Natyknuŭšysia na hetyja teksty ŭ siecivie, ja spačatku padumaŭ: pieradvybarčaja pravakacyja. Na aficyjnym sajcie Kienckaha kaledžu prava (Čykaha, ZŠA) u śpisie pracaŭ nakštałt «Perspektyvy narodnaha paŭstańnia ŭ Tybecie», «Pierakulenaja karupcyja: ekanamičnyja vyhady chabarnictva i ekanamičny rost u Kitai», «Palityčnyja i jurydyčnyja źmieny ŭ Iraku i ich rehijanalny ŭpłyŭ» raptam traplajucca dźvie nazvy, jakija adrazu čaplajuć biełaruskaje voka: «Kaniec apošniaj dyktatury ŭ Eŭropie: čatyry klučy dla paśpiachovaj kalarovaj revalucyi ŭ Biełarusi» (aŭtar Džerałd Dž. Bekierman) dy «Dabračynnyja fondy ZŠA i Niamieččyny jak ruchavik finansavańnia paŭstańniaŭ, takich jak mahčymaja Aranžavaja revalucyja ŭ Biełarusi dy mahčymaje paŭstańnie ŭ Tybecie» (Jens Vizner). Pryčym, vyhladajuć pracy nia prosta jak navukova-paznavalnyja artykuły, a jak detalovyja instrukcyi da dziejańnia.
Jak vyjaviłasia, za pracami stajać nie eksperty režymu pa kontraprapahandzie, a maładyja amerykanskija aśpiranty. Prafesar Henry Peryt prapanavaŭ im napisać spravazdačy dla seminaru «Zakon nacyjabudaŭnictva». Chłopcy zadańnie vykanali. U adnaho vyjšła «nastolnaja knižka maładoha revalucyjanera», a ŭ inšaha «pamiatka dla aranžavaha finansista».
Revalucyjna-sietkavy markietynh
Praca Džerałda Dž. Bekiermana «Kaniec apošniaj dyktatury ŭ Eŭropie: čatyry klučy dla paśpiachovaj kalarovaj revalucyi ŭ Biełarusi» pačynajecca emacyjnym narysam pra sumnaje žyćcio ŭ «apošniaj dyktatury ŭ Eŭropie». Aŭtar karystajecca metafarami, pašyranymi siarod zachodnich žurnalistaŭ — zrešty, jak inačaj, kali praca pabudavanaja najpierš na źviestkach, atrymanych z hazetnych artykułaŭ. Pavodle Bekiermana, Łukašenka, vaładar «placdarmu tyranii», bačyć budučyniu Biełarusi ŭ abjadnańni z Rasiejaj — i heta pieršaja teza, ź jakoj možna spračacca, tym bolš, što Bekierman hruntuje jaje na artykule z hazety «Vašynhton Post» hadovaj daŭniny. Jašče adna perlina Bekiermana — paradaksalny termin «nieadukavanyja viaskovyja elity» — mienavita jany, na jaho dumku, akazvajuć Łukašenku padtrymku ŭ pravincyi.
Aŭtar miarkuje, što mirnyja revalucyi apošniaha času (da ich jon čamuści pryličaje i revalucyju ŭ Kyrhyzstanie) dali nadzieju na paŭtareńnie takoha scenaru i ŭ Biełarusi. «Darožnaja mapa» dla revalucyi, pavodle aśpiranta, musić mieć čatyry składniki. Pieršy — moładzievy ruch, arhanizavany pavodle pryncypu ŭkrainskaj «Pory», jaki karystajecca najnoŭšymi technalahičnymi prydumkami dla samaarhanizacyi, druhi — abjadnanaja apazycyja, da jakoj hety moładzievy ruch dałučycca, treci — niezaležnaja presa, jakaja budzie supraćstajać dziaržaŭnaj prapahandzie, i čaćviorty — zamiežnaja padtrymka apazycyi, a pry patrebie — umiašalnictva (vidać, tak treba pierakładać termin «intervention», jakim karystajecca aŭtar) u padziei ŭ Biełarusi.
