Kacia (29 hadoŭ), Minsk. «Usprymaju biełaruskuju movu jak zamiežnuju»
«Ja nie razmaŭlaju na biełaruskaj movie ŭ štodzionnym žyćci. I kali raniej heta było jak fakt, to ciapier ja dadaju «na žal».
Usio idzie ź dziacinstva: u škole mnie nie padabałasia biełaruskaja mova, ja nie prykładała asablivych namahańniaŭ, kab jaje vučyć. Maja mama — biełarusaznaŭca. Jana, viadoma, žachałasia kožny raz, kali ja kazała, što mnie heta niecikava. Ale jana nie cisnuła na mianie i nie prymušała vučyć biełaruskuju, tamu tak z časoŭ škoły jana na ŭzroŭni trasianki i zastałasia.
Ščyra kažučy, ciapier vielmi pra heta škaduju, tamu što kaštoŭnaść biełaruskaj movy da mianie dajšła tolki paśla taho, jak ja raspluščyła vočy ŭ 2020 hodzie. Adnak ja ŭsio roŭna nie pierajšła na jaje pa šerahu pryčyn.
Pa-pieršaje, zvyčka i asiarodździe. Siarod maich blizkich siabroŭ i pryjacielaŭ niama nivodnaha čałavieka, jaki b havaryŭ pa-biełarusku. U mianie jość siabroŭka, ź jakoj my abmieńvajemsia hałasavymi na biełaruskaj, ale z majho boku heta sapraŭdy daloka nie samaja litaraturnaja havorka. Mnie davodzicca prykładać namahańni, bo moj mozh usprymaje biełaruskuju jak zamiežnuju movu. Jak by žachliva heta ni hučała».
Śviatasłaŭ (19 hadoŭ), Varšava: «Pierajšoŭ na biełaruskuju, kali paznajomiŭsia z ukrainamoŭnymi ŭkraincami»
«Amal adrazu paśla pierajezdu ŭ Varšavu ja vypadkova paznajomiŭsia z ukrainamoŭnymi ŭkraincami. Ja źviartaŭsia da ich na ruskaj movie, jany, u svaju čarhu, adkazvali mnie na ŭkrainskaj. Ź ciaham času ja pačaŭ pierajmać u ich niekatoryja słovy, asabliva tyja, što supadali ź biełaruskim varyjantam. Heta było zručna jak dla ich, tak i dla mianie: tak naša kamunikacyja adbyvałasia lepiej.
Paśla miesiacaŭ piaci-šaści ja pačaŭ užo dobra vałodać biełaruskaj movaj. Maja biełarusizacyja adbyłasia praz toje, što vakoł źjaviłasia inšaje asiarodździe. Važna padkreślić, što dahetul ja amal nikoli na joj nie razmaŭlaŭ. Vyvučaŭ tolki ŭ škole, amal nie čytaŭ biełaruskaj litaratury.
U adzin momant ja pačaŭ razmaŭlać vyklučna pa-biełarusku. Ale potym pačaŭ pracavać ź biełarusami, jakija vykarystoŭvajuć amal zaŭsiody tolki ruskuju movu. Tamu da ich mnie treba było źviartacca hetak ža sama, kab my lepiej razumieli adno adnaho.
Ciapier ja ŭžyvaju ruskuju i biełaruskuju movy ŭ zaležnaści ad situacyi i majho stanu. Časam mozh stamlajecca, i tady ja pierachodžu na ruskuju. Kali niešta treba zrabić albo skazać vielmi chutka, to, na žal, ja taksama vykarystoŭvaju jaje.
Ale mahu adznačyć, što ź ciaham času razmaŭlać pa-biełarusku stanovicca ŭsio praściej. Praces pierachodu da inšaj movy zaŭsiody składany. Ale kali ty pačynaješ i bačyš niejki prahres, to heta kruta!»
Aksana (45 hadoŭ), Minsk: «Na ruskaj movie havaryć zručniej, tamu što jaje vykarystoŭvajuć usie vakoł»
«Ja razmaŭlaju na ruskaj movie, bo mnie tak zručniej. U maim asiarodździ niama ludziej, jakija b razmaŭlali na biełaruskaj, tamu nieabchodnaść u joj adpadaje. Razumieju, što moj leksikon našmat mienšy ŭ biełaruskaj movie, čym u ruskaj. Vučyła biełaruskuju davoli daŭno ŭ škole i z taho času zabyłasia nie tolki mnohija praviły, ale i słovy.
Možna było b pačać čytać biełaruskuju litaraturu, kab niejak pracavać z hetym, ale heta składana. Paśla pracy zvyčajna mnie nie chočacca napružvacca, a dla knih treba šmat dadatkovych sił i enierhii. Pakul u mianie asabliva niama matyvacyi zajmacca biełaruskaj movaj: havaryć na joj niama z kim, na pracy jana nie patrebnaja, u dziaržustanovach jaje taksama niama. Majho słoŭnika chapaje, kab razumieć asobnyja nadpisy na tavarach ź biełaruskimi łahatypami.
Dyj nie asabliva biaśpiečna ciapier u Minsku ź biełaruskaj: lišniaj uvahi ad uładaŭ da siabie ja nie chaču. Viadoma, biełaruskaja mova — važnaja častka našaj kultury. Jaje treba zachoŭvać i viedać. Adnak, mnie zdajecca, patrebnyja peŭnyja ŭmovy, kab jaje było zručna vykarystoŭvać, inakš nieabchodnaść u joj źnikaje. Jak u maim vypadku».
Liza (22 hady), Vilnia: «Razmaŭlaju na toj movie, na jakoj da mianie źviartajucca»
«Ź ludźmi, jakija źviartajucca da mianie pa-biełarusku, ja razmaŭlaju pa-biełarusku. Kali moj surazmoŭca havoryć na ruskaj, to ź im dyjałoh ja taksama budu vieści na ruskaj.
Na pracy ja karystajusia vyklučna biełaruskaj, ź siabrami i znajomymi ŭsio zaležyć ad situacyi. Mnie całkam zručna pieraklučacca.
Apošnim časam praz toje, što ŭsio bolš ludziej ciapier pierachodzić na movu, ja bolš razmaŭlaju na biełaruskaj. Heta ŭpłyvaje na maju ruskuju: niadaŭna stała zaŭvažać, što ja časam zabyvaju niejkija słovy i kažu ŭ vyniku ich na biełaruskaj movie.
Sama ja pierajšła na biełaruskuju movu praz pracu. U škole viedała jaje davoli słaba: nam drenna vykładali, asablivaha žadańnia vyvučać samoj nie było.
Užo potym, kali ja pryjšła ŭ svaju prafiesiju, to stała pisać na biełaruskaj movie kožny dzień. Takaja praktyka vydatna prakačvaje słoŭnik, i ciapier mnie nie składaje nijakaj ciažkaści pieraklučacca pamiž ruskaj i biełaruskaj».
Juryj (38 hadoŭ), Łodź: «Vykarystoŭvaju tuju movu, na jakoj bolš zručna razmaŭlać»
«Na pracy ŭ asnoŭnym razmaŭlaju na polskaj i na anhlijskaj movie. U chostele, dzie žyvu, — na biełaruskaj, ukrainskaj i ruskaj movie. Vykarystoŭvaju zvyčajna tuju movu, jakoj mnie bolš zručna karystacca ŭ dadzieny momant.
Vyvučaŭ biełaruskuju ŭ škole, jak i bolšaść biełarusaŭ. Hetych viedaŭ chapaje, kab narmalna ciapier vałodać joju».
Čytajcie taksama:
