie nie da nas, a da biełaruskaha ŭrada. Ciapier nam dazvolena mieć tolki piać dypłamataŭ. Da taho ž, my nie majem mahčymaści vyjazdžać dalej čym za 40 kiłamietraŭ ad Minska, nie papiaredziŭšy zahadzia biełaruskija ŭłady. Pieršyja šeść miesiacaŭ svajho znachodžańnia ŭ Minsku ja zajmaŭsia tym, što arhanizoŭvaŭ pracu pasolstva z ulikam taho, što nam, mahčyma, pryjdziecca pracavać u takim składzie jašče niavyznačany čas. Ale my adkrytyja da dyjałohu. My zacikaŭlenyja ŭ raźvićci supracoŭnictva ŭ mnohich śfierach, ale dla hetaha patrebnaja bolšaja kolkaść supracoŭnikaŭ pasolstva. Ja prašu prabačeńnia ŭ biełarusaŭ, jakija vymušanyja jechać u Kijeŭ, Maskvu, Sankt‑Pieciarburh, kab atrymać amierykanskuju vizu. Na žal, siońniašniaja kolkaść dypłamataŭ nie dazvalaje nam rabić hetyja pasłuhi. Ale my razmaŭlajem na hetuju temu ź biełaruskimi ŭładami.
«NN»: Skančvajecca pieršaja kredytnaja prahrama MVF dla Biełarusi. Ułady nie chavajuć, što zacikaŭleny ŭ nastupnaj. Jakoje staŭleńnie zajmaje pa hetym pytańni ZŠA?
MS: My dumajem, heta dobra, što Biełaruś supracoŭničaje z MVF i Suśvietnym bankam. Kali Biełaruś kaža pra šmatviektarnuju ekanomiku, pra jaje dyviersifikacyju, pra intehracyju ŭ suśvietnuju, to takoje supracoŭnictva vielmi važnaje. MVF i Suśvietny bank źjaŭlajucca dobrymi daradcami ŭ hetym pracesie. Prahrama stand‑by skančvajecca ŭ krasaviku. I ZŠA ŭchvalna hladziać na mahčymaść praciahu hetaj prahramy. My ličym, što heta vielmi dobra dla Biełarusi.
«NN»: Niadaŭna skončyłasia dziejańnie Budapiešckaha miemaranduma, pad jakim u svoj čas padpisalisia ZŠA. Štaty buduć praciahvać źjaŭlacca harantam biaśpieki našaj krainy ŭ budučyni?
MS: Pa hetym pytańni była aficyjnaja zajava Dziarždepartamienta. Jana tyčycca nie tolki Biełarusi, ale i Kazachstana z Ukrainaj. ZŠA i Rasija paćviardžajuć, što ŭmovy hetaha miemaranduma buduć dziejničać i paśla 4 śniežnia.
«NN»: Biełaruskija ŭłady časta kažuć, što zacikaŭlenyja ŭ zachodnich inviestycyjach u krainu. A dzie vy bačycie pierśpiektyvu dla amierykanskich inviestycyjnych prajektaŭ u Biełarusi?
MS: Svoječasovaje pytańnie. Nakolki ja viedaju, biełaruski ŭrad pryniaŭ biudžet na 2010 hod, u jakim zapłanavana pryciahnuć 5 miljardaŭ naŭprostavych zamiežnych inviestycyj. Dla ŭsich ekanomik u śviecie (i ZŠA tut nie vyklučeńnie) važna zavablivać zamiežnyja inviestycyi. U rekamiendacyjach MVF i Suśvietnaha banka taksama adznačajecca nieabchodnaść stvareńnia takoha klimatu, jaki budzie spryjać zamiežnym inviestycyjam. Kali my voźmiem pytańnie pryvatyzacyi, to nieabchodna, kab jana prachodziła prazrysta i adkryta, kab hetaja sistema vyklikała davier. My zacikaŭlenyja i hatovy spryjać pavieličeńniu pryvatnaha siektara ŭ biełaruskaj ekanomicy. U pryvatnaści, raźvićciu małoha i siaredniaha biznesu. Jak praviła, amierykanskija kampanii nie źviartajucca da amierykanskaha ŭrada — jany samastojna rasparadžajucca svaim kapitałam. My možam dapamahać ustaloŭvać kantakty, ale nie naša rola vyznačać, kamu i kudy ŭkładvać svaje hrošy.
«NN»: Znoŭ da pryvatnaha. Jakoje ŭ Vas chobi? Čym zajmajeciesia ŭ Minsku?
MS: Ja futbolny fanat. Za čas znachodžańnia ŭ Biełarusi prahledzieŭ dzieści šeść matčaŭ. Kamanda ZŠA ŭžo prajšła kvalifikacyju na čempijanat śvietu ŭ Paŭdniovuju Afryku. Nam pašancavała ź losavańniem. My ciapier žartujem z brytancami, što zbornaj Anhlii nie pašancavała być z nami ŭ adnoj hrupie. Hulaju ŭ tenis. Sprabuju rabić heta dva razy na tydzień. Chadžu ŭ basiejn. Imknusia nie admianiać zaniatki, ale heta vielmi składana praz moj pracoŭny hrafik. Rady, što pajšoŭ śnieh, bo vielmi lublu katacca na łyžach. Pasprabuju snoŭbordzinh, bo im lepš pačynać zajmacca na nizkich schiłach. Taksama budu sačyć za biełaruskimi baskietbolnymi kamandami. Ja vielmi lublu sport. Uletku ja ŭvieś čas kataŭsia na rovary, navat dabiraŭsia na im da pracy.
«NN»: A za jakuju futbolnuju kamandu pieražyvajecie?
MS: Składanaje pytańnie. Nie mahu adkazać tak, kab nikoha nie pakryŭdzić. Mnie spadabałasia hulnia BATE ŭ jeŭrakubkach. Ja prysutničaŭ na ich hulni z łatvijskim «Vientśpiłsam» u Barysavie. Mnie spadabałasia nazirać za hulnioj zbornaj Biełarusi. Treba pryznacca, kali siudy pryjechała ŭkrainskaja kamanda, to mnie było vielmi składana vyznačycca.
«NN»: A jak Vam biełaruskaja kuchnia?
MS: Ja taki čałaviek, što vyras na miasie z bulbaj. Ale tut možna zamaŭlać nie tolki biełaruskuju kuchniu. Pakolki ja z krainy, dzie ŭ adnym katle akazałasia vielmi šmat nacyj, to mnie padabajecca raznastajnaść i mahčymaść vybirać.
«NN»: Biełaruskuju movu budziecie vyvučać?
MS: Jak vy bačycie, ja ŭžo krychu jaje razumieju. Heta pieršy krok. Ale pieršyja miesiacy majoj pracy tut byli zaniatyja, jak ja ŭžo kazaŭ, rearhanizacyjaj pracy pasolstva. U 2010 hodzie płanuju pierajści z pasiŭnaha ŭsprymańnia biełaruskaj movy da jaje realnaha ŭžyvańnia. Ale ščyra skažu, što ja nikoli nie zmahu razmaŭlać tak, jak Stefan Eryksan [pasoł Šviecyi — Red.]! Jahonaje vałodańnie biełaruskaj movaj uražvaje.