Bekierman pryznaje, što nia ŭsio tak hładka, jak vyhladaje na papiery. Hetak, moładzievy ruch nie taki mocny, jak u toj ža Ŭkrainie. Zubram i ich kaleham brakuje «haryzantalnaj sietkavaj struktury» — tut aŭtar daje ceły voz praktyčnych paradaŭ pa jaje razbudovie, mnohija ź jakich, adnak, vyhladajuć małarealnymi (naprykad, ładzić rok-kancerty dla pryciahnieńnia novych siabroŭ u ruch). U niečym stratehija Bekiermana nahadvaje sietkavy markietynh — karaciej, revalucyja pa pryncypach raspaŭsiudnikaŭ «Herbałajfu». Jak byccam, lahična, ale ŭ biełaruskich umovach naŭrad ci spracuje tak, jak taho žadaje aŭtar.
Navukovaja revalucyjnaja publicystyka
Pa ŭsim vidać, što Džerałd Dž. Bekierman — staranny aśpirant, ale hetaja starannaść jaho i padvodzić. Jon detalova vyvučaje krynicy, dla taho kab zrabić vysnovy, adnak nie zaŭvažaje, što čerpaje infarmacyju z adnaho kałodzieža — zachodnieeŭrapiejskaj dy amerykanskaj publicystyki. A zamiežnyja žurnalisty paśpieli ŭžo vypracavać asablivy styl napisańnia artykułaŭ pra «apošniuju dyktaturu ŭ Eŭropie» dy admysłovuju systemu štampaŭ, jakija choć i dapamahajuć lahčej «pradavać» materyjał hazetam dy ablahčajuć spažyvańnie infarmacyi niepadrychtavanym zamiežnym čytačam, adnak zanadta prymityvizujuć biełaruskuju sytuacyju. Łukašenka ŭ ich zaŭždy paŭstaje mitalahizavana žudasnym i adnačasova batleječnym dyktataram, jakomu supraćstaić apazycyja, niaredka ŭvasoblenaja mienavita tymi dziejačami, jakija robiać sabie ŭ momant napisańnia artykułu najlepšy pijar za miažoj dy majuć niepasredy kantakt z samim karespandentam.
«Jakoha koleru budzie biełaruskaja revalucyja? — pytajecca Bekierman u kancy svajoj pracy. — Zialonaha, čyrvonaha ci biełaha, tradycyjnych koleraŭ biełaruskaha ściaha?» Tut, jak kažuć, biez kamentaroŭ. Tak ci inačaj, šancy na revalucyjnyja źmieny ŭ krainie Bekierman aceńvaje jak «vydatnyja». Praca čytajecca z dvaistym uražańniem — z adnaho boku, adčuvajecca, što aŭtar ź biełaruskim žyćciom sutykaŭsia tolki ŭskosna, a ź inšaha — padkupaje jaho ščyraja viera ŭ pieramohu demakratyi ŭ Biełarusi. Jamu b «vytvorčuju praktyku» ŭ RB prajści, kab praca zajhrała žyvymi farbami.
Karparacyja dla insurhienta
Kali praca Bekiermana, chutčej, publicystyka, dyk navukovy (prynamsi, pa formie) analiz Viznera — sapraŭdnaja załataja žyła dla aŭtaraŭ televizijnych antyapazycyjnych strašyłak dla elektaratu. «Što treba dla taho, kab finansavać paŭstancaŭ?» — pytajecca ŭ pačatku svajoj pracy Jens Vizner. I sam na hetaje pytańnie adkazvaje: «Na pieršy pohlad — hrošy!» Adnak, pavodle aŭtara, adkaz nie taki prosty — usio zaležyć ad abstavinaŭ. Na dumku Viznera, finansavańnie revalucyi nia duža adroźnivajecca ad finansavańnia karparacyi — planavańnie, pošuk hrošaj i ich raźmierkavańnie. Roźnica, chiba što, u dyvidendach, jakija atrymlivaje investar.
U pieršaj častcy pracy Vizner robić tearetyčnyja vykładki u halinie hrašovaha zabieśpiačeńnia dziejnaści paŭstancaŭ luboha kštałtu. Jon pieraličvaje asnoŭnyja kanały, pa jakich tyja hrošy možna atrymlivać. Hetak, u jakaści prykładaŭ jon pryvodzić i raźbiraje plusy i minusy finansavańnia aranžavaj revalucyi va Ŭkrainie zachodnimi naftavymi karparacyjami dy Tybeckaha ŭradu ŭ vyhnańni — niamieckaj dziaržavaj.
Vialikuju ŭvahu aŭtar nadaje pytańniu stvareńnia sietki pošuku patencyjnych donaraŭ — u jakaści paśpiachovych prykładaŭ pryvodzić Armiju vyzvaleńnia Kosava dy... «Al-Kaidu». Švajcarskim bankam, jakija hrajuć značnuju rolu ŭ patajemnym pierapampoŭvańni finansaŭ, Vizner pryśviačaje ceły raździeł, hetaksama jak i eŭrapiejskaj systemie zmahańnia z admyvańniem hrošaj.
Potym pačynajecca samaje cikavaje. «Davajcie ŭjavim, — piša aŭtar, — što dva klijenty źviarnulisia da niamieckaha jurysta z prośbaj arhanizavać finansavańnie dvuch paŭstanckich ruchaŭ: adnaho ŭ Biełarusi, inšaha — u Tybecie». U nastupnaj častcy pracy Vizner raspracoŭvaje hipatetyčnyja dziejańni taho jurysta. U adroźnieńnie ad Tybetu, dzie finansavacca «budzie», chutčej za ŭsio, uzbrojenaje paŭstańnie, u Biełarusi hrošy «pojduć» na mirnuju Aranžavuju revalucyju: spačatku na padtrymku studentaŭ, potym — usich astatnich niezadavolenych hrupaŭ, a taksama medyjaŭ, a ŭ vyniku — na niepasrednaje materyjalnaje zabieśpiačeńnie pratestnych akcyjaŭ.
U jakaści madelaŭ finansavańnia aŭtar paraŭnoŭvaje niamieckuju dabračynnuju karparacyju dy amerykanski dabračynny trast i prychodzić da vysnovy, što dla biełaruskich revalucyjaneraŭ najlepšy varyjant finansavańnia — mienavita stvareńnie «pad siabie» dabračynnaj karparacyi ŭ Niamieččynie. U dadatku Vizner detalova pieraličvaje ŭsie patrebnyja dla hetaha dakumenty.
Mierkavać pra navukovuju vartaść pracaŭ składana — tym bolš što pisalisia jany, hledziačy ź inšaha bierahu akijanu... Ale voś sam fakt taho, što daśledavać temu mahčymaj revalucyi ŭ Biełarusi biarucca ŭžo nia tolki huru palitalohii, ale i aśpiranty, navodzić na peŭnyja dumki. Tym bolš, što pišuć jany nie suchija spravazdačy, a instrukcyi dla revalucyjaneraŭ. Voś tolki nakolki jany dla Biełarusi prydatnyja? Prynamsi, z vystaŭleńniem adznak prafesaru daviadziecca pačakać da poŭnaj pieramohi demakratyi ŭ krainie «apošniaha eŭrapiejskaha dyktatara».
❏
16 studzienia ŭ Varšavie, Biełastoku i inšych haradach Polščy prajšli manifestacyi salidarnaści z Svabodnaj Biełaruśsiu. Manifestanty ź bieł-čyrvona-biełymi ściahami prakročyli vulicami Varšavy, Biełastoku i inš. Jany nieśli transparanty «Pamiatajem ab achviarach režymu Łukašenki», «Salidarnyja ź Biełaruśsiu», śpiavali biełaruskija pieśni, hukali «Volnyja vybary — volnaja Biełaruś», «Tak — Biełarusi, nie — Łukašenku», «Białorusi nikt nie zdusi» («Biełaruś nichto nie zadušyć»).
❏
Z pracami kienckich studentaŭ možna paznajomicca tutaka:
http://www.kentlaw.edu/perritt/courses/seminar/jerry-bekkerman-BELARUS%20THESIS.htm
http://www.kentlaw.edu/perritt/courses/seminar/jens-wiesner-seminar%20final.htm
Fota AG
